De multiculturele samenleving

1. De multiculturele samenleving, een verkenning.

multiculturele samenleving een samenleving waarin naast d e oorspronkelijk autochtone bevolking verschillende etnische groepen leven die oorspronkelijk afkomstig zijn uit een ander land met een andere cultuur
normatieve betekenis verbonden met een mening, een norm of een ideaal
etniciteit dat mensen tot een bepaalde bevolkingsgroep behoren
etnische groep onderscheidt zich met nationaliteit, stamverwantschap, religie, taal, huidskleur of geschiedenis

etnische minderheden etnische groepen die niet uit Nederland afkomstig zijn en waarvan de leden naar verhouding vaker en lage maatschappelijke en culturele positie innemen
allochtoon iemand die zelf of waarvan een van de ouders niet in Nederland geboren is
eerste generatie allochtoon zelf in het buitenland geboren
tweede generatie allochtoon zelf in Nederland geboren zijn
gevoel van saamhorigheid mensen spreken dezelfde taal en delen globaal dezelfde godsdienst, belangen en geschiedenis
globalisering mensen staan wereldwijd steeds makkelijker met elkaar in verbinding
migratiestromen (wereldwijd) verplaatsen van mensen, goederen en informatie is makkelijker geworden, hierdoor ontstaan migratiestromen waarbij werknemers op zoek gaan naar geschikt werk en asielzoekers naar een veiligere plek
europeanisering de geleidelijke ontwikkeling waarbij Europese landen steeds meer samenwerken, eerst op economisch gebied en later ook op politiek gebeid
Verdrag van Maastricht 1992 de grenzen verdwenen tussen de landen van de EU

individualisering mensen worden niet langer als lid van een groep of gezin beschouwd, maar als een onafhankelijk individu
ontzuiling in de jaren 60 ontzuilde Nederland
oplossingen voor vraag naar : sociale binding/sociale cohesie benadrukken van de gemeenschappelijkheid van mensen
de manier waarop je met verschillen kunt omgaan
communitarisme stroming die het belang van gemeenschappelijke normen en waarden sterk benadrukt
steunberen multiculturele samenleving 1. eerlijk rechtsproces voorkomen dat mensen eigen rechter gaan spelen
2. bereidheid tot tolerantie de neiging onderdrukken om anderen hun wil of hun mening op te leggen
3. onafhankelijke wetenschapsbeoefening waarheid loskoppelen van 1 partij of 1 religie ontstaat er ruimte voor ideologische tegentellingen
4. conflicten op een niet-gewelddadige manier op te lossen

integratie samenvoeging van meerdere bevolkingsgroepen in de maatschappij
Nederlandse regering;
gedeeltelijke aanpassing van bevolkingsgroepen aan de dominante cultuur met behoud van eigen cultuurkenmerken
assimilatiemodel de dominante cultuur van het land vrijwel geheel overnemen, de eigen cultuur verdwijnt daarbij naar de achtergrond en speelt nauwelijks een rol van betekenis
melting pot smeltkroes, als verschillende bevolkingsgroepen zich versmelten tot 1 nieuwe bevolkingsgroep, er ontstaat een nieuwe bevolkingsgroep dus een nieuwe cultuur
salad bowl het multiculturele model, versmelten van de bevolkingsgroepen niet tot 1 nieuw volk, maar behouden hun eigen culturele identiteit.
Bevolkingsgroepen passen zich zodanig aan elkaar aan dat zij allemaal toegang hebben tot dezelfde maatschappelijke, economische en politieke posities, zonder dat zij hun eigen culturele identiteit opgeven
Wederzijdse aanpassing

wederzijdse aanpassing migranten passen zich aan de regels van de nieuwe samenleving aan en de oorspronkelijke autochtone bevolkingsgroep past zich aan de nieuwe groep aan.
segregatiemodel als bevolkingsgroepen zowel fysiek als sociaal gescheiden leven
transnationalisme door de hedendaagse communicatiemiddelen zijn migranten makkelijker in staat om de oorspronkelijke cultuur, of delen daarvan, te behouden
gevolgen multiculturalisering positief
- tekort aan arbeidskrachten
- evenwichtiger bevolkingsopbouw er zijn meer kinderen, dus straks meer jongeren tegenover relatief minder ouderen, hierdoor worden ontgroening en vergrijzing tegengegaan
- grotere diversiteit de Nederlandse samenleving verrijkt
negatief
> sociaal-economisch;

problemen met sociale gelijkheid, het is voor migranten moeilijk om een gelijkwaardige maatschappelijke positie te bemachtigen
> sociaal-cultureel;
conflicten over botsende normen en waarden
> politiek-juridisch;
hoe de overheid het proces van multiculturalisering door de overheid is begeleid of juist genegeerd
> historisch-geografisch;
de geschiedenis van de migratie, migratiemotieven e.d.

2. Nederland als immigratieland

pullfactoren factoren die een land aantrekkelijk maken voor een migrant
pushfactoren factoren die een migrant ertoe bewegen zijn woonplaats te verlaten
asielzoeker als een vluchteling in Nederland terecht komt vraagt deze asiel aan
vluchteling iemand die gegronde reden heeft te vrezen voor vervolging wegens godsdienstige of politieke overtuiging of nationaliteit, dan wel wegens het behoren tot een bepaald ras of tot een bepaalde sociale groep
(recht op) gezinshereniging als een asielzoeker of een arbeidsmigrant in het bezit is van een verblijfsvergunning, mag deze zijn of haar gezin naar Nederland halen

matriarchaat samenlevingsvorm waar vrouwen domineren

3. Migranten en hun maatschappelijke positie
maatschappelijke positie de plaats die iemand heeft op de maatschappelijke ladder
sociale ongelijkheid een ongelijke verdeling van welvaart, macht een sociale privileges
gevolg; maatschappelijke tweedeling > de kloof tussen arm en rijk wordt groter
sociale stratificatie verdeling van de samenleving in maatschappelijke lagen waartussen een verhouding van sociale ongelijkheid bestaat
theorieën over sociale stratificatie Karl Marx;
maarschappelijke positie wordt uitsluitend bepaald door iemands verhouding tot de productiemiddelen
Max Weber;

drie soorten stratificatie:
economisch
verschillende klassen dmv bepaald bezit een vaardigheden
sociaal-cultureel
ingedeeld in standen met elk een kenmerkende levensstijl
politiek
wordt bepaald door de binding met en deelname aan partijen of belangenorganisaties
functionalisten zien sociale stratificatie als een stilzwijgende afspraak in een samenleving over de hiërarchie of rangorde tussen mensen en groepen
cultureel kapitaal intellectueel klimaat en stimulatie in studies en interesses door ouders
sociale mobiliteit de mogelijkheid om te stijgen op de maatschappelijke ladder
intragenerationele mobiliteit iemand stijgt tijdens zijn leven op de maatschappelijke ladder

intergenerationele als kinderen een hogere positie dan hun ouders verwerven op de maatschappelijke ladder
theorieën over mobiliteit
meritocratietheorie mensen kunnen een goede sociaaleconomische status verwerven op basis van hun eigen persoonlijke talenten, capaciteiten en werklust
reproductietheorie het sociale milieu van iemand speelt een sterke rol bij de mogelijkheid om op te klimmen, maatschappelijke verhoudingen reproduceren: dwz dat de sociaaleconomische status van de ouders van groot belang is voor de status die hun kinderen kunnen bereiken
verklaringen achterstand van allochtone jongeren - weinig cultureel kapitaal
- taalachterstand
- docenten met vooroordelen er wordt minder verwacht van allochtone kinderen
verklaringen slechtere arbeidsmarktpositie allochtonen - lagere opleiding
- slechte kennis Nederlandse taal
- discriminatie op de arbeidsmarkt
- kleiner sociaal netwerk waarmee werk gevonden wordt
spreidingsbeleid er mag in bepaalde wijken maar een bepaald percentage migranten wonen

4. Cultuur en identiteit

cultuur omvat alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend ervaren

dominante cultuur cultuurkenmerken die gedragen en geaccepteerd worden door de groep die binnen een samenleving overheersend is
tegenculturen verzetten zich tegen de dominante cultuur
dimensies van cultuur - materiële dimensie
aan de vorm kun je zien wat mensen belangrijk, mooi of esthetisch vinden
- ideële dimensie
waarden en idealen die een groep mensen heeft
- normatieve dimensie
regels en gewoonten
socialisatie nieuwe groepsleden worden volwaardige leden van een cultuurgroep
enculturatie je leert vanaf je geboorte cultuurkenmerken van de samenleving aan
acculturatie iemand neemt op latere leeftijd cultuurkenmerken over
socialiserende instituties crèche, school, sportvereniging, werk enz.
internalisatie bepaalde gewoonten en gedragingen worden eigen, en een persoon gedraagt zich uiteindelijk zoals de omgeving dat verwacht, het uiteindelijke doel van socialisatie

functies van cultuur - geeft betekenis aan ons gedrag
- bepaald welk gedrag wel of niet aanvaardbaar is
- mogelijkheid tot identificatie
identificatie geeft houvast in het dagelijkse leven geeft aan welk gedrag en welke opvattingen mensen ongeveer van elkaar verwachten
primaire identificatie identificatie op jonge leeftijd
secundaire identificatie vrijere keuze, op latere leeftijd zelf keuzes maken
manieren tot identificatie - functionele identificatie
gebaseerd op gemeenschappelijke doelen en belangen, zoals een band met andere lotgenoten
- normatieve identificatie
mensen die zich identificeren met de normen en waarden van hun groep
- emotionele identificatie
gevoelens van saamhorigheid, mensen voelen zich verbonden met andere leden van een groep

cultuurrelativisten visie; alle culturen zijn gelijkwaardig aan elkaar en je kunt de leden van een cultuurgroep alleen beoordelen naar de maatstaven van hun eigen cultuur
cultuuruniversalisten visie; bepaalde algemene waarden gelden voor iedereen

5. Beeldvorming en discriminatie

generalisatie er worden aan een bepaalde groep kenmerken toegeschreven op basis van het gedrag van een (klein) deel van die groep
stereotiep beeld een sterk generaliserend, vaak vereenvoudigd en vertekend beeld van een groep
vooroordeel een oordeel op basis van onvoldoende of onjuiste kennis van zaken
discriminatie de ongelijke behandeling van mensen op grond van groepskenmerken die in de gegeven situatie niet van belang zijn
onbewuste discriminatie - indirecte discriminatie
het onderscheidende criterium bijv. bij een baan waar Nederlandse taal goed beheerst moet zijn, leidt indirect tot ongelijke behandeling
- institutionele discriminatie

als medewerkers van een bepaalde organisatie door regels en procedures mensen buiten de eigen institutie houden
verklaringen stereotypen - sociale categorisatie
identificeren van individuen als lid van een bepaalde groep (hokjesdenken)
- sociale identiteit
mensen hebben behoefte bij een groep te horen, eigen ingroup is positief, alles daarbuiten de outgroup is negatief.
- xenofobie
angst voor alles wat vreemd is
- socialisatieproces
tijdens de opvoeding leer je wat wel en niet goed is, media beïnvloed het beeld van de werkelijkheid
oorzaken discriminatie maatschappelijke omstandigheden zoals:
- sociaal-culturele factoren
sociale druk en sociale controle
- sociaaleconomische factoren
economische recessie
- politiek-juridische factoren
wetgeving om discriminatie tegen te gaan
gevolgen discriminatie - minder kansen op de arbeids- en woningmarkt

- gevoelens van gekwetst zijn en bedreiging
- ontstaan van spanningen tussen bevolkingsgroepen
- versterking negatieven beeldvorming leidt tot nieuwe sterotypen en discriminatie > self-fulfilling prophecy
self-fulfilling prophecy een voorspellende uitspraak die uitkomst juist omdat de voorspelling gedaan is
culturele positie heeft te maken met de mate waarin een groep zichzelf als anders ziet en/of door de samenleving als anders of minderwaardig wordt gezien.
sociaaleconomische positie wordt bepaald door de toegang tot de arbeidsmarkt, de woningmarkt en het onderwijs
positietoewijzing de manier waarop de ontvangende samenleving immigranten een plaats toewijst
positieverwerwing de manier waarop immigranten er zelf in slagen een positie in die nieuwe samenleving te veroveren
transmigranten tijdelijke migranten