Hoofdstuk 1

Je noemt deze rechten ook wel grondrechten of mensenrechten. Naast rechten heb je in ons land ook plichten, dingen die je moet doen, zoals:

• De plicht om belasting te betalen
• De plicht om naar school te gaan
• De plicht om je ID- bewijs bij je te hebben

Eerste Kamer en Tweede Kamer beslissen over alle wetsvoorstellen.                                    De ministers voeren de wetten uit.                                                                                    De rechters oordelen in rechtszaken of wij ons volgens de wet gedragen.

Deze scheiding van de politieke macht in drie onderdelen noemen we de trias politica.

Een rechtsstaat is een land waar de rechten en de plichten van de mensen en van de overheid zijn vastgelegd.

Paragraaf 5: wie bestuurt Nederland?

Regering → ministers + koning

Kabinet → ministers + staatssecretarissen

Een nieuwe regering schrijft belangrijke afspraken in een regeerakkoord. Als het er in staat moet het ook echt uitgevoerd worden of gebeuren. De regering moet ook besluiten nemen over problemen die niet in het regeerakkoord staan.

Elke minster houdt zich bezig met een deel van onze samenleving. Elke minster heeft een eigen ministerie waar duizenden ambtenaren voor hem werken. Een minster heeft verder een of twee staatssecretarissen onder zich het zijn een soort onderministers, die verantwoordelijk zijn voor een deel van het takenpakket van de ministers. De minster- president (premier) is de leider van het kabinet en voorzitter als de ministers met elkaar vergaderen. De ministers komen iedere vrijdag bij elkaar in de ministersraad en moeten veel samenwerken. Als de minister het eens zijn over de juiste aanpak van een probleem, dan stellen zij een wet voor. Pas nadat dit wetsvoorstel is goedgekeurd door de eerste en tweede kamer kan de regering de wet uitvoeren.

De koning zit in de regering maar heeft niet veel macht, hij heeft bijna niets te zeggen in dit land. De belangrijkste taken van de koning als staatshoofd zijn:

• Handtekening zetten onder alle wetten
• De troonrede voorlezen tijdens Prinsjesdag
• Overleg voeren met de minister- president
• Ons land vertegenwoordigen in het buitenland
• Na de Tweede Kamerverkiezingen helpen met de vorming van een nieuwe regering.

Iedere derde dinsdag van september is Prinsjesdag, de koning leest dan de troonrede, de plannen die de ministers voor het volgend jaar hebben bedacht, voor in de ridderzaal. Diezelfde middag opent de minister van financiën in de Tweede kamer het koffertje met de miljoenennota dat is een overzicht van alle uitgaven en inkomsten die de regering voor dat jaar verwacht.

Paragraaf 6: het parlement

Parlement

Eerste en Tweede kamer

Regering

Koning + ministers

                                       Vraagt toestemming voor plannen aan

                                                  Controleert

De ministers besturen ons land, maar zij hebben voor hun plannen steeds toestemming nodig van het parlement. De mensen hierin zitten er namens het volk en noemen we Kamerleden. De tweede kamer wordt direct gekozen en de eerste kamer wordt indirect gekozen.

De Tweede Kamer heeft 150 leden die elke vier jaar worden gekozen. Deze kamer behandelt als eerste elk wetsvoorstel en mag hierin dingen veranderen en zelfs het voorstel afwijzen. In de tweede kamer vinden de debatten plaats met de ministers van de regering.

De Eerste Kamer heeft 75 leden. Zij mogen een wetsvoorstel niet veranderen maar alleen goed- en of slecht keuren. De Eerste kamer kijkt of er geen fouten in het wetsvoorstel staan en of de wet wel goed uitvoerbaar is.

Hoe komt een wet tot stand?

1. Er is een maatschappelijk probleem.
2. Een minister of Tweede Kamerlid maakt een wetsvoorstel.
3. De Tweede Kamer debatteert over het wetsvoorstel
4. Tweede Kamer dienen amendementen in
5. De Tweede Kamer stemt over de amendementen en het definitieve wetsvoorstel
6. De Eerste Kamer stemt over het wetsvoorstel
7. De koning en de verantwoordelijke minister ondertekenen het wetsvoorstel
8. De wet wordt gepubliceerd in de Staatscourant. Hiermee is de wet automatisch van kracht.

Taken van het parlement

• Controle van de ministers
• (mede) wetgeving

Rechten van Kamerleden

• Vragenrecht→  Kamerleden mogen vragen stellen aan ministers/ staatssecretarissen.
• Interpellatie→ Spoeddebat.
• Stemrecht→ Kamerleden stemmen over alle wetsvoorstellen.
• Amendement→Kamerleden kunnen delen van wetsvoorstellen veranderen.
• Initiatief→Kamerleden mogen zelf een wetsvoorstel maken.
• Motierecht→Een verzoek aan de ministers om iets wel/niet te doen.

De partijen die samen de regering vormen is een coalitie, stemmen bijna altijd voor de plannen van hun ‘eigen’ minister. De overige partijen zijn de oppositie, zij stemmen tegen de plannen van de regering.

Paragraaf 7: landen zonder democratie

Democratie

Dictatuur

• Mensenrechten zoals de vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijk proces, liggen vast in een grondwet.
• Er zijn gelijke rechten voor alle burgers en er is aandacht voor minderheden met een zwakkere positie.
• Politie en leger houden zich aan de regels.
• Er is een goede scheiding tussen:

• Politici die beslissen over wetsvoorstellen
• Politici die de wetten uitvoeren
• Rechters die oordelen of wetten in de praktijk worden nageleefd

• De bestuurders zijn via vrije en geheime verkiezingen aan de macht gekomen: niemand komt te weten op wie je stemt.
• Er is dus een gekozen volksvertegenwoordiging.

• De grondwet en bijhorende mensenrechten gelden (tijdelijk) niet meer. Er is veel censuur: de media kunnen niet alles schrijven en soms zijn ze in handen van de staat.
• Er zijn geen gelijke rechten voor alle burgers; minderheden worden vaak onderdrukt.
• Politie en leger gebruiken sneller geweld. Soms worden mensen gemarteld.
• Dezelfde personen die beslissen over wetsvoorstellen, voeren de wetten ook uit en hebben macht over rechters.
• De bestuurders zijn meestal aan de macht gekomen met behulp van militairen. Er zijn geen verkiezingen of er wordt gefraudeerd bij de verkiezingen.
• Er is geen volksvertegenwoordiging of er is een volksvertegenwoordiging zonder oppositiepartijen.

Dictatuur

• Mensenrechten zoals de vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijk proces, liggen vast in een grondwet.
• Er zijn gelijke rechten voor alle burgers en er is aandacht voor minderheden met een zwakkere positie.
• Politie en leger houden zich aan de regels.
• Er is een goede scheiding tussen:

• Politici die beslissen over wetsvoorstellen
• Politici die de wetten uitvoeren
• Rechters die oordelen of wetten in de praktijk worden nageleefd

• De bestuurders zijn via vrije en geheime verkiezingen aan de macht gekomen: niemand komt te weten op wie je stemt.
• Er is dus een gekozen volksvertegenwoordiging.

• De grondwet en bijhorende mensenrechten gelden (tijdelijk) niet meer. Er is veel censuur: de media kunnen niet alles schrijven en soms zijn ze in handen van de staat.
• Er zijn geen gelijke rechten voor alle burgers; minderheden worden vaak onderdrukt.
• Politie en leger gebruiken sneller geweld. Soms worden mensen gemarteld.
• Dezelfde personen die beslissen over wetsvoorstellen, voeren de wetten ook uit en hebben macht over rechters.
• De bestuurders zijn meestal aan de macht gekomen met behulp van militairen. Er zijn geen verkiezingen of er wordt gefraudeerd bij de verkiezingen.
• Er is geen volksvertegenwoordiging of er is een volksvertegenwoordiging zonder oppositiepartijen.

Paragraaf 8: politiek in de buurt

Elke gemeente heeft een apart bestuur, dat bestaat uit:

• Het college van burgemeester en wethouders (B&W)
• De gemeenteraad

De B&W vormen het dagelijks bestuur van de gemeente. Zij voeren, samen met hun ambtenaren, alle besluiten uit en zijn elke dag verantwoordelijk voor wat er gebeurt. B&W zijn dus een soort ministers van de gemeente. En net als ministers hebben ook B&W de goedkeuring nodig van de gekozen volksvertegenwoordigers, in dit geval de gemeenteraad.

De gemeenteraad wordt elke vier jaar door de bevolking gekozen. De gemeenteraad vergadert meestal een of twee keer per maand met de burgemeester als voorzitter. De gemeenteraad heeft twee taken:

• Stemmen over belangrijke beslissingen.
• Controleren van het college van B&W

Na de gemeenteraadsverkiezingen onderhandelen de gekozen partijen wie de wethouders gaan worden. Burgemeesters zijn voorzitter van de gemeenteraad en van het college van B&W. Hij is ook hoofd van de politie en brandweer. Burgemeester worden door de regering benoemd voor zes jaar.

Het provinciebestuur controleert de gemeentes. Het provinciebestuur bestaat uit:

• De Commissaris van de Koning (CvK).
• De Gedeputeerde Staten. Zij vormen met de CvK het dagelijks bestuur.
• De Provinciale Staten. Zij stemmen over provinciale besluiten en hebben een controlerende taak.

• Burgemeester                                                             Voorzitter van het college van B&W en de gemeenteraad.
• College van B&W                                                           Het dagelijkse bestuur dat besluiten voorbereid en het gemeentebeleid uitvoert.
• Gemeenteraad                                                            Gekozen volksvertegenwoordigers die de belangrijkste besluiten nemen en het college van B&W controleren.

Paragraaf 9: politiek over de grenzen

Nederland is lid van de Europese Unie (EU) en de Verenigde Naties (VN). De twee organisaties zijn opgericht omdat landen veel problemen niet alleen kunnen oplossen.

Europese Unie

De EU bestaat uit 27 landen.

Voordelen → Je kunt in veel Europese landen met de euro betalen, er zijn geen grens controles, je mag in elk EU land werken, wonen, of studeren. Betere handel tussen Europese landen.

Nadelen → Nederland kan steeds minder zelf beslissen, Nederlandse burgers hebben weinig invloed op EU- besluiten, door de open grenzen komen mensen uit EU- landen met veel werkloosheid naar Nederland om te werken en de EU- landen zijn van elkaar afhankelijk geworden.

Verenigde Naties

Bijna alles landen van de wereld zijn lid van de VN. Deze organisatie is opgericht met als doel om een nieuwe oorlogen te voorkomen. Ze willen dit doel bereiken door te zorgen voor:

• Internationale vrede en veiligheid.
• Goede samenwerking bij natuurrampen, oorlog, hongersnood en armoede.
• Meer respect voor mensenrechten.