Intro
Dit is een samenvatting van de stof van het centraal examen 2011 vwo. Kunstgeschiedenis is een vak wat je niet echt kan leren. Het gaat meer om het plaatsen van de juiste kenmerken/stijlen bij een bepaald kunstwerk en inzicht hebben in de periode waaruit deze kunst komt. Hieronder staan dus slechts zinnen uit het boek waarvan ik dacht dat deze weleens belangrijk konden zijn. Verder kom je onderstreepte woorden tegen, dit zijn de begrippen die achter in het boek (De Bespiegeling) verder zijn toegelicht. Tot slot komt elk losstaand stukje uit een bepaald stuk uit het boek. Elke witregel geeft dus de overgang naar een nieuw stuk uit het boek aan.
4. Herfsttij of nieuwe lente
Late gotiek en vroege renaissance in de vijftiende eeuw
Het tableau vivant is gemaakt naar voorbeeld van het retabel.
Schenkers
De basse dans is veelal afgewisseld door de losbandigere dans de saltarello en nog sneller is de moresque.
In het begin ontlenen de componisten de cantus firmus aan de gregoriaanse zang. In de loop van de 15e eeuw worden voor dit doel steeds vaker wereldlijke liederen gebruikt.
Tenor
De complexe polyfonie geldt als het visitekaartje van de Nederlandse school.
Viering
De bouw van de koepel markeert het begin van de renaissance.
Trommel
Lantaarn
De kennis van de klassieke voorbeelden bepaalt het aanzien van de renaissance-architectuur. We zien een overzichtelijke en rationele maatvoering, gebaseerd op geometrische formules.
De proporties van het menselijk lichaam zijn een afspiegeling van goddelijke orde.
Contrapost
Mecenas
Het humanisme ontwikkelt een zienswijze waarin de mens Gods evenbeeld wordt.
De schilderkunst uit de vroege renaissance wordt gekenmerkt door een strenge toepassing van het centraal perspectief.
5. Homo universalis
Renaissance in de zestiende eeuw
Zestiende-eeuwers waardeerden een volmaakte suggestie van levensechtheid in een schilderij.
Aan het begin van de 16e eeuw wordt het ideaal van de homo universalis in praktijk gebracht.
Grieks kruis
Pilaster
Intermedi
De intermedi van Florence spelen een rol in het ontstaan van de opera en de theaterdans.
Figuur-dansen
In de 16e eeuw wordt de muziek aan de belangrijkste hoven vooral verzorgd door Vlaamse of Nederlandse componisten.
Villanella
De eerste muziekdrukken verschijnen rond 1500 in Venetië.
In de polyfonie uit de 16e eeuw speelt de cantus firmus van de tenorstem geen hoofdrol meer. Aandacht voor tekstexpressie is kenmerkend voor deze periode.
Madrigaal
De commedia dell’ arte vindt zijn oorsprong in het straattoneel.
De opkomst van de prentdrukkunst loopt parallel aan de ontwikkeling van de boekdrukkunst. De diepdruktechniek kopergravure is een combinatie van de houtsnede en de graveerkunst van de zilversmeden.
De Nederlandse schilderkunst uit de 17e eeuw kenmerkt zich door thema’s als realistische volkse taferelen. In Vlaanderen wort de werkelijkheid afgebeeld, in Italië wordt de ideale werkelijkheid geconstrueerd.
Reformatie
Psalmen
De contrareformatie bepaalt voor een belangrijk deel het aanzien van de barokkunst in de 17e eeuw.
6. Verleiding door pracht en praal
Barok in de zeventiende eeuw
Baldakijn
Axis mundi
Patroonheilige
Het benadrukken van de boodschap dat iedereen bezield kan worden door god past bij de contrareformatie.
Typerend voor de barok is het sturen van aandacht en emoties van het publiek.
Als begeleiding voor de monodie komt de basse continuo op.
Aria
De prima pratica houdt zich aan de regels die door de eeuwen heen voor muziek zijn bedacht. In de seconda pratica wordt de muziek gebruikt om de betekenis van de tekst te versterken.
Recitatieven
Allegorisch
De picturale schilderstijl staat tegenover de lineaire schilderstijl, een strijd tussen verstand en emotie.
Staatsieportret
Het hofballet aan het hof van Lodewijk XIV wordt ballet de cour genoemd.
Ballet-komedie
Een tragedie bestaat uit een proloog gevolgd door drie tot vijf bedrijven. In de ballet-opera is de opbouw en de thematiek van de tragedie herkenbaar. De opera’s beginnen met een ouverture.
