deel 2: parlementaire democratie
hoofdstuk 1: wat is politiek?
Politiek
De wijze waarop een land wordt bestuurd
Politiek gaat over keuzes maken. De meeste onderwerpen waarmee de politiek zich bezighoudt, zijn van algemeen belang.
Meestal kost het nemen van politieke besluiten veel tijd, omdat er verschillende oplossingen mogelijk zijn:
- Snel, daadkrachtig en efficiënt
- Of maximale participatie van burgers in de politiek
In dictaturen heb je dit dilemma nauwelijks. Participatie van de burgers bestaat er vrijwel niet. In vrijwel alle dictaturen is dan ook sprake van schending van de mensenrechten en politiek geweld
Dictatuur
De driemachten zijn niet van elkaar gescheiden, maar alle drie in handen van een kleine groep mensen.
Kenmerken van een dictatuur
- De gewone burgers hebben geen invloed op de politiek
- Kan nooit een rechtsstaat zijn
- Er is beperkte individuele vrijheid
- Er is geen politieke vrijheid
- Er is dikwijls overheidsgeweld
- Er bestaat geen onafhankelijke rechtspraak, de burgers kunnen niet rekenen op bescherming tegen de overheid
- De massamedia en ook kunstuitingen staan onder censuur van de overheid
Niet alle dictaturen zien er hetzelfde uit
- Autocratische dictaturen
- Totalitaire dictaturen
Autocratische dictatuur
- Één leidersfiguur vormt het gezicht van de macht
- Soms wordt de leider geholpen door een junta, een regering die grotendeels uit militairen bestaat.
- De bevolking wordt onderdrukt
- Er is geen ideologie aanwezig
- Daardoor vaak een zekere godsdienstvrijheid en economische speelruimte
Totalitaire dictatuur
- Een groep mensen of een partij grijpt de macht via een ideologische revolutie
- Politieke invloed is alleen voor mensen die de ideologie onvoorwaardelijk steunen
- Het hele politieke, economische en sociale leven wordt gereguleerd
- Er is sprake van indoctrinatie: de bevolking krijgt de partijideologie met de paplepel ingegoten.
- Een bijzondere vorm van een totalitaire dictatuur is een theocratie
Theocratie
- De godsdienst is verheven tot staatsideologie
- In Iran hebben ayatollahs en imams verregaande invloed op het bestuur en het dagelijks leven
Democratie
‘demos’ = volk en ‘kratein’ = regeren à het volk regeert
In de zuivere vorm komt democratie nauwelijks meer voor
Het overblijfsel daarvan bestaat in sommige landen het referendum
Referendum
Een volksstemming over een bepaald wetsvoorstel
Tegenwoordig à indirecte of representatieve democratie
Basis kenmerk:
Het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en met een zekere maatregel bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over hun beleid.
Andere kenmerken van een democratie
- De politieke macht is verdeeld over meerdere personen en instituten die elkaar controleren, de trias politica
- Meestal een rechtsstaat
- Er is individuele vrijheid
- Er gelden politieke grondrechten
- Politie en leger hebben beperkte bevoegdheden
- Er bestaat onafhankelijke rechtspraak
- Er bestaat persvrijheid
Representatieve democratie
- Parlementaire stelsel
- Presidentieel stelsel
Efficiëntie vs. Participatie
Parlementaire stelsel
- Het rechtstreeks gekozen parlement is het hoogste machtsorgaan
- Op basis van de samenstelling hiervan wordt het kabinet geformeerd
- Bestaande uit ministers en staatssecretarissen
- Deze moeten voortdurend verantwoording afleggen aan het parlement
Landen met dergelijk primaat voor het parlement hebben meestal een niet-gekozen staatshoofd. Is dat een koning(in) à constitutionele monarchie
Presidentieel stelsel
- Bevolking kiest parlement en president
- De president staat aan het hoofd van de regering
- Kan naar eigen keuze ministers benoemen en ontslaan
- De president mist in de meeste landen het recht om het parlement te ontbinden
Democratie en dictatuur staan haaks op elkaar
Oligarchie
Een heerschappij van weinigen
Democratieën en dictaturen hebben de neiging zich tot dat te ontwikkelen
De politieke partijen die de macht hebben in een democratie worden groter en complexer en daardoor minder democratisch
Ook in een dictatuur vindt een ontwikkeling richting oligarchie plaats
- Autocratische leiders hebben adviseurs en stromannen nodig
- Op die manier staan ze een stukje macht af
- Kleine politieke elite
Een andere theorie is dat landen juist democratischer worden
- Meer hoogopgeleiden die mee willen praten
- Ooit alle landen op die manier democratisch
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden