Grenzen van leven en dood (zienswijze)

Godsdienst grenzen van leven en dood

Ethische problemen rond 3 fases in het leven:
1) begin van het leven: reageerbuis bevruchting, eicel donatie, kunstmatige inseminatie
2) tijdens het leven: erfelijkheids onderzoek, aids-test, medische experimenten, orgaantransplantaties
3) eind van het leven: euthanasie, zelfdoding

1.2 moderne voortplanting
Niet meer aan leeftijd of seks gebonden, de pil zorgt voor seks zonder voortplanting

Moderne methoden:

1) kunstmatige inseminatie (KI) inbrengen van zaad in het lichaam van de vrouw, van donor KID echtgenoot KIE. Bij KID heeft het kind van af 16 jaar recht op gegevens van de donor.
2) Reageer buis bevruchting: IVF (in-vitrofertilisatie) bevruchting vind buiten het moederlichaam plaats (10000 per jaar in NL)
3) Draagmoederschap: een vrouw wordt zwanger en heeft van tevoren al besloten het kind af te staan aan derden. De draag moeder blijft de wettige moeder.
Ethische bezwaren: exploiteren van de baarmoeder, weggeven van kinderen, kind verhandelen

1.3 ethiek en levensbeschouwing op moderne voortplanting
1) medisch-technisch optiek: voldoet aan zorgvuldigheids eisen?
2) Juridisch optiek: wettelijk toegestaan
3) Economisch optiek: wat zijn de kosten?
4) Sociaal optiek: welk leed dragen kinderloze echtparen?
5) Ethisch optiek: welke principes, normen en waarden spelen een rol

Welke waarden staan centraal bij KI en IVF?
- respect voor de waarde van het menselijk leven: je mag niet kweken, bij IFV worden sommige bevruchte eicellen weggegooid
- waarde van zelfrespect/ individuele keuze vrijheid: vrouw heeft recht om zwanger te worden, dus ook met IVF. Vrouw moet goed psychisch gezond zijn en een goede relatie hebben met de partner.
- Waarde van het welzijn van het kind: gaat het om het eigen geluk of om dat van het kind later.


1.4 levensbeschouwelijke visies op voortplantingstechnieken
- Christendom: kind is een geschenk van God niet iets waar je recht op heb. Alleen door een “liefdesdaad” een kind mogen krijgen.
- Jodendom: leven is onschendbaar. KID is overspel.
- Islam: KID is overspel. KI mag wel met de echtgenoot. Omdat het kind van een andere vader en dus andere achternaam heeft wordt de lijn van afstammelingen vervalst.
- Humanisme: een vooruitgang omdat het keuzemogelijkheden voor de mens vergroot.

1.5 Orgaandonatie
Soorten transplantaties:
- een stuk huid van je been bijvoorbeeld op je arm plaatsen waar het verbrand is
- van de ene levende naar de andere vaak is deze donor familie
- van overledene naar levende

selectie van kandidaten:
- medische urgentie (of het noodzakelijk is)
- leeftijd
- medische prognose (de voorspelde uitslag of het aanslaat of niet)
- lichamelijke conditie

Mensen durven hun doodverklaring niet in te vullen omdat ze denken dat ze dan eerder dood gaan.

Hersendood:

- geen spontane ademhaling meer maar kunstmatige beademing
- lichaam houd niet zelfstandig bloeddruk en temperatuur op peil
- geen reacties meer op pijn prikkels

Wetgeving:
- iedereen van af 18 jaar krijgt een verklaring thuis gestuurd
- als betrokkene niets heeft geregeld en heeft geen nabestaanden dan geen donor

Ethisch optiek:
- is het een morele plicht
- Gulden regel: doe aan anderen zoals je zelf ook behandeld wil worden

Vier belangrijke waarden:
- onschendbaarheid van het lichaam: geen uitnamen uit het lichaam zonder toestemming van de betrokkene. Het lichaam wordt niet automatisch beschikbaar gesteld voor donatie
- respect voor zelfbeschikking: vrijwillig toestemming geven. Nabestaanden moeten de keuze respecteren
- wederkerigheid: tegenstanders van orgaandonatie zouden dus eigenlijk geen organen mogen ontvangen
- naastliefde en solidariteit: voor je medemens


1.6 Levensbeschouwelijke visies op orgaandonatie
- Christendom: moreel juist, alleen vrijwillig, geen morele plicht
- Islam: respect voor heiligheid menselijk lichaam, ook na dood onschendbaar maar de wensen van de overledene gaan voor.
- Humanisme: voor individuele zelfbeschikking, afstaan is een uiting van solidariteit

1.7 levensbeëindiging, abortus
Abortus wet:
- alleen in ziekenhuizen en klinieken met een vergunning
- alleen als de noodsituatie van de vrouw onontkoombaar is
- een periode van 5 dagen tussen het verzoek en de behandeling
- klinieken en ziekenhuizen moeten een registratie bijhouden die anoniem is
- abortus blijft in het wetboek van straf

indicaties voor abortus:
- vitale: als het leven van de vrouw zou worden bedreigd
- medische: als het schade oplevert voor de gezondheid van de vrouw
- psychische: als er bedreiging is voor de psychische gezondheid van de vrouw
- eugenetische: als het kind met afwijkingen geboren wordt

- criminele: als gevolg van verkrachting, incest of seksueel misbruik

verschillende optieken:
- emotionele: kan de vrouw psychische en emotionele schade oplopen?
- Biologische: wanneer begint het leven?
- Juridische: is de situatie van de vrouw door haar zwangerschap ernstig?
- Sociaal: jonge meisjes zien hun toekomstdroom vergaan, hun studie en ze hebben geldgebrek
- Ethisch: taak van de overheid om hoogste geluk en welzijn te bevorderen voor de burgers.

Belangrijke waarden:
- respect voor beschermwaardigheid van het ongeboren leven: hoever is de zwangerschap al gevorderd
- respect voor zelfbeschikking van de vrouw: vrouw bepaalt wat ze wil

1.8 levensbeschouwelijke visies op abortus:
- humanisme: individuele vrijheid, zelfbeschikking van de vrouw
- jodendom: alleen als het nodig is voor de zwangere vrouw
- christendom: abortus is moord, alleen als de vrouw gevaar loopt
- islam: verbied abortus

- hindoeïsme: embryo verdient bescherming, het ongeboren karma kan niet tot volle rijping komen en werken aan de bestemming van de menselijke persoon.

1.9 euthanasie
Wettelijke regeling: als de arts zorgvuldig heeft gehandeld is deze niet strafbaar
- alleen verricht worden door een arts
- patiënt alleen uit vrije wil ondergaan
- verzoek moet herhaaldelijk gedaan zijn’
- sprake van ernstig of ondraaglijk lijden
- collegiaal overleg geweest (advies andere arts)

ethische argumenten
- zelfbeschikkingsrecht
- plicht tot naastenliefde
- bezuinigingen
- onwaarde van hellend vlak: er zal steeds vaker euthanasie gepleegd worden als het eenmaal is gebeurt
- gulden regel: wat gij niet wilt dat u geschiedt doet dat ook een ander niet

levensbeschouwelijke visies op euthanasie
- humanisme: waardigheid en zinvolheid van het leven, sterproces moet waardig gebeuren
- christendom: moord, het leven is een gave van God en je mag het tijdstip van dood niet zelf bepalen

- jodendom: iemand is nog niet helemaal dood dus is het moord, en dat mag niet
- islam: tegen kunstmatige verlenging van het leven, maar alles moet gedaan worden om de pijn te verlichten
- hindoeïsme: vrijheid om afscheid te nemen van het leven. Doel: verlichting bereiken
- boeddhisme: alleen geoorloofd in extreme situaties, opoffering van eigen lichaam helpt om andere ongelukkige, gelukkig te maken.

1.11 zelfdoding:
Zelfmoord: beladen woord, zelfdoding is beter
- opzettelijk zijn dood bewerkstellen
- niet tot die handeling wordt gedwongen
- de omstandigheden zelf heeft geschapen om zijn dood te bewerkstelligen

zelfdoding in verschillende culturen
- als iets prachtigs, of vreselijks
- prachtig: zelfmoordacties
- vreselijks: in beschaafdere culturen

zelfdoding afkeuren?
- voorstanders:
o recht om zelf te beschikken over te leven
o onvoorwaardelijke plicht om te leven (het hoeft niet)
o de mens is vrij
- tegenstanders:
o misdaad tegen mensheid (mensen hebben elkaar nodig)

o misdaad tegenover jezelf (in strijd met zelfbehoud)
o misdaad tegenover God

waarom?:
- relationele problemen: met ouders, familie en vrienden
- persoonlijkheids factoren: wennen aan groei en rijping, onzekerheid
- situationele factoren: instabiele voedingssituatie; echtscheiding, seksueel misbruik
- sociale factoren: ze voldoen niet aan de status, eigenwaarde en onafhankelijkheid omdat ze geen baan kunnen krijgen

1.12 levensbeschouwingen op zelfdoding
- Christendom: niet verboden door de bijbel, wandaad tegenover God. Zelfdoding is een bewijs van ongeloof
- Jodendom: niet verboden door de talmoed, maar erger dan moord. Martelaarschap wordt soms wel goed gekeurd
- Islam: iemand komt in de hemel door zelfdoding
- Boeddhisme: een zelfmoordenaar laat een negatief karma over zich en moet dus nog in een ander leven terug komen
- Hindoeïsme: geweldloosheid staat voor op dus ook tegenover jezelf

- Humanisme; individu heeft zelf beschikkingsrecht

1.13 de doodstraf
Waarom rechtvaardig?:
- afschrikking voor andere moordenaars
- vergelding
- wraak
- recidvisme: omdat veel moordenaars weer in herhaling vallen

waarom tegen invoering:
- leven is een onvervreemdbaar goed (schending recht op leven)
- verzoening onmogelijk (geen spijt tonen)
- extra leed
- brutalisering (geweld toepassen)

1.14 levensbeschouwelijke visies op de doodstraf
- Christendom: recht op vergelding. Naastenliefde en verzoeningsgezindheid
- Jodendom: in Israël alleen voor oorlogsmisdaden en terroristen
- Islam: straf is een gebod van God. De doodstraf bij: overspel, moord en afvalligheid van de Islam. Bij spijt een lagere straf.
- Hindoeïsme: straf is niet gericht op wraak maar op herstel van de sociale orde

- Boeddhisme: je mag niet doden
- Humanisme: de overheid mag niet over leven en dood beslissen