Drinken

1 DRINKWATER
drinkwater van; - grondwater --uit grondwaterwingebieden opgepompt
- opp.water --regenwater in de duinen (van Rijn/Maas)
;Omdat grondwater in het westen van NL te zout is= opp.water bruikbaar

;opp.water= minder schoon dan grondwater
- want langs Rijn/Maas liggen veel steden & fabrieken die veel afval lozen
Rivierwater= daardoor ernstig vervuild met zout, zwevend vast vuil, olie, chemisch afval en ziekteverwekkende bacterien.
- Ook door landbouw & veeteelt wordt water vervuild;

Met bestrijdingsmiddelen en meststoffen.

Opp.water zuiveren àOm van opp.water drinkwater te maken;
-bezinken moet je; -alle verontreinigden verwijderen
-zeven -alle bacterien doden
-vlokken vormen
-bacterien doden (met uv-straling & ozongas)
-adsorberen (met actieve kool)

Destilleren (=duur)
- destillaat= verdampte water (door verwarmen) die gecondenseerd is (door de waterdamp af te laten koelen)
- residu= het zout & alle andere verontreinigingen die achterblijven in de kolf
- kalk= stof die het meeste oplost
- hard water= water waar veel kalk in is opgelost
- zacht water= water met weinig kalk
- ketelsteen= hard water verwarmenàkalkaanslag
|à zet zich af op de plaatsen waar het water wordt verwarmd.
à De hoeveelheid water die NL in komt, moet NL ook weer verlaten.

Kringloop etc

2 FRISDRANK
In flessenwater (kleine hoeveelheden chemische elementen);
-natrium }
-magnesium }(opgeloste stoffen)
-ijzer } mineralen

- beluchten= water dat wordt verneveld en over een waterval geleid
Vies ruikende gassen verdwijnen
|à ijzer gaat vlokken vormen die in het water zweven
;Om de ijzervlokken uit het water te halen àwordt water met zandfilters gefiltreerd
à Hoewel grondwater geen schadelijke stoffen bevat, moet je er de vies ruikende gassen en ijzer uithalen om de smaak te verbeteren.

In frisdrank zit;
- geur- en smaakstoffen = aroma’s
Natuurlijke = uit vruchten/planten
Kunstmatige= in chemische fabriek

‘Prik’= koolstofdioxide/koolzuur à onder druk in frisdrank opgelost

E-nummer= stof is een wettelijk erkende hulpstof/additief
;;gebruikt om -kleur te geven
-zoet(er) te laten smaken
-beter houdbaar te maken

Additieven in frisdrank;
Stof E-nr. Komt o.a. voor in functie
aspartaan 951 Cola light zoetmiddel
karamel 150 cola kleurstof
citroenzuur 330 7-up voedingszuur
fosforzuur 338 cola voedingszuur
natriumbenzoaat 211 Drink light conserveermiddel
Vitamine C 300 Helly sinas Anti-oxidant

Om E-nr. te krijgen (E=Europa);
-Eerst wordt additief getest om te zien of het veilig is en goed werkt.
Stof met E-nr. tussen 100-200 = kleurstof
Tussen 200-300 = conserveringsmiddelen
Tussen 950-960 = synthetische zoetstoffen

- allergie= lichaam reageert op een afwijkende manier op bepaalde stoffen

Gevolgen; actief gedrag, loopneus, huiduitslag, jeuk, buikpijn, bewusteloosheid
- hooikoorts= allergie die wordt veroorzaakt door het bloeien van grassen

3 KOFFIE
- Koffiebonen= zaden van koffieplant; geplukt, gedroogd, gebrand (verhit tot 200°C)
Groene bonen worden bruin door het branden. Zitten allerlei geur/kleur/smaak-stoffen. àkomen vrij als je er heet water over giet.
- extraheren= het oplosbare uit de koffie halen (uittrekken)
Hete water; het extractiemiddel. (oplosmiddel)
Filter; gebruik je voor de stoffen die niet oplossen (smaakt niet)
De onoplosbare stoffen blijven achter in het filter= residu (koffieprut)
- filtraat= koffie in koffiepot
Suiker lost op in koffie als je het roert.

- indampen= opgeloste stoffen terugwinnen uit de oplossing; water laten verdampen door de koffie aan de kook te brengen.
=suiker in vorm van kleine kristallen terug.
Indampen wordt bijv. gebruikt om zout uit zeewater te winnen.
1 liter zeewater= 35 gram zout

- concentratie= het aantal gram opgeloste stof per oplosmiddel
- oplossing= (helder) een vloeistof waarin 1 of meerdere stoffen zijn opgelost

- suspensie= (troebel) mengsel van een vaste stof of een vloeistof (bijv. sinaasappelsap)
Vaste stof zweeft heel fijn verdeeld in de vloeistof. (daarom is suspensie troebel)
àsinaasappelsap=wel residu achter in filter!
- bezinksel= opgeloste stof zakt na een verloop van tijd naar de bodem
Daarom; pak sinaasappel altijd schudden voor het uitschenken.

- verzadigd= het zout op een gegeven moment hard roeren, maar toch niet oplost
- onverzadigd= als je nog meer van de opgeloste stof erin kan oplossen
- oplosbaarheid= hoeveelheid in gram per liter dat je kan oplossen

Stof Oplosbaarheid (g/L) bij
koolstofdioxide (gas) 1,47
soda 259
suiker 2042
zout 359
zuurstof (gas) 0,04

Oplosbaarheid bij 20°C

Polaire & apolaire oplosmiddelen
Vet lost niet op in water; om het op te laten lossen àwasbenzine gebruiken
1. POLAIRE. water/alcohol

Lossen goed op= suiker, zout, geur- en smaakstoffen
Lossen niet goed op= vet en olie
2. APOLAIRE. wasbenzine/aceton/terpentine (stinkt)
Lossen goed op= vet en olie
Lossen niet goed op= suiker, zout

4 HET RIOOL
àVanuit de hygiëne is het afvoeren en opslaan van uitwerpselen gestimuleerd. Het resultaat daarvan was het riool.
à Een riool is een stelsel van buizen dat uitmondt in een rioolwaterzuivering. Bij een gescheiden stelsel komt het regenwater niet bij de rioolwaterzuivering terecht.
Rioolwater zuiveren (in stappen)
1. Rooster (takken, plastic etc. uit water)
2. Rioolwater in (ronde) voorbezinkingsbak (zware afvalstoffen zinken naar de bodem, ontstaat sliblaag) wordt steeds weer verder verwerkt tot de sliblaag weg is.
3. Rioolwateràin 2e bak (wordt fijne vaste stof toegevoegd waar veel bacteriën in zitten)

Bacteriën breken een gedeelte van de verontreinigingen af. (bacteriënàweinig/geen zuurstof nodig)
4. Rioolwaterà beluchtigingsbak binnen (in rioolwater zitten nog stikstofverbindingen; bacteriën hebben wel zuurstof nodig om de verbindingen te kunnen verbreken)
;;Door beluchten komt meer zuurstof in het water; bacteriën kunnen verbreken.
5. Rioolwaterà nabezinkingstank (wordt vaste stof, met bacteriën van de 2e bak, weer verwijderd)

à Een rioolwaterzuiveringsinstallatie zuivert het rioolwater. Het water dat de installatie verlaat is nog niet drinkbaar.

- zelfreinigend vermogen= bacteriën (nuttig/onschadelijk) die meewerken aan een natuurlijke zuivering van het oppervlaktewater
Ook zijn er bacteriën die ziektes veroorzaken.
Moet (uv)ultra violette -straling of ozon gebruiken om bacteriën te doden.
- botulisme= bacteriën (bij warm weer= aantal neemt explosief toe) die giftige stoffen produceren in het water. Bijv. eend ;; Slachtoffer van botulisme

Sifon= soort stankslot die vieze lucht niet binnen laat dringen
Ontluchtingsbuis; oplossing probleem, zodat het huis niet gaat stinken, gaat rioolwater/lucht een andere kant op.