Hoofdstuk 3

Verloopt in een aantal stappen:
1. Er wordt advies gegeven, wie het beste een kabinet kan gaan vormen, de koning benoemt op basis van de gegevens een informateur.
2. Informateur onderzoekt wie het beste kunnen samenwerken, naast de meerderheid in de tweede kamer.
3. Partijen sluiten compromissen → coalitie: een samenwerking tussen twee of meerdere partijen.
4. Er wordt een regeerakkoord opgesteld; de hoofdlijnen van het beleid voor de komende jaren.Is het gelukt dan benoemt de koning een formateur, anders komt er weer een nieuwe informateur.
5. De formateur zoekt de geschikte ministers en staatssecretarissen bij elkaar. Er wordt gekeken naar de voorkeuren, aantal zetels, en de zwaarte van de verschillende functies.
6. De koning benoemt de ministers en staatssecretarissen als alles gelukt is en wordt er een foto gemaakt op het bekende bordes.

Dit wil je ook lezen:

Simpel stappenplan voor betere wachtwoorden

De regering

Nederland is een constitutionele monarchie: een staatsvorm waarin de taken en bevoegdheden van het staatshoofd grondwettelijk zijn vastgelegd.

Taken van de koning:
• Handtekening plaatsen onder wetten
• De troonrede voorlezen op Prinsjesdag
• Ministers en (in)formateurs benoemen
• Regelmatig overleg voeren met de minister-president

Taken van de minster:
• Het opstellen van wetsvoorstellen
• Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten
• Het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement

Ministeriële verantwoordelijkheid: het kabinet is verantwoordelijk voor wat de koning doet en zegt, voor de inhoud van de wetten en de troonreden.
Politiek verantwoordelijk: ministers zijn verantwoordelijk voor hun ambtenaren.
Het minister heeft zijn eigen portefeuille (beleidsterrein) en een eigen ministerie waarin veel ambtenaren voor hun werken.
Ministers zonder portefeuille: hebben geen eigen ministerie, maar zitten bij een andere in.
Staatssecretarissen: zijn verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein. Zij zitten niet in de ministerraad, maar voeren wel zelf het woord in de Tweede Kamer als het over hun beleid gaat.
Kabinetscrisis:
de ministers zijn het onderling niet meer eens over een of meer kwesties
er is geen meerderheid meer in de tweede kamer.
Er komen dan vervroegde verkiezingen. Oude ministers blijven nog wel in hun functie, maar het is een demissionair kabinet: hebben geen eigen missie meer, handelen alleen de lopende zaken af.

§6 Het parlement
Politieke cultuur: de manier waarop de regering en het parlement met elkaar omgaan → kenmerken Nederland: bereidheid tot overleg en het sluiten van compromissen; poldermodel

Statengeneraal: 1e en 2de kamer samen, de parlementsleden zijn volksvertegenwoordigers → 2de  kamer direct gekozen
 → 1e kamer indirect gekozen, door de leden van de provinciale staten (getrapte verkiezingen)

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

2de kamer: 150 leden voor vier jaar, behandelt als eerste elk wetsvoorstel en mag voorstellen afwijzen of veranderen. → meer macht dan de 1e kamer (senaat): 75 leden, mag een wetsvoorstel niet veranderen, maar alleen goed of afkeuren bijv. als er fouten in zitten of onduidelijk is → extra controle.

Fractie: de groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan, olv. een fractievoorzitter.

Regeringsfractie: de partijen die ook ministers in de regering hebben zitten. Deze partijen zijn het meestal eens met de wetsvoorstellen van de regering.

Oppositiefractie: alle partijen die niet in de regering zitten. Zijn het vaak niet eens met de regering en roepen dus vaker een ministers ter verantwoording of komen met een eigen wetsvoorstel.

De trias politica in Nederland:
Ministers hebben te veel macht, omdat de regeringfractie vaak een meerderheid heeft.
Ministers hebben altijd toestemming van het parlement nodig.

Wetgevende taak: de rechten van de 1e en 2de kamer:
• Stemrecht bij wetsontwerpen, het recht om een wetsvoorstel te aanvaarden of te verwerpen.
• Het budgetrecht, het recht om de rijksbegroting wel of niet goed te keuren. → 1e en 2de kamer.
• Het recht van initiatief, het recht om wetsvoorstellen in te dienen. →2de kamer.
• Het recht amendement, het recht om wetsvoorstellen te wijzigen, het amendement moet dan ook echt uitgevoerd worden als het uiteindelijk wordt aangenomen. → 2de kamer

Controlerende taak: de rechten van de 1e en 2de kamer: Het recht om schriftelijke vragen te stellen aan ministers of staatssecretarissen → 2de kamer
• Het recht van interpellatie: een minister ter verantwoording roepen, over bijv. zijn beleid of uitspraken → 2de kamer.
• Het recht op parlementaire enquête,:onderzoek naar alle uitgevoerde plannen →speciale commissie van Kamerleden.
• Het recht om een motie in te dienen, het verzoek aan een ministers om iets aan te pakken of iets juist niet te doen; motie van afkeuring, het beleid van een minister wordt afgekeurd, motie van wantrouwen, het vertrouwen in de minister wordt opgezegd.

§7 Gemeente en provincie

Decentralisme

Getailleerde invulling wordt aan lagere overheden overgelaten: gedecentraliseerde eenheidsstaat

Gemeente:

Gemeenteraad: wetgevende macht
College van burgemeester en wethouder: uitvoerende macht
Taak:
• Bestemmingsplannen
• Afval
• Huwelijk

Provincie:

Provinciale staten :wetgevende macht
Commissaris v/d koning+gedeputeerde staten: uitvoerende macht
Taak:
• Milieu
• Streekplannen

Dit wil je ook lezen:

Vacature: wij zoeken cameramensen!

§8 Politiek in de praktijk

 Systeemtheorie
Hoe komen maatschappelijke kwesties bij politici terecht en wat gebeurt er dan mee?
Volgens systeemtheorie in 4 fasen:
1. Invoer. Burgers en organisatie brengen eisen en wensen naar voren. Media grote rol. Wanneer politici kwestie oppakken komt deze in de politieke agenda.
2. omzetting. Na de beleidsvergadering komt minister met wetsvoorstel waar het parlement over stemt. Tijdens deze fase kunnen mensen politici proberen te overtuigen door bijv. te demonstreren.
3. uitvoer. Wanneer het wetsvoorstel is aangenomen zorgen ambtenaren voor de uitvoering.
4. terugkoppeling kijken of het doel van de maatregelen gehaald is.

Politieke actoren: hebben invloed op de besluitvorming. Bijv. media en pressiegroepen.

burgers
invloed uitoefenen op je land:

burgers
invloed uitoefenen op je land:

• Stemmen
• Lid worden van een politieke partij
• Contact opnemen met politici
• Verzoek indienen
• Media benaderen
• Actiegroep aansluiten
• Bezwaarschrift indienen of naar de rechter stappen
• Overgaan tot burgerlijke ongehoorzaamheid (pastoor kerk als schuilplaats)
• Pressiegroepen: Groepen die invloed proberen uit te oefenen op de politieke besluitvorming. Vooral door te lobbyen: persoonlijk contact zoeken met politici

Dit wil je ook lezen:

Zo maak je lezen voor de lijst makkelijker en leuker

Ambtenaren: voeren veel uit, bijvoorbeeld politie ambtenaren worden ook wel de vierde macht genoemd.

Media: vijf politieke functies:
1. Informatieve functie: kranten tv en internet (Politiek24.nl)
2. Onderzoekende of agendafunctie: tv-uitzendingen over illegale vrouwenhandel
3. Commentaarfunctie:  commentaar geven op politieke kwesties (twitter)
4. Spreekbuisfunctie: politici groepen en burgers ruimte om zegje te doen
5. Controlerende functie: controleren of ministers ook doen wat ze beloven.

Persvrijheid: De media heeft persvrijheid. Het wordt geholpen door de WOB-wet Wet Openbaarheid van Bestuur. Overheid moet (bijna) alles openbaar maken.      Handig voor journalisten

Pluriform aanbod: aanbod van meerdere kranten, tvzenders, websites enz.   vrije keuze

Goede democratie:
• Macht legitimeren politici: luisteren naar burgers en pressiegroepen
• Betrokkenheid van de burgers: wanneer je burgers bij zaken betrekt zullen ze zich eerder aan de regels houden.

§9 Internationale Politiek

Soevereiniteit: het recht om zelf te bepalen welke regels worden vastgesteld wordt in geperkt als je gaat samenwerken met verschillende landen.

Europese Unie: 27 landen en met de meeste landen een gezamenlijke munt: Euro. Beginpunt ligt in de oprichting van de EGKS.

Bestuur EU:

Europese Commissie: een soort regering voor het dagelijkse bestuur. 27 eurocommissarissen

Raad van ministers: de regeringen van alle 27 euro landen zijn vertegenwoordigd, beslissen over het beleid.

Europees parlement: wordt eens in de vijf jaar gekozen. 736 zetels. Weinig macht.

Hof van justitie: de rechtsprekende macht: 27 rechters. Doet uitspraken over kwesties tussen lidstaten

Europese Centrale Bank: moet zorgen voor stabiliteit op financieel vlak.

Scheiding machten:
• Europese commissie kan als enige wetvoorstellen indienen
• Europees parlement mag het alleen veranderen
• Raad van ministers, keurt elke wetsvoorstel goed of af.
• Europese commissie, voert de wetten uit en controleert
• Parlement controleert weer de Europese Commissie
• Hof van Justitie is een onafhankelijke rechterlijke macht.

Dit wil je ook lezen:

Zo kun jij zelf de wereld een beetje beter maken

De verenigde Naties:
Onafhankelijke Staat: er is sprake van een eigen grondgebied, een bevolking en een overheid die het land besturen.

De algemene vergadering

 Secretaris Generaal: de hoogste ambtenaar, geeft leiding en is een voorzitter algemene vergadering (een vergadering aan alle VN-leden). Kan bij meerderheid resoluties: uitspraken waarin bepaald gedrag van een land wordt veroordeeld en verklaringen: een bepaald standpunt over omstreden onderwerp aannemen.

VN Organisaties:
• Unicef, onderwijs
• Wereldbank, leningen
• WHO, gezondheid
• UNHCR, vluchtelingen

VN Organen:
Veiligheidsraad: is verantwoordelijk voor de internationale veiligheid en vrede.
15 landen waarvan 5 permanent (VS, Rus., China, Fr. Eng.)  → vetorecht,:recht om de uitvoering van een resolute te verbieden.