Katern: 'Onderzoek doen'

SAMENVATTING MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN PERIODE 1

1.      SOCIALE BEÏNVLOEDING

Maatschappijleer gebaseerd op sociale wetenschappen:

-          Sociologie

-          Politicologie

-          Antropologie

-          Sociale psychologie

Overeenkomst: bestuderen het gedrag van groepen mensen  Sociologen en politicologen bekijken verschillende manieren van samenleven in vooral westerse landen. Antropologen kijken meer naar niet-westerse samenlevingen. Sociaal-psychologen bekijken vooral het effect van groepen op het gedrag van het individu.  De vraag is welke factoren op welke manier en in welke mate het menselijk gedrag beïnvloeden.

 2.      MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN

In Nederland regels democratisch vastgesteld: iedere volwassen burger in ons land heeft evenveel te vertellen. De burgers kiezen politici, die namens hen beslissingen nemen. Dit overdragen heet ook wel delegeren.

 2.1    Burgers delegeren hun beslissingsrecht niet in alle kwesties. Meeste vraagstukken waar ze mee te maken hebben zijn persoonlijke kwesties. Bv: wil ik graag kinderen? Over dit soort zaken nemen burgers zelf beslissingen.

 Het delegeren van beslissingen gebeurt met name bij maatschappelijke vraagstukken: een probleem dat meer groepen in de samenleving raakt en dat door een gemeenschappelijke aanpak opgelost moet worden. Bv: drugs, milieu.

 Soms kan een persoonlijk vraagstuk een maatschappelijke kwestie worden. Bv: mensen die hun kinderen vanuit een bepaalde religieuze overtuiging opvoeden, willen graag dat het onderwijs bij deze opvoeding aansluit. De maatschappelijke vraag is dan wanneer dergelijke scholen mogen worden gesticht, aan welke eisen zij moeten voldoen en welke vrijheid dezer scholen hebben.

 2.2         

Het bestuderen van maatschappelijke vraagstukken is een handig hulpmiddelomerachter te komen wat we nou werkelijk belangrijk vinden in onze samenleving. Bv: niemand betaalt graag belasting. En als er betaald moet worden dan zo weinig mogelijk. Toch ziet bijna iedereen de noodzaak van belasting.

In dit geval zijn er dus tegenstrijdige belangen.

 Bij tegenstrijdige belangen vindt er een afweging plaats aan de hand van:

-          De verschillende meningen en opvattingen over de problematiek

-          De invloed die betrokkenen kunnen uitoefenen op de beslissers.

 3.           DE INVALSHOEKEN

Vier invalshoeken die je bij veel kwesties kunt herkennen:

-          Sociaaleconomische invalshoek

-          Sociaal-culturele invalshoek

-          Politiek-juridische invalshoek

-          Vergelijkende invalshoek

 3.1        DE SOCIAALECONOMISCHE INVALSHOEK

Bij deze invalshoek spelen materiële belangen een grote rol: wie heeft financieel voor- of nadeel bij een bepaalde beslissing? Bv: de hoogte van de AOW is van belang voor alle gepensioneerde Nederlanders. Zij moeten kunnen genieten van hun oude dag. Maar aan de andere kant mag de hoogte van de AOW-uitkering niet teveel stijgen, omdat de overheid dan in problemen komt met de financiering ervan. In onze samenleving spelen economische belangen een grote rol. Daarom bijna in elk maatschappelijke probleem de sociaaleconomische invalshoek.

 3.2    DE SOCIAAL-CULTURELE INVALSHOEK

Behalve belangen zijn er ook allerlei opvattingen van mensen en groepen. Daarom moet je ook bij het bestuderen van een bepaalde kwestie de normen en waarden van betrokkenen moeten nagaan en beschrijven.

 Waarden: collectieve uitgangspunten en principes die mensen belangrijk vinden om na te streven.

Als iemand zegt dat iets mooi of lelijk is, preekt hij daarmee een waardeoordeel uit. Een belangrijk deel van ons handelen wordt door deze waardeoordelen bepaald.

Als je bijvoorbeeld iemand lui noemt, betekent dit dat je veel waarde hecht aan hard werken.

 Waarden kunnen verschillen per:

-          Individu of groep. Waarden zijn vaak kenmerkend voor de samenleving of groepering waarbinnen mensen leven.

-          Plaats. Waarden zijn vaak plaatsgebonden. Zo is een waarde als ‘godsdienstig leven’ in een land als Iran veel belangrijker dan in Nederland

-          Tijd. Waarden die vroeger hoof werden aangeslagen zijn tegenwoordig minder belangrijk.

 Normen: collectieve opvattingen over de manier waarop je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen.

Als je veel waarde hecht aan eerlijkheid (waarde) volgt daar als logisch gedrag uit dat je niet steelt en dat je ook van anderen verwacht dat ze niet stelen (norm).

 Een norm is dus een soort sociale verplichting. Mensen controleren elkaar of ieder wel aan de normen voldoet.

 Als je maatschappelijke kwesties vanuit de sociaal-culturele invalshoek bekijkt, ga je na vanuit welke traditie, gewoonten en opvattingen er gehandeld wordt.

3.3    DE POLITIEK-JURIDISCHE INVALSHOEK

Bij deze invalshoek wordt bekeken hoe een kwestie juridisch geregeld is. Welke wetten er gelden en welke belangen hierbij het meest vertegenwoordigd zijn. Voordat een wet wordt vastgesteld, gaat er altijd ene politieke discussie aan vooraf, waarin de belangen, waarden en normen tegen elkaar worden afgewogen. Dit leidt vaak tot een compromis: een oplossing die voor de meeste betrokken personen en/of groeperingen aanvaardbaar is. Als er een politiek compromis is vastgesteld in een wet, wordt iedereen geacht zich aan deze wet te houden.

 3.4        DE VERGELIJKENDE INVALSHOEK

De vergelijkende invalshoek is een veelomvattende benaderingswijze. Je analyseert daarmee hoe een samenleving verandert in de loop der tijd en verschilt van andere samenlevingen die zich elders op de wereld bevinden.

Het is dus een combinatie van historische en (sociaal-) geografische elementen. Daarom spreken sommigen van de historisch-geografischeinvalshoek.

 3.5        RELATIE TUSSEN DE INVALSHOEKEN

De vierde, vergelijkende invalshoek is sterk verbonden met de drie andere invalshoeken. Er wordt namelijk gekeken naar respectievelijk sociaaleconomische, politiek-juridische en sociaal-culturele verschillen om met andere samenlevingen vroeger en nu.

 4.           HET ANALYSESCHEMA

Probleem

1. Wat is het probleem?

• Motivatie voor je keuze van dit onderwerp
• Waarom is het een maatschappelijke kwestie?
• Feitelijke informatie over het onderwerp: omvang in cijfers, plaats, mogelijke schade, aandacht in de media.
• Historische schets.

 Belangen en actoren