Mens en werk

Wet op de Collectieve Arbeidsovereenkomst: overheid grote invloed op de inhoud van de CAO’s, grip krijgen op zaken als loonontwikkeling en arbeidstijdverkorting

Sociale zekerheidsstelsel: garantie voor bestaanszekerheid, bestaat uit sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. Sociale verzekeringen: volksverzekeringen en werknemersverzekeringen, premies betalen

Volksverzekeringen: - Algemene Kinderbijslagwet - Algemene Ouderdomswet - Nabestaandenwet - Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Werknemersverzekeringen: - Nieuwe Werkloosheidswet - Ziektewet - Algemene Arbeidsongeschiktheidswet - Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering

Sociale voorzieningen: geen verzekeringen, de uitkeringen worden niet betaald uit premies, maar uit belastinggelden: ABW, Algemene Bijstandswet

Economische zelfstandigheid: het gegeven dat de vrouw niet meer afhankelijk is van het inkomen van haar man, maar zelf een inkomen verdient, waardoor ze zichzelf financieel kan bedruipen

Vrijemarkteconomie: overheid zoveel mogelijk afzijdig in het economische proces. De wet van vraag en aanbod bepaalt welke prijs voor een product moet worden betaald.

Voordelen van de vrijemarkteconomie: - grote keuzevrijheid van producenten en consumenten - weinig bureaucratie - als er volledige mededinging is, worden vraag en aanbod goed op elkaar afgestemd

nadelen van de vrijemarkteconomie: - nadelige gevolgen voor het milieu - zwakkeren in de samenleving kunnen op de vrije markt hun behoeften moeilijk bevredigen

voordeel centraal geleide planeconomie: - omdat de overheid plannen maakt, kan sociaal-economische ongelijkheid worden voorkomen - productie en consumptie kunnen op elkaar worden afgestemd - werkloosheid kan effectiever worden bestreden doordat de overheid alle regelmechanismen in handen heeft

nadeel centraal geleide planeconomie: - veel bureaucratie - de planners zullen erg machtig zijn

voordelen gemengde economie: - hoewel er een vrije ondernemingsgewijze productie is, is er toch sociale zekerheid voor iedereen - er is geen centrale ideologie die voor iedereen moet gelden

nadelen gemengde economie: - hoge kosten - overheid speelt toch een grote rol, gaat ten koste van eigen initiatief

liberalen over sociaal-economische politiek: - markteconomie moet blijven bestaan, ook vrije ondernemingsgewijze productie - concurrentie is een absolute voorwaarde - de rol van de overheid moet zoveel mogelijk worden teruggedrongen

VVD: - deregulering: overbodige regels moeten worden afgeschaft, ingewikkelde regels moeten worden vereenvoudigd - decentralisatie: centrale overheid minder macht, zaken makkelijker regelen met lagere overheden - particulier initiatief: door privatisering, overheid hevelt dan taken over naar particuliere ondernemingen

Socialisten: gemengde economie: - de overheid moet ieder individu bestaanszekerheid en een redelijk levenspeil garanderen - in het economische proces moeten zowel de overheid als de markt een belangrijke rol spelen - overheidsplanning dient de nadelen van de markteconomie op te heffen

PvdA: - spreiding van kennis, inkomen en macht (meer gelijkwaardigheid) - meer planning op sociaal-economisch gebied - selectieve groei (milieuvriendelijk) - democratisering en decentralisatie

Confessionelen: organische maatschappij, maatschappij opgebouwd uit gemeenschappen ipv individuen. - gespreide verantwoordelijkheid - rentmeesterschap - gerechtigheid - solidariteit - georiënteerde markteconomie

ecologische visie (Groen Links): - overheid hoge prioriteit aan duurzame economie - economische ontwikkelingen mogen alleen doorgaan als ze niet ten koste gaan van andere mensen in de wereld en van mensen die na ons komen. - De economie moet niet verder groeien om zo uitputting van de grondstofvoorraden te voorkomen en vervuiling tegen te gaan (economie van het genoeg) - Kleinschaligheid - Kringloopeconomie

Arbeidsverdeling: betekent dat de mens slechts een gedeelte van het werk doet dat nodig is om alles voor zijn eigen levensonderhoud te produceren
Maatschappelijke arbeidsverdeling: verdeling van het maatschappelijke productieproces over velerlei beroepen, functies, bedrijven en bedrijfstakken.

Sectoren waarin arbeid wordt opgedeeld: - primair: landbouw, veeteelt, visserij - secundaire sector: industrie - tertiaire: banken, verzekeringsmaatschappijen - quartaire: welzijnssector, gezondheidszorg, gezinszorg, onderwijs ,afhankelijk van overheid

factoren die hebben gezorgd voor arbeidsdeling: - rationalisering - mechanisering en automatisering

kenmerkend voor de arbeidsmarkt: - vraag en aanbod van arbeid ontmoeten elkaar - arbeid wordt geruild tegen loon - aanbieders van de arbeid en vragers staan in een machtsverhouding tot elkaar

werkloosheid: - conjunctureel: werkloosheid door golfbewegingen in de economie - structurele: ontwikkelingen in de economie op lange termijn - seizoenswerkloosheid: in bepaalde periode minder werk - frictiewerkloosheid: ontstaat doordat vraag naar arbeid niet overeenstemt met het aanbod er naar.

Bestrijden van werkloosheid aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt: - subsidiëren van investeringen en het nemen van gunstige belastingmaatregelen voor het bedrijfsleven - geven van opdrachten, o.a. ter verbetering van de infrastructuur - bevorderen van loonmatiging - door het instandhouden van de koopkracht

bestrijden van de werkloosheid aan de aanbodzijde van de arbeidsmarkt: - herverdeling van het beschikbare werk
o deeltijdarbeid
o arbeidstijdverkorting
o arbeidsduurverkorting
o flexibilisering van arbeidscontracten - stimuleren van scholing en omscholing - gerichte scholing en stimulering voor achterstandsgroepen

arbeidsmarktbeleid voeren door: - het voeren van een doelgroepenbeleid en door positieve actie of discriminatie - stimuleren van het opzetten van (her) scholingsprogramma’s - stimuleren van arbeidservaringprojecten - beïnvloeding van de school en vakkenkeuze

sociale structuur: het patroon van relaties in een samenleving tussen individuen en tussen groepen. Sociale klassen: maatschappelijke lagen
Sociale stratificatie: gelaagdheid in de samenleving

Oorzaken ontstaan sociale ongelijkheid: - positie op de arbeidsmarkt en de daarmee samenhangende ongelijkheid in inkomen - verschillen in vooropleiding, daardoor grote verschillen in werk en inkomen - verschillen in salaris en de kansen op de arbeidsmarkt hangen soms samen met de sekse - etnische minderheden hebben minder kansen op de arbeidsmarkt - verschillende kansen voor mensen uit verschillende milieus

sociale mobiliteit: het stijgen of dalen op de maatschappelijke ladder

verzorgingsstaat: staat waarin de overheid met handhaving van de parlementaire democratie en productie door particuliere bedrijven, de verantwoordelijkheid op zich neemt voor het welzijn van individuele burgers

terreinen waarin de overheidsbemoeienis is toegenomen: - de wet en regelgeving is sterk uitgebreid, vooral arbeidsrecht en sociale zekerheid - de overheidsuitgaven zijn gestegen om sociale zekerheidsstelsel te betalen - het aantal werknemers in dienst van de overheid is toegenomen - de overheid is zich meer met de werkgelegenheid gaan bemoeien

toename overheidsinvloed: - urbanisatie zorgde voor slechte woon en leefomstandigheden, daarom invloed overheid - industrialisatie zorgde voor polarisatie (vormen van uiterste tegenstellingen) - invloed bedrijfsleven werd groter - de economische crisis van de jaren 30, en de werkloosheid daardoor zorgde voor grote sociale problemen - WO2 had sporen nagelaten, o.a. op materieel gebied moest veel worden opgebouwd - Universele verklaring van de rechten van de mens, daardoor verzorgingsstaat algemeen aanvaard.

toename overheidsinvloed: - urbanisatie zorgde voor slechte woon en leefomstandigheden, daarom invloed overheid - industrialisatie zorgde voor polarisatie (vormen van uiterste tegenstellingen) - invloed bedrijfsleven werd groter - de economische crisis van de jaren 30, en de werkloosheid daardoor zorgde voor grote sociale problemen - WO2 had sporen nagelaten, o.a. op materieel gebied moest veel worden opgebouwd - Universele verklaring van de rechten van de mens, daardoor verzorgingsstaat algemeen aanvaard.

Kenmerkende elementen verzorgingsstaat: - vrije ondernemerschap en de productie door particuliere bedrijven blijft gehandhaafd - de overheid is mede verantwoordelijk voor collectieve welzijnsvoorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting - overheid is medeverantwoordelijk voor de welvaartsontwikkeling

crisis in de verzorgingsstaat: - door nieuwe welzijnsinstellingen was er een nieuwe bureaucratie ontstaan - verminderde persoonlijke zorg, daardoor versterking individualisme - stagnerende economie - energie en grondstoffenvoorraad bleek beperkt - milieuvervuiling bleek de keerzijde van de welvaart - verzorgingsstaat onbetaalbaar - werkloosheid - arbeidsongeschiktheid - bijstandsregelingen - beroep op steun via welzijnsinstellingen werd groter - financieringstekort van de overheid steeg - solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden werd kleiner

- door de stijging van de uitgaven voor sociale zekerheid en het financieringstekort werd het steeds moeilijker de verzorgingsstaat in stand te houden

- de toenemende afhankelijkheid van onpersoonlijke instellingen (sociale dienst, maatschappelijk werk enz.), de afnemende persoonlijke zorg en de individualisering zorgden voor minder gewenste gevolgen van de verzorgingsstaat.

Discussie over de verzorgingsstaat: VVD: - verzorgingsstaat uit voegen gebarsten - kosten te hoog - bureaucratisering toegenomen - dereguleren - privatiseren
CDA: - zorg voor mensen in de samenleving afgenomen - verzorgingsmaatschappij ipv verzorgingsstaat - particulier initiatief en onderlinge hulp ipv door overheid georganiseerde hulp - gespreide verantwoordelijkheid - overheidsbemoeienis en uitgaven terugdringen
PvdA: - verzorgingsstaat erg belangrijk - beoogde gelijkwaardigheid nauwelijks gerealiseerd - kloof tussen werkenden en niet-werkenden alleen verkleind door overheidsbemoeienis - actief overheidsbeleid om economische groei te stimuleren en gelijkwaardigheid bevorderen - decentralisatie en democratisering
D’66: - rol overheid terugdringen - sociale ongelijkheid bestrijden
Groen Links: - verzorgingsstaat niet verder afgebroken. De ongelijkheid in de samenleving wordt daardoor alleen maar vergroot

productinnovatie: het ontwikkelen van nieuwe producten
procesinnovatie: het vervangen van mensen in het productieproces door machines en computers

taakverrijking: werknemer krijgt er taken bij, routinematig werk neemt af
taakverarming: minder taken, routinematig werk neemt toe
taakverbreding: diverse klussen worden door dezelfde persoon gedaan, routine neemt af
taakversmalling: persoon moet zich bezighouden met een nog beperkter takenpakket, routinematig werk neemt toe