H.2 + 3.1

H.2 Groepen actoren en maatschappelijke problemen

§1 Mensbeelden

Mensbeeld = de manier waarop actoren naar mensen kijken.

Hierbij spelen 2 vragen een rol:

1. Hoe gelijk zijn talenten verdeeld?
2. Hoe goed en sociaal zijn mensen van nature?

Op deze vragen zijn verschillende antwoorden, maar ze komen neer op deze 2 tegenovergestelden:

1. Talenten zijn gelijk verdeeld of niet.
2. Mensen zijn van nature goed en sociaal of niet.

De antwoorden op deze vragen kun je indelen in links en rechts:

• Linkse actoren: mensen zijn goed en sociaal en talenten zijn gelijk verdeeld. Ethische vrijheid en gelijkheid is erg belangrijk.
• Rechtse actoren: mensen kiezen voor eigen belang en talenten zijn ongelijk verdeeld. Het najagen van eigen belang is niet erg, want mensen moeten streven naar betere omstandigheden, dat is het beste voor de hele samenleving (economische vrijheid). Ook ongelijkheid is belangrijk, want dan kun je je optrekken aan een ander.

 

§2 Ideologieën

Extreme actoren → strijd                               actoren uit het midden → debat

Ideologie = een visie op maatschappelijke problemen, gebaseerd op mensbeelden.

 

Extreem-links: er moet gelijkheid zijn. Privébezit moet worden afgeschaft waar dat kan (Sovjet-Unie, Noord-Korea)

Extreem-rechts: de zwakken dienen de sterkeren, onderscheid op basis van biologie (bloed), cultuur of religie. 1 cultuur en 1 waarheid (Iran, Hitler).

Extreem-links

Links

Centrum-links

Centrum-rechts

Rechts

Extreem-rechts

Anarchisme

Socialisme

Sociaal-democratie

Liberalisme

Conservatisme

Nazisme

Communisme

 

 

 

 

Fascisme

 

Christendemocratie

 

 (centrum-)links: gelijkheid door kansen en rechten via een grote overheid. Soms ook positieve discriminatie (vrouwen/homo’s/immigranten voortrekken).

(centrum-)rechts: rol van de overheid is beperkt, eigen verantwoordelijkheid, hulp moet vrijwillig gegeven worden (naastenliefde).

 

§3 Politieke partijen

Links/centrum-linkse partijen:

• SP → Socialistische Partij, economische vrijheid is belangrijk, de overheid moet zorgen voor werk, fatsoenlijk inkomen, onderwijs en gezondheidszorg.  
• GroenLinks → gelijkheid en milieu is belangrijk. Ze willen een duurzame toekomst, met emancipatie en gelijke kansen.
• PvdD → Partij voor de Dieren, rechten van dieren en natuur is belangrijk. ‘Het belang van de zwakke bij elk besluit serieus nemen en niet het recht van de sterksten centraal zetten.’
• PvdA → Partij van de Arbeid, zo klein mogelijke inkomensverschillen, zelfstandige mensen (hulp van de overheid als het nodig is), inzet is belangrijk.
• D66 → individu en zelfontplooiing is belangrijk, onderwijs is heel belangrijk meer democratie.

 

Rechtse/centrum-rechtse partijen:

• VVD → Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, individuele vrijheid is belangrijk (ethische en economische), mensen moeten eigen verantwoordelijkheid nemen.
• PVV → Partij Voor de Vrijheid, ‘massa-immigratie heeft enorme gevolgen op onze samenleving’, traditionele Joods-christelijke en humanistische waarden zijn belangrijk (afsplitsing VVD).

 

Christelijke partijen:

• CDA → Christelijk-Democratisch Appèl, veel verschillende visies, ‘mensen en organisaties nemen zelf hun verantwoordelijkheid voor een goede samenleving. De regering helpt mensen daarbij.’
• CU → ChristenUnie, opkomen voor de zwakkeren.
• SGP → Staatkundig Gereformeerde Partij, komt op voor de christelijke cultuur en samenleving in Nederland.

Links

Centrum-links

Centrum-rechts

Rechts

SP

PvdA

VVD

PVV

GroenLinks

 

 

 

PvdD

 

 

 

D66

Christendemocratie

CU

CDA

SGP

(Er zijn geen extreme partijen in NL)

 

§4 Maatschappelijk middenveld

Bij een maatschappelijk debat zijn er ook nog andere actoren naast de partijen. Voorbeelden: Greenpeace, ANWB. Ze staan voor 1 waarde/belang. Het doel dat ze willen bereiken is (meestal) niet direct voor zichzelf. Zij zijn het maatschappelijk middenveld of NGO’s (non-governmental organisation).

 

H.3 Inrichting van een samenleving

§1 Samenlevingsdilemma’s

Samenlevingsdilemma = een groep maatschappelijke problemen met hetzelfde dilemma. Er zijn er 4:

• Machtsdilemma’s:                                                     Wie heeft er macht?

Inspraak links    <          Kiesrecht         >          daadkracht rechts

Inspraak = iedereen moet meebeslissen.

Kiesrecht = zelf het bestuur kiezen.

Daadkracht = 1 leider bepaald wat er gebeurt.

• Mensenrechtendilemma’s:

Orde               <          vrijheid            >          orde

Orde (algemeen) = strenge regels, streng controleren, weinig vrijheid, harde straffen (meestal een dictator).

Orde (links) = orde om gelijkheid af te dwingen.

Vrijheid =  vrijheid van meningsuiting en geloof, politieke rechten.

Orde (rechts) = orde voor 1 waarheid met bijbehorende normen.

• Welzijnsdilemma’s:                                                   Verdeling van welzijn