Hoofdstuk 3: Massamedia

Massa Media

Hoofdstuk 3 De rol van de overheid

1. Uitgangspunten van het mediabeleid

• Vrijheid van meningsuiting
• Democratie
• Pluriformiteit

Vrijheid van meningsuiting

Dit is van belang voor een functionerende democratie. Ze mogen zich niet bemoeien met inhoud van publieke berichtgeving.

• Artikel 7 (grondwet): vrijheid van meningsuiting en vrijheid van drukpers
  Vanwege het recht om te openbaren is censuur (controle vooraf) verboden.
• Artikel 10 (EVRM van 1950) > vrijheid van meningsuiting en extra: recht om informatie te vergaren.

Censuur = de overheid oefent controle (vooraf) uit op de informatievoorziening (dictaturen).

Ook in een democratie zijn er beperkingen aan de vrijheid van meningsuiting:

• Artikel 1 (grondwet) > verbieden discriminatie

Inperking van vrijheid van meningsuiting in publieke uitlatingen gelden voor:

• Aanzetten tot haat of discriminatie
• Gevaar voor openbare orde of nationale veiligheid
• In strijd met openbare zeden vaak niet strafbaar, maar wel als het openbaar wordt
• Beledigend of opruiend publiek aansporen tot strafbaar feit
• Smaad door onjuiste beschuldiging iemands naam en eer aantasten

Democratie

Belangrijk: goede publieke informatievoorziening:

• Burgers kunnen een weloverwogen eigen mening vormen
• Eerder politiek betrokken

Voor een goede informatie voorziening reguleert de overheid de media, door bijvoorbeeld de publieke omroep.

Pluriformiteit (= verscheidenheid)

• Externe pluriformiteit = het doel is dat alle maatschappelijke, religieuze en politieke stromingen herkenbaar aanwezig zijn in de media.
• Interne pluriformiteit = binnen een massamedia (bv. krant) beidt het ruimte voor verschillende opinies en opvattingen

Principe van een vrije markt

Iedereen mag bv. een krant of tv-zender beginnen. Maar de overheid laat niet alles aan de commerciële markt over > aan voorwaarden voldoen voor een uitzendvergunning.

Er is sociale ongelijkheid met betrekking tot de informatievoorziening, omdat voor sommige abonnementen moet worden betaald. Mensen met een hoger inkomen zijn beter in staat informatie te vergaren.

2. Het mediabeleid

Publieke en commerciële omroepen

1930: omroepwet (gesloten omroepbestel)

Zendmachtigingen = de bevoegdheid voor het uitzenden van radio- en televisieprogramma’s, deze werden gegeven door de overheid.

Een gesloten omroepbestel wil zeggen dat er alleen omroepen die een specifieke stroming vertegenwoordigen worden toegelaten. > pluriformiteit

AVRO. KRO, NCRV, VARA, VPRO

1965: openbestel

Zendtijd op basis van het aantal leden, nog steeds werden er geen commerciële zenders toegestaan.

TROS, EO, BNN (later)

1988: mediawet

Omroepwet werd vervangen door Mediawet, hierdoor kregen commerciële zenders geleidelijk toestemming om uit te zenden.

RTL4, 5, MTV, TMF (vanuit het buitenland)

Belangrijke bepalingen in de Mediawet:

Publieke omroep:

• moet eigen identiteit hebben
• Concessiewet (onderdeel Mediawet) = startende publieke omroep minimaal 50.000 leden, volledig erkend bij 300.000 leden
• Recht op:
  • Bijdrage overheid
  • Geld van Ster-gelden
• Omroepen moeten een compleet aanbod (verschillende soorten programma’s) hebben.
• Reclame:
  • Max. 6,5% van zendtijd
  • max. 12 min. per uur
  • niet tussen programma’s
• Sponsoring toegestaan

Commerciële zenders:

• Reclame:
  • max. 15%
  • mogen programmaonderbrekend zijn, maar geen sluikreclame
• Sponsoring toegestaan

Duaal omroepstelsel = publiek en commercieel....

Netprofilering:

• Nederland 1 > breed toegankelijk
• Nederland 2 > verdiepend
• Nederland 3 > gericht op jongere kijkers

Dit ontstond (door Mediaraad), omdat door de komst van commerciële zenders het aantal kijkers sterk daalde. Publieke omroepen hebben geen vaste zender. Het is voor de concurrentie met de commerciële zenders.

Publieke omroepen:

KRO       katholiek

BNN      jongeren

VPRO    maatschappelijk kritische kijker

VARA    sociaaldemocratisch

MAX      ouderen

NCRV    protestants-christelijk

ARVO    algemeen

TROS     algemeen

EO          reformatorisch

Samenvoegen tot 8 omroepen:

• KRO en NCRV
• VARA en BNN
• TROS en AVRO
• Zelf: EO, MAX, VPRO

POWned en WNL moeten in 2014 150.000 leden hebben en aansluiten bij anderen voor 2016

Commissariaat voor de Media (tussen overheid en omroepen)

Doelen:

• Eerlijke toegang tot omroepstelsel (zendmachtigingen geven)
• Onafhankelijkheid en diversiteit bewaken
• Toezien naleven Mediawet

Mag omroepen boetes laten betalen als ze de regels niet naleven

De pers

Stimuleringsfonds voor de Pers

= beschermen van de pluriformiteit van de persmedia (persconcentratie tegengaan). Kranten en tijdschriften (met duidelijke politieke of religieuze kleur) in nood kunnen geld krijgen afkomstig uit Ster-opbrengsten.

Internet

• Het internet is te groot om het te overzien en te controleren.
• Voor groot deel uit buitenland
• Moeilijk om wetovertreders te traceren

Overheid wil het internet toegankelijker maken en cybercriminaliteit tegengaan.     

3. Discussies over het omroepbestel

1.Voor overheidsbemoeienis, het bewaken van pluriformiteit en kwaliteit

2.Zelfregulerende markt en terughoudende overheid

Liberalen (vrijemarkt)

• Minder subsidie
• Ruimte voor nieuwe initiatieven
• Vrije concurrentie > pluriformiteit (vraag/aanbod)
• Digitale revolutie > stimulans van bedrijfsleven
• VVD: duaal stelsel, maar minder subsidie

Sociaaldemocraten (regulerende overheid)

• Waken voor persconcentraties en ongewenst commercialiseren
• Toezien op gelijke toegang
• PvdA: duaal stelsel met nadrukkelijke rol van publieke omroepen en ruime subsidiëring

Christendemocraten (regulerende overheid)

• Ook eigen verantwoordelijkheid voor de media
• Bewaken socialiserende functie
• CDA: duaal stelsel, maar nadruk op publieke omroep