Hoofdstuk 5 God

H5 God

Wie is God?
Transcendente: iets of iemand dat de mens ‘overstijgt’.
Persoonlijke god: een god die zich persoonlijk met een mens bezighoudt.
God als hogere macht: een god die de macht heeft over het leven op aarde.
Monotheïsme: dat mensen één God erkennen (jodendom, christendom en islam).
Polytheïsme: dat mensen meerdere goden erkennen (hindoeïsme)

Namen voor God
God heeft in verschillende godsdiensten en culturen verschillende namen:
- Grieken: Zeus

- Germanen: Wodan
- Oude Testament (TeNaCH): Jahweh, Elohiem, Adonaj (heer)
- Nieuwe Testament (in het grieks): Theos (God) en Kyrios (Heer of Here)
- Moslims: Allah (de Verhevene)
- Hindoes: Shiva (naam van één van de hindoegoden).

Beelden van God
Mensen hebben verschillende beelden van God: afhankelijk van wat mensen belangrijk vinden.
- Oude Testament: bevrijder, koning, schepper
- Nieuwe Testament: vader, zoon (Jezus) en heilige geest.
- Herder, rechter
- Islam: heerser, regelgever en barmhartige.

Ontkerkelijking: steeds minder mensen gaan naar de kerk.

Levensvragen bij God
- Bestaat God?
- Wie of wat is God?
- Geloof ik in God?
- Is dat een persoonlijke of een onpersoonlijke god?
- Welk beeld heb jij van God?
- Waar doet God je aan denken?
- Zit God ook in mijzelf?

- Is er één god of zijn er meerdere goden?
- Moet je kunnen bewijzen dat God bestaat om in Hem te geloven?
- Waarom verhindert God niet dat mensen oorlog voeren?
- Heeft de mens God eigenlijk wel nodig?
- Heeft God de mensen eigenlijk wel nodig?

Atheïstische visies (God bestaat niet)
Het atheïsme (levensbeschouwing die ontkent dat God/Goden/Goddelijk bestaat) komt uit West Europa, atheïsme werd samen met de westerse cultuur verspreid.

Atheïsten zien hun opvatting als een gevolg van een verstandelijke, wetenschappelijke benadering van de werkelijkheid. Als je alles zakelijk, kritisch en wetenschappelijk benaderd, kan je zien dat niets goddelijk is.

Het atheïsme kent verschillende varianten:
- Het utilitair atheïsme: God is nutteloos, je hebt God niet nodig, je kunt prima leven zonder. Vroegere problemen zijn allemaal opgelost door de mens zelf, en als er nog meer problemen komen kan de mens dit ook zelf weer oplossen.

- Het logisch atheïsme: God is zinloos, je kunt met je zintuigen (horen, voelen, ruiken, zien) God niet ervaren.


- De ervaring van het lijden pleit niet voor God: Als God almachtig en oneindig is, zou hij al het lijden in de wereld moeten voorkomen. Dit gebeurt niet, dus er is geen God.

- Het humanistisch atheïsme: De waardigheid en de betekenis van de mens is in strijd met het geloof in een god. De mens is vrij, verstandig en verantwoordelijk.

Het humanisme
De mens staat in het middelpunt (centraal), je moet zelf je levensweg bepalen en dat niet door iemand anders laten bepalen.
Het humanisme betekent de mens betreffende, het gaat hier niet om een levensbeschouwing waar God centraal staat, maar om het humanistische leven.

Humanisten denken niet altijd atheïstisch, een combinatie van religieuze en humanistische uitgangspunten is mogelijk en komt ook regelmatig voor.

Belangrijkste humanistische uitgangspunt: de waardigheid van de mens, dus van alle mensen. Volledige vrijheid en naar eigen inzichten.

Het humanisme is aan het eind van de middeleeuwen ontstaan, het begon rond de steden in Italië, en ging mee met de opbloeiende handel en de economische welvaart verder de wereld in.

De 5 belangrijkste punten van een humanistische levensbeschouwing zijn:
1. De nadruk op de waardigheid van de menselijke persoon en op diens rechten en plichten.
2. De verklaring van de wereld uit zichzelf in plaats van uit God.
3. De nadruk van de wereld uit zichzelf in plaats van uit God.

4. De nadruk op het eigen geweten.
5. De nadruk op het geluk voor alle mensen op aarde (i.p.v. na de dood)

Jean-Paul Sartre is inspireren persoon geweest binnen het humanisme.
- Menselijke vrijheid onverenigbaar met het geloof in God
- Eigen verantwoordelijkheid
- Standpunten over goed en kwaad bij zichzelf halen

Menselijke vrijheid stond bij hem centraal, zelfstandig keuzes maken. Als God zou bestaan zou die vrijheid uit handen vallen. Satre vind dat je een Bijbel niet je levensweg kan laten beslissen.

Een theïstische visie (God bestaat)
Volgens Schillebeekx worden wij ons vooral bewust van God op het moment dat wij negatieve bestaanservaringen opdoen (ongeluk, ziekte, oorlog, sterven). Mensen hebben vaak moeite om dergelijke gebeurtenissen te accepteren. Bij negatieve ervaringen is het verlangen naar iets positiefs het grootst.

Totaal geluk: Geluk voor iedereen, voor nu en in de toekomst.

Mensen zijn niet in staat zelf totale geluk te bereiken, omdat we fouten maken, we zijn beperkt, we hebben gebrek aan kennis en we zijn egoïstisch. We moeten op onszelf vertrouwen, maar zeker ook op God.

Lijden

Er zijn 2 vormen van lijden te onderscheiden:

1. Lijden dat voortkomt uit de natuur. Hier heeft de mens geen invloed op. Voorbeelden: gehandicapt zijn, ziekte, natuurrampen en doodgaan.

2. Lijden dat voortkomt uit menselijke activiteiten. Voorbeelden: ruzie maken, geweld, haat, martelen en oorlog.

Lijden heeft naast negatieve ook positieve kanten:
a. Mensen kunnen rijpen door ervaringen van lijden.
b. Een wereld zonder lijden zou onmogelijk zijn. We zouden terechtkomen in een robotachtige wereld.
c. Mensen verdragen soms bewust een stuk lijden omdat ze streven naar een betere wereld.

De christen en het lijden
Mensen kunnen het lijden waar ze zelf verantwoordelijk voor zijn wegnemen. Daarnaast is er het lijden dat onlosmakelijk met het leven verbonden is: ziekte, gehandicapt zijn, de dood. Hier hebben de christenen geen verklaring voor. De mens en God kun je hier niet voor verantwoordelijk stellen.

God is pure goedheid. Hij staat voor het ‘totale heil’ (het geluk van mensen, op alle plaatsen van de aarde en in het verleden, heden en toekomst).

Het idee dat God het goede en het kwade in zich heeft is geen goede oplossing, want dan kan God geen goed voorbeeld meer voor ons zijn. Waarom zouden wij goed moeten zijn, als God het al niet voor 100% is?


Het agnosticisme
Het agnosticisme is zich bewust van het feit dat het bestaan van God niet echt te bewijzen is, maar ook het niet-bestaan van God is niet te bewijzen. Een agnost kiest voor een soort twijfelpositie. Een beroemde agnost is Charles Darwin.

Darwin staat bekend als de grondlegger van de evolutietheorie. 2 belangrijke uitgangspunten van Darwins theorie zijn:

1. De natuur en de wereld kennen geen vooropgezet plan of doel;
Het idee van God heeft de natuur, de wereld en de mens geschapen volgens een bepaald plan wordt wangetrouwd. Darwin ontdekte dat de natuur zich volgens een zuiver causaal (oorzaak-gevolg) mechanische wetten ontwikkelde.

2. Mens en dier hebben dezelfde afstamming;
De mens is een afstammeling van de oudere en lagere levensvormen, net zoals planten en dieren. Een uitspraak van Darwin: De mens is niet het evenbeeld van God, maar van het dier.

Volgens Darwin is de oorsprong van alles onbekend.