Criminaliteit

Criminaliteit

Waarden zijn opvatting over wat door mensen in het leven belangrijk wordt gevonden. De gedragsregels die uit deze waarden worden afgeleid, heten de normen. Normen geven concreet aan hoe je je in bepaalde situaties hoort te gedragen. Als je je niet aan de normen van een samenleving of groep houdt, toon je afwijkend gedrag. Sommige normen worden door de overheid zo belangrijk gevonden, dat het criminaliteit wordt, normovertredingen dus.
Criminaliteit is dus door overheid strafbaar gesteld gedrag, het gaat hier om wettelijk vastgelegde normen. De meeste delicten (strafbare handelingen) staan in Nederland omschreven in het Wetboek van Strafrecht. Andere feiten staan in de Opiumwet, de Wegenverkeerswet, de Wet op Economische Delicten, de Wet Wapens en Munitie en de Algemene inzake Rijksbelastingen. Ernstige delicten heten misdrijven, minder ernstige overtredingen.

Criminaliteit wordt vooral door de mensen zelf als probleem gezien, in feite valt het wel mee. Maar mensen gaan elkaar wantrouwen, vragen om strengere straffen en hulp van de politie. De kwaliteit van de samenleving gaat zo achteruit.

Jarenlang heeft de politie alleen maar cijfers van geregistreerde misdrijven gegeven. Om een beter beeld te krijgen worden er tegenwoordig slachtoffersenquêtes en dader- of zelfrapportage-enquêtes gehouden. Sommige misdrijven worden verzwegen, vanwege de familiesfeer, of de ernst ervan. Toch krijgt men zo een beter beeld van de omvang van criminaliteit.

Er zijn verschillende soorten criminaliteit:
- Geweldscriminaliteit (7%)
- Vermogenscriminialiteit (66,6%)
- Vernielingen (14%)
- Verkeersmidrijven (9%)
- Drugshandel (0,6%)
- Mileudelicten
- Witteboordencriminaliteit (fraude)
Zo'n zeventien procent van de gevangenen zit, vanwege drugsdelicten. Een/Twee derde van de bedrijven pleegt fraude door te lagen inkomens op te geven aan de belastingen. Eenderde van de particulieren geeft ook te lage inkomsten op, dit heet belastingontduiking. Dan heb je ook nog uitkeringsfraude, al is dat veel kleinsschaliger. Bij georganiseerde criminaliteit gaat het om het leveren van diensten waaraan in de samenleving behoefte bestaat, maar strafbaar zijn gesteld.

Waarom plegen mensen misdrijven?

Psychologische verklaringen
Cesare Lombroso (19e eeuw) bedacht dat je een misdadiger aan uiterlijke kenmerken kon herkennen. Dit is natuurlijk achterhaald, maar de conclusie tot nu toe is, dat criminaliteit sociologisch, maar ook deels erfelijk bepaald is. Van groots belang is dus de socialisatie, om zo normen en waarden te leren.

Sociologische verklaringen
- Subcultuur
Jongeren kunnen ook terecht komen in een subcultuur, die afwijkt van de normen en waarden thuis.
- Anomietheorie
Een situatie waar normloosheid heerst, door armoede en sociale ongelijkheid. Als je je voorgehouden doelen niet met legale middelen kan bereiken, heet dat spanning, strain in het Engels. Daarom ook wel de straintheorie.
- Etiketteringstheorie
Het voortduren van crimineel gedrag, komt doordat als iemand een klein misdrijf pleegt, diegene meteen het etiket "misdadiger" opgeplakt krijgt. De kans is dan zo groot dat die crimineel zich ook naar dat etiket gaat gedragen.
- Controle-bindingstheorie
Vraagt zich af, waarom mensen niet voortdurend misdrijven pllegen: Wat houdt hen tegen? Mensen die niks te verliezen hebben, stelen en mensen met sterke sociale bindingen doen dit minder snel.
- Gelegenheidstheorie

Door welvaart is er meer gelegenheid om te stelen en is het dus aantrekkelijker.

Factoren die bovenstaande bevorden
- Alcohol
- Drugs
- Vuurwapens
- Tv-geweld

Jonge, mannelijke allochtonen uit lagere klassen worden vaker opgepakt voor misdrijven, waarom?
- Mannen gebruiken gemiddeld meer geweld
- Jongeren proberen uit
- Allochtonen plegen delicten met een grote pakkans en ze hebben weinig toekomstperspectief, omdat ze vaak een lagere opleiding hebben. Ook leven ze vaak in de stad en hebben ze moeite met zich aanpassen.

De stijging van de criminaliteit is te verklaren door:
- Vervaging van normen & waarden
- De egoîstische en indivudialistisch geworden mens
- Alles moet groter, sneller, efficiënter: de mens is een nummer

- Concurrentie op de mark, je moet slagen
- Toegenomen vraag naar illegale diensten

Heel belangrijk voor justitie is het legaliteitsbeginsel: De regels moeten in acht worden genomen om iemand op te sporen, bewijs te verzamelen en mensen op te pakken. Vervolging van strafbare feiten gebeurt door het Openbaar Ministerie, een onderdeel van het ministerie van Justitie en heeft drie taken: 
-Opsporing srafbare feiten
- Vervolging strafbare feiten
- Uitvoering van strafvonnissen
Het praktische speurwerk wordt door de politie gedaan, de eindverantwoordelijk ligt bij het OM. De officieren van justitie leiden de onderzoeken en moeten bij de rechter om allerlei zaken vragen. Nederland kent het oppurtuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet alle strafbare feiten te vervolgen, de officier van justitie kan ook een zaak seponeren (= niet aan de rechter doorgeven), maar ook afhandelen met een transactie: de verdachte betaalt een bepaald bedrag en dan komt de zaak niet voor de rechter.

De politie heeft drie hoofdtaken:
- Hulpverlening
- Handhaven openbare orde
- Opsporingstaken
In tweederde van de zaken die de politie heeft, wordt er geen verder onderzoek gedaan. De wettelijke bevoegdheden van de politie om de waarheid te achterhalen, worden dwangmiddelen genoemd. Hoe zwaarder het misdrijf, hoe zwaarder de dwangmiddelen. Iemand mag bijvoorbeeld, zonder de nacht mee te tellen, vijftien uur vastgehouden voor verhoor. Daarna kan in verzekering gesteld worden, in bewaring of in gevangehouding.

Er zijn in Nederland rechters op vier niveaus:

- Kantongerecht
Een alleensprekende rechter behandelt ovetredingen. Hoger beroep is mogelijk bij de rechtbank.
- Rechtbank
Behandelt misdrijven en de beroepen van het kantongerecht. Het duurt meestal twee weken voordat de uitspraak er is. Meestal met drie rechters.
- Gerechtshof
Behandelt beroepzaken van de rechtbank, met drie rechters wordt er gesproken.
- Hoge Raad
Zowel het OM als de verdacht kunnen bij de Hoge Raad in cassatie gaan. Bij cassatie wordt er beoordeeld of het onderzoek wel juist is gedaan. Als dat niet het geval is, gaat de zaak terug naar de lage rechter. Soms wordt er ook een uitspraak gedaan over een onduidelijke wet en de uitspraak die de rechter dan doet geldt dan voor de volgende gevallen als richtlijn (= jurisprudentie)

Het Nederlandse strafrecht is gericht op een aantal doelen tegelijk:
- Vergelding

- Preventie (afschrikken)
- Resocialisatie
- Voorkomen van eigenrichting (wraakneming)
Nederland kent daderstrafrecht en geen daadstrafrecht.

Nederland kent de volgende hoofdstraffen:
- Gevangenisstraf bij misdrijven
- Hechtenis na een overtreding, vaak vervangen door een geldboete
- Onbetaalde arbeid verichten

En de volgende bijstraffen:
- Ontnemen van bepaalde rechten
- In beslag nemen van spullen
- Openbaar maken voor het publiek van fouten

Maatregelen voor de maatschappij:
- TBS
- Plaatsing psychatrisch ziekenhuis

Kinderen krijgen vaak een alternatieve straf, zoals een taakstraf. Voor verdere schade zijn ouders verantwoordelijk. Als de zaak te zwaar is, gaat ie naar de kinderrechter, die overlegt met de Raad van Kinderbescherming.

Je hebt dus vrijheidsstraffen, taakstraffen, financiële sancties en het overige. Nieuwe straffen zijn "lik op stuk" (het snel verschijnen voor de rechter), administratieve afhandeling, educatieve maatregelen en schadevergoedingen voor het slachtoffer. De laatste tijd is er sprake van een tweesporenbeleid: snellere afhandeling kleine delicten, zwaardere straffen voor zware delicten.


Klassenjustitie: Verschillen in pakkans en straftoedeling, door verschillende kenmerken van daders. Er is ook selectiviteit in de strafrechtketen (opsporing, vervolging en berechting) en het wel of niet seponeren bij de officier van justitie.

Zestig procent van de gevangen recidiveert. Gevangenis lijkt dus niet meer effect te hebben dan lichtere straffen. Wat misschien zou helpen:
- De pakkans is groot
- De straf volgt snel op de daad
- Genoeg draagvlak voor de straf in eigen omgeving
- De pakkans moet bekend zijn

Criminaliteitsbeleid bestaat uit repressie en preventie, bestrijden en voorkomen, door de overheid het eerste en de tweede de politie en de overheid, links en rechts. Sociale controle wordt door de overheid gestimuleerd.
Maatregelen voor preventie richten op:
- De dader (goede opvoeding, steun aan achterstandsbuurten, recdivisme voorkomen)
- De situatie (sloten, camera's, extra politiecontrole)
- Het slachtoffer (voorlichting)

Een onbedoeld gevolg is bijvoorbeeld de verplaatsing van criminaliteit.