Hoofdstuk 1

Maatschapijwetenschappen Havo 5

Hoofdstuk 1. Wat is Criminaliteit?

Crimineel gedrag: alles waarbij mensen rechtsregels overtreden die de overheid namens de samenleving stelt.

Waarde: principe dat mensen belangrijk vinden om na te streven. (bv. eer, vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid).  Van waarden worden normen afgeleid.

Normen: gedragregels (bv. niet liegen, niet roken in een restaurant).

Je kan normen onderscheiden.

•  religeuze normen (zondagrust)
•  morele normen (geen zaken met een ander land doen omdat in dat land de mensenrechten worden geschonden)
•  fatsoen normen (opstaan voor ouderen in de bus)
•  rechtsnormen (wetten)

Als normen worden overschreden spreken we van normoverschrijdend gedrag.

Rechtsregels worden vastgelegd in rechtsbronnen (wetten).

Jurisprudentie= geheel aan rechterlijke uitspraken.

Rechtsregels zijn voor de overheid als voor burgers een belangrijke middel om:

•  rechtszekerheid te bieden. (regelt de verhouding tussen mensen)
•  orde aan te brengen in de maatschappij (rechtsregels dragen aan het voortbestaan en aan de ordening van de samenleving).
•  onafhankelijke rechtspraak te waarborgen ( iedereen wordt hetzelfde behandeld ongeacht waar je vandaan komt).

Rechtsregels staan in het Wetboek van strafrecht. De strafrecht wordt aangepast dit is om 2 redenen:

1.  normen en waarden veranderen
2.  samenleving is complexer geworden >> dus meer regels nodig >> en de toename van informatie technologie

Rechtsregels zijn plaats- en tijd gebonden.  Elk land heeft zijn eigen strafrecht. Wat in Nederland verboden is hoeft in een ander land niet verboden te zijn en andersom hetzelfde.

Misdrijven= meer ernstige strafbare feiten. (bv. diefstal, moord, vernielingen).

Overtredingen= minder ernstige strafbare feiten (bv. rijden door rood licht, je onbevoegd op iemands terrein bevinden).

Dit verschil komt ook tot uitdrukking in de strafmaat en het strafproces.

Overtredingen worden door de katonrechter afgehandeld. Lichten misdrijven door de politierechter en zware misdrijven door de meervoudige kamer, dat wil zeggen 1 rechtbank met 3 rechters.

In de Justittiele documentatie komen de misdrijven te staan waar je voor bent veroordeeld, maar ook waarvan je verdacht bent geweest.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

Criminaliteit zijn alle misdrijven die in de wet omschreven staan.

We spreken van criminalisering als een bepaald gedrag strafbaar wordt. We spreken van decriminalisering als strafbaar gedrag uit het Wetboek van Strafrecht wordt gehaald.

soorten criminaliteit:

• - delicten tegen de opdenbare orde en het gezag. (uitschelden van politieagent)
• - gewelddelicten tegen leven en persoon (moord en mishandeling)
• - ruwheiddelicten (vernieling graffeti)
• - vermogensdelicten (diefstal, verduistering)
• - seksuele delicten (aanranding, verkrachting)
• - verkeersdelicten (rijden onder invloed)
• - drugsdelicten (de verkoop en het zit van harddrugs)
• - economishe delicten (het verkopen van vlees met teveel sulfiet)
• - milieudelicten (het lozen van asbest, illegaal kappen van bomen)

Criminologen zijn wetenschappers die crimineel gedrag bestuderen. 

Veelvoorkomende criminaliteit , ook wel kleine criminaliteit genoemd bedoelen we onder andere:

- winkeldiefstal , voetbalvanalisme, fietsendiefstal,vernielingen, graffiti, zwartrijden etc.

Georganiseerde criminaliteit is een groep mensen die zich hebben verenigd in een organisatie.

Criminaliteit staat op de publieke agenda >>  politiek probleem.

Gevolgen van criminaliteit:

• - directe financiele schade (bv. als er thuis bij je wordt ingebroken, de kosten)
• - indirecte financiele schade (bv. als er in een winkel diefstal wordt gepleegd gaat dat ten koste van de burgers >>verzekeringspremies stijgen).
• - kosten voor bestrijding criminaliteit

 Immatreriele gevolgen: (niet in geld zijn uittedrukken)

• - gevoelens van onveiligheid
• - problemen door de inbreuk op de geestelijke en lichamelijke integriteit.
• - vermijdingsgrdraf >> niet meer 's avonds op straat.
• - psychosomatishe problemen >> angst , slaap- en concentratieproblemen.
• - aantasting van het rechtsgevoel van mensen.

 Het voorkomen en bestrijden van criminalteit is niet alleen de taak van de overheid. Ook burgers, bedrijven en veel maatshcappelijke instellingen zijn op allerlei manieren betrokken bij de criminaliteit.

• -particuliere initatieven >> woningbeveiliging >> inzet burgerwachten
• -bedrijven>> camera's, metaaldetectiepoorten en ijzerenrolluiken.
• -maatschappelijke instellingen >> behartigen de belangen van zowel dader als slachtoffer.

Reclassering is een vorm van maatschappelijk werk voor verdachten en (ex-)gedetineerden met  3 hoofdtaken:

• - hulpverlening aan mensen die met justitie in aanraking zijn gekomen.
• - onderzoek en voorlichting over de achtergronden van een verdachte
• - Het voorbereiden en begeleiden van de uitboeig van taakstraffen.

Er wordt ook hulp voor slachtoffers geboden. Er staat dat ieder slachtoffer:

• - recht heeft op informatie
• - spreek recht heeft
• - recht op schadevergoeding heeft