Divertissement
Tijdens het bewind van Lodewijk XIV wordt de grondslag gelegd voor het klassieke ballet.
Tot in de 16e eeuw zijn hofhoudingen minder vast en wordt een grondgebied vaak vanuit verschillende paleizen bestuurd. De style Louis XIV is een nationaal variant op de barok en onderscheidt zich van de Italiaanse barok door een meer ingetogen, voornaam en streng karakter.
Kenmerkend voor de Franse barok is dat de natuur overwonnen moet worden. Een door mensen geschapen orde wordt meer op prijs gesteld dan de grillige natuur.
7. Kunst voor de burger
Gouden eeuw in de Nederlanden
Leegte, rust en eenvoud domineren in architectuurschilderijen.
Burgers dienden zich te houden aan de 3 goddelijke deugden: geloof hoop en liefde. Ook dienden zij zich te houden aan de 4 kardinale deugden: rechtvaardigheid, kracht, voorzichtigheid en matigheid. De burgers uit de 17e eeuw hebben een sterke drang naar luxe.
De schilderijen in de 17e eeuw zijn als rebussen waarin alledaagse zaken een dubbele betekenis hebben.
Historiestuk
Genrestuk
Stilleven
Landschap
Allegorie
Vanitasstilleven
Voor wie het Chinees porselein niet kan betalen is er imitatie-porselein uit Holland, Delfts aardewerk.
Groote tour
De symmetrie en harmonie van de klassieke architectuur sluiten goed aan bij het strenge calvinisme. Harmonie ontstaat doordat een gebouw duurzaam, nuttig en mooi is.
Classicisme
Pilaster
Beiaard
Tableaux
Het Amsterdamse stadhuis ken vele functies: het is een kantoor voor de stedelijke ambtenaren, een ontmoetingsplaats voor de plaatselijke burgerij, een bankgebouw, een gevangenis en een rechtbank.
Bas-reliëf
In de 15e eeuw komt het Nederlandse toneel in handen van de rederijkers. In de 16e eeuw verdwijnt steeds meer het kerkelijke karakter.
Tableaux vivants
Amfitheater
Een normale voorstelling in de schouwburg begint met een treurspel, dat gevolgd wordt door een klucht. Daarnaast zijn er nog stukken met klassieke of bijbelse vertellingen en blijspelen.
Aan het begin van de 17e eeuw wordt er hevig gestreden om de aanwezigheid van orgels in de Nederlandse kerken. Het kerkgebouw zelf krijgt ook een gedeeltelijk andere functie.
Toccata
Klavier
In de burgerlijke Nederlanden wordt veel gezongen.
Collegium musicum
De etstechniek toont een variëteit aan grafische toepassingen: van droge-naaldtechniek tot verfijnde arceringen en gelaagde structuren.
11. Spiegel aan scherven
Fragmentatie in de eerste helft van de twintigste eeuw
Als een van de eersten breekt Schönberg met de regels van de klassieke harmonieleer.
Atonale muziek
Twaalftoonsysteem
Abstracte kunst
Ostinato
Grahamdans
Le Sacre wordt beschouwd als een mijlpaal in de muziekgeschiedenis van de twintigste eeuw.
Jazz
Ragtime
Cakewalk
De blues teksten gaan over de zorgen van het dagelijks leven.
Kenmerkend voor de New Orleans Jazz zijn de collectieve improvisaties door blazers.
Dixieland
Primitieve kunst wordt gekenmerkt door een eenvoudige en krachtige vorm van oerdriften die schuilgaan achter het zichtbare.
Kubisme
Bij de kubist speelt alles wat de kunstenaar heeft gezien een belangrijke rol, terwijl bij de expressionist alles wat gevoeld wordt een hoofdrol vervult.
Music Hall
Futurisme
Cantate
De futuristen verheerlijkten oorlog als middel om de oude en vermoeide wereld te herscheppen.
Dada
Niet alleen de maatschappelijke orde, ook de geldende kunst en cultuur is in de ogen van dada medeplichtig aan de waanzin van de oorlog.
Als er al een uitgangspunt aan dada ten grondslag ligt, dan was dit het teniet doen van elke theorie. Dada wil blijven irriteren om zodoende de creatieve geest wakker te houden.
Intuïtie en instinct winnen van het verstand. Dit kenmerk van dada sluit aan bij de algemene belangstelling van kunstenaars voor het primitieve en ongecultiveerde.
Rond 1912 introduceren de kubisten het gebruik van collage-elementen, de wereld verliest elke vorm van samenhang.
Trompe l’oeil
Voor de dadaïsten is de montage een veelgebruikte techniek.
Surrealisme
Kunstenaars ontwikkelen twee technieken om de surrealiteit te verbeelden. Enerzijds zijn er kunstenaars die proberen droombeelden op te roepen door een onwerkelijke situatie natuurgetrouw weer te geven. Anderzijds zijn er kunstenaars die proberen rechtstreeks vanuit een droomtoestand te schilderen: automatisme.
12. Opmars van de vooruitgang
Constructie in de eerste helft van de twintigste eeuw
Abstracte kunst
Het gaat erom de geest of het gevoel weer te geven.
Suprematisme
De politieke breuk met het verleden moet zich ook vertalen in een breuk met de traditionele opvattingen over kunst en vormgeving.
Constructivisme
Het naturalisme is een vorm van lijsttoneel.
Biomechanica
Het constructivistische theater kenmerkt zich door een hoog tempo.
Stanislavskymethode
Episch theater
Nô-theater
Functionaliteit
De oprichting van De Stijl is in zeker opzicht een reactie op de Eerste Wereldoorlog.
Een componist kan op drie manieren volksmuziek gebruiken voor de primitievere vorm van kunst. Hij kan de melodieën ongewijzigd overnemen of voorzien van een eenvoudige begeleiding, hij kan zelf volksliedimitaties bedenken en hij kan muziek schrijven die dezelfde sfeer heeft als volksmuziek.
Fonograaf
Het Bauhaus is een moderne variant op de middeleeuwse bouwloods.
Vergelijkbaar met de uitgangspunten van het constructivisme en De Stijl wil ook de Bauhaus-opleiding persoonlijke willekeur uitbannen. Primaire kleuren en geometrische vormen zijn herkenbaar bij het Bauhaus.
De belangrijkste eisen die het Bauhaus stelt aan een goed ontwerp zijn eerlijkheid ten opzichte van het gebruikte materiaal en functionaliteit.
Internationalisering is in de jaren twintig en dertig een van de kenmerken van progressieve kunstenaars.
CIAM
Het Nieuwe Bouwen
Prefab
Stomme film
Attractiemontage
Kabuki-theater
Onderling gekrakeel tussen de avant-garde groepen maakt de opkomst van het sociaal-realisme mogelijk.
Entartete Kunst
13. Hollen of stilstaan
Herbezinning na de Tweede wereldoorlog
Eenakter
Existentialisme
De absurdistische theaterstukken zijn even onlogisch en absurd als het leven zelf.
Butoh
Raamvertelling
Na de Tweede Wereldoorlog wordt Europa overspoeld met Amerikaanse films. Ze vormden een inspiratiebron voor jonge filmers die in Europa films wilden gaan maken.
In tegenstelling tot het Italiaanse neorealisme neemt de Franse nouvelle vague een loopje met de werkelijkheid.
Jumpcut-montage
De twaalftoonstechniek ontwikkelt zich in de jaren vijftig tot seriële muziek. Ook is het gebruik van elektronica een invloed in deze periode.
De nieuwe elektronische muziek raakt vooral bekend wanneer zij als balletmuziek wordt gebruikt. Muziek is hier vooral geluid en dans is hier vooral abstracte beweging.
Musique concrète
Waar de swing voortborduurt op de New-Orleans-stijl, ontwikkelen jonge zwarte muzikanten in kleine bandjes de bebop. Tegenhanger van de bebop is de cool jazz.
Abstract expressionisme
Overall-compositie
De Kooning zoekt naar een balans tussen de kille abstractie van het kubisme en de levende toets van het expressionisme.
Colourfield painting
In het kapitalistische westen voert abstracte kunst de boventoon, terwijl in het communistische deel vooral realistische kunst wordt gemaakt.
Cobra
Assemblageschilderij
14. Zoektocht naar essentie
Conceptuele kunst vanaf 1950
Pure dans
Fysiek theater
De Performance-kunstenaar vormt voortdurend zelf het middelpunt van zijn werk.
Nouveau Réaliste
Net als dada rond 1920 keren deze kunstenaars zich af van het al te serieuze en elitaire karakter van kunst.
Land art
Arte Povera
In de combinatie van de primaire materialen met neonlicht vindt Merz symbolen voor oorsprong, groei, transparantie en moderne energie.
Minimale kunst
Spielatten
De eenvoud die de minimalistische schilders zoeken, vinden de minimale beeldhouwers in de terugkeer naar basisvormen. Om een koele eenvoud te bereiken, krijgen de objecten een industriële lading: hard, glad en foutloos.
Minimal music
Zoals in alle minimale composities is herhaling de belangrijkste structuur, dus ik ook de minimale opera.
Videodans
15. Massamedia, vermaak en verzet
Pop in de tweede helft van de twintigste eeuw
Al in de jaren dertig blijkt de film een serieuze concurrent voor de theaterwereld, omdat de massamedia op een vrij eenvoudige manier een groot publiek kan bereiken. De uitvinding van de grammofoonplaat zorgt vergroot de beschikbaarheid van muziek en de radio brengt haar nog dichterbij.
Soaps
Cliffhanger
In deze periode verdwijnen de stomme films en daarmee ook de door een orgel, piano of bioscooporkest gespeelde live-muziek die de films begeleidt.
Overacting
Underacting
Musical is een typisch Amerikaans fenomeen dat ontstaat aan het begin van de twintigste eeuw. De muziek is vooral geïnspireerd op de blanke jazz.
Melodrama
Hoorspel
Format
Het nieuwe medium televisie ontleent veel van haar programma’s aan de radio.
Seriestamboom
In bijna alle soaps draait het om intermenselijke relaties. Soaps voorzien de kijker van een portie romantiek en spanning die meestal in het dagelijkse leven ontbreekt.
Suspense
Er wordt naar dada en het futurisme verwezen als voorlopers van de pop art.
In het naoorlogse Europa staat Amerika voor alles wat nieuw, modern en appealing is. Vermaak en gemak lijken voorop komen te staan. De rock-‘n-roll valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd die de behoefte hebben zich af te zeggen tegen de oudere generatie.
Rhythm and blues
Zeefdruk
Van het rebelse karakter van de rock-‘n-roll is rond 1960 weinig meer over.
Het verhaal en de mise-en-scène zijn schokkend voor het klassieke theaterpubliek.
Country-rock
Psychedelische rock
Na Actie Tomaat (1969) krijgen nieuwe experimentele theatergroepen meer kans zich te ontwikkelen. Dit nieuwe theater is kritisch naar de maatschappij en de kunst.
Het Werktheater laat zich in haar voorstellingen leiden door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen.
Met de opkomst van de rock-‘n-roll krijgt de gezelschapsdans een sensueel karakter, omdat de nadruk komt te liggen op bewegingen met het bekken.
Twist
Geleidelijk ontstaan er twee richtingen in de popmuziek: de progressieve rock, die zich ontwikkelt tot luistermuziek, en de commerciële pop, die gericht blijft op het dansen.
Soul
Funk
Groove
Disco
Symfonische rock
Punk verzet zich tegen alles wat commercieel en geïnstitutionaliseerd.
Reggae
16. Zappen door een labyrint
Mix in de tweede helft van de twintigste eeuw
Het idealisme kwijnt weg. We kiezen gedachten op hun directe bruikbaarheid.
In deze periode duikt het woord postmodern regelmatig op, dit betekent dat de tijd van het modernisme achter ons ligt. Het betekent vooral het wegvallen van het geloof dat die vernieuwing uiteindelijk zal leiden tot een betere toekomst.
Subculturen
Installatie
Performance
Video-installaties
Net-art
Pixels
Nu al sticht de opkomst van de computer verwarring in de kunsten.
Virtual reality
De populaire videoclip maakt gebruik van veel experimentele en avant-gardistische filmtechnieken. Supersnelle montages, surrealistische beelden, vorm- en kleurexperimenten worden opeens gebruik voor populaire doeleinden.
Madonna laat zien dat een vrouw zelfbewust en sterk kan zijn, met behoud van haar seksuele identiteit.
Hiphop ontstaat op straat.
Samples
Master of Ceremony (mc)
Breakdance
Scratchen
Sommige rappers voeren hun rol als ‘boodschapper uit het getto’ tot het uiterste door. Deze gangsterrappers wordt vaak verweten dat ze het criminele bestaan verheerlijken
R&B
Het gebruik van elektronica wordt in de popmuziek aanvankelijk gezien als gimmick. In het tijdperk van de disco blijken synthesizergeluiden ideaal voor het creëren van een hypnotiserende dansbeat.
House
Videojockey
Ondertussen wordt de house steeds veelzijdiger. Elektronica is compacter en gemakkelijker te bedienen, waardoor nummers complexer kunnen worden.
In de ambient staat niet de energie, maar de sfeer voorop.
Muzak
Het is vaak de andere sound die een nummer plotseling laat uitstijgen boven andere nummers.
Cross-over
Tabla
Sampler
Loop
Het modernisme kiest voor functionaliteit.
Postmodernisme
Wat de hightech-architectuