Boeddhisme

Boeddhisme

• De ‘toevluchtsformule’ vat de overtuiging van de drie juwelen samen. Toevlucht nemen betekend actief deelnemen aan de Boeddha, dharma en sangha, en met die richtlijnen de kwaliteit van het leven verbeteren. Een soort overgave aan het Boeddhisme. Het betekend NIET bescherming zoeken.
• Het wiel drukt de leer van Boeddha uit. Door de verkondiging van zijn leer heeft Boeddha het wiel weer in beweging gebracht. (4 spaken – edele waarheden/8 spaken – achtvoudig pad)

Boeddha

• Historische Siddhartha: het geheel van feiten wat we over de stichter van het boeddhisme hebben/alles uit het levensverhaal van Boeddha wat geen fantasie is.      Bijv; hij beoefende het strenge ascese, zijn doodsoorzaak, hij zwierf rond om anderen te onderwijzen.

Verkondigde Boeddha: het levensverhaal dat de boeddhisten over Boeddha vertellen, dus alle dingen die niet echt gebeurd kunnen zijn maar die betekenis geven aan het verhaal. Bijv; Mara, de vorst van de duisternis, die hem afleidt tijdens het mediteren of de vier bijzondere leerlingen is ook symbolisch.

• Historische bewijzen voor het bestaan van Boeddha: 1. De zuilen van keizer Ashoka.      2. De tripitaka over de Boeddha, dharma en sangha. De indirecte beschrijving van India komt overeen met beschrijvingen uit niet boeddhistische teksten. (historische basis)     3. Mondelingen overlevering. De monniken leerden de leer van Boeddha uit hun hoofd.

• Een oude man, een zieke man, een dode man en een monnik. De vier ontmoetingen zorgden dat Boeddha opzoek wilde naar een oplossing voor het lijden. Verlossen van het lijden is dan ook meteen het belangrijkste doel van Boeddha’s leer.
• Globaal levensverhaal Boeddha: hij is geboren buiten de stad, onder een boom. Hij is opgegroeid binnen de muren van het paleis omdat zijn vader niet wilde dat Siddhartha kennis zou maken met lijden. Na de vier ontmoetingen kwam hij wel in aanraking met lijden en wilde een oplossing zoeken voor dit probleem. Hij beoefend jarenlang streng ascese maar dat wordt bijna zijn dood. Hij breekt deze weg symbolisch af , met een vrouw die hem voedsel aanbied. Zijn leerlingen verlaten hem maar boeddha denk te weten wat hij moet doen. Hij gaat onder een boom zitten mediteren en wordt ondertussen gestoord door Mara die hem probeert af te leiden. Dan bereikt Siddhartha de verlichting en wordt de Boeddha. Hij besluit zijn ontdekking niet voor zichzelf te houden maar met andere te delen. Hij zwerft 40 jaar rond om te onderwijzen (zo wordt de sangha gevormd = alle boeddhisten). Vermoedens gaan dat hij is gestorven door een voedselvergiftiging. Zijn trouwste leerlingen bleven bij hem tot zijn dood.
• ‘Een snaar moet niet te strak gespannen staan want dan breekt hij, maar ook niet te los want dan speelt hij niet.’  Middenweg: Het vermijden van de twee uitersten; het ritualisme van de orthodoxe Brahmanen en het streng ascese van de sramanen.
• Boeddha: Hij die weet/Hij die wakker is geworden.

Dharma

• De Slangensoetra vergelijkt de dharma met het vangen van een slang. Je moet voorzichtig tewerk gaan en goed opletten. Je kunt de dharma ook vergelijken met een vlot die je helpt om de oceaan over te steken.
• De vier edele waarheden: 1. Het leven zit vol met lijden (skandha’s)  2. Lijden ontstaat door begeerten/vastklampen. 3. Lijden verdwijnt door het loslaten van de begeerten. 4. Het achtvoudig pad.
• De vier edele waarheden als behandeling van een arts: 1. Je constateert een klacht. 2. Je zoekt naar de oorzaak van de klacht; de diagnose. 3. Je krijgt een methode om de oorzaak weg te nemen; de therapie. 4. Je schrijft een medicijn voor; het achtvoudig pad.
• Doekkha: het boeddhistische woord voor lijden. Het houdt in; er is altijd lijden.             De Boeddha vraagt zich dus af hoe een mens gelukkig kan worden als hij weet dat zijn leven nooit goed afloopt? Volgens Boeddha begint de oplossing van dit probleem bij de oorzaak van het lijden.
• ‘al het streven naar de vijf skandha’s houdt lijden in.’ Skandha=streng. De mens is een touw opgebouwd uit vijf in elkaar gevlochten strengen

1. roepa – lichaam. 2. Vedana – gevoelens. 3. Samjna – waarnemingen overeenstemmend met de zintuigen. 4. Samskara – het vermogen om te willen. 5. Vijnana – bewustzijn, schept het gevoel van verschil tussen ‘ik’ en de ‘ander’.

• Door de samenwerking van de vijf skandha’s krijgt de mens het idee een ik/atman te hebben. Anatman = zonder zelf.  Er is geen ‘ik’.
• Trishna: dorst naar het ‘ik’. Deze dorst houdt de mens gevangen in het lijden.
• Het achtvoudig pad ‘astanga-marga’:

stap 1&2 introductie = juiste zienswijze (het leven zit vol lijden) en juiste bedoelingen (actief willen inzetten). Zonder deze voorwaarden is de rest zinloos.

Stap 3, 4 & 5  ethiek = juiste spraak, juiste handeling en juiste levenswijze. Deze begrippen hebben betrekking op de waarde en normen van de ethiek van het boeddhisme, de pancha sila; 1. Niet doden, 2. Niet stelen, 3. Geen verkeerde seksuele relaties, respect in de omgang met elkaar, 4. Niet liegen, eerlijkheid en oprechtheid, 5. Geen verdovende middelen gebruiken, soberheid in alles

Stap 6, 7 & 8 Meditatie = juiste inspanning, juiste waakzaamheid, juiste concentratie.

Onder de juiste inspanning wordt verstaan voortdurend kritisch te onderzoeken wat er in het bewustzijn afspeelt. Juiste waakzaamheid is dan voortdurend alert zijn op wat er in het bewustzijn afspeelt.

• Nirvana; uitdoven/uitwaaien. Loslaten van het lijden. Verlichting.

Wat is nirvana niet? Nirvana is niet vernietigend en is ook niet het eeuwig leven. Het is ook niet iets dat pas na de dood beleefd kan worden. Bestaat iemand die nirvana bereikt heeft nog voort? Op deze vraag wil Boeddha geen antwoord geven want voor hem die het pad doorlopen heeft bestaat de vraag niet meer; het antwoord gaat hem niet aan want alles wat met het begrip persoonlijkheid te maken heeft krijgt een andere betekenis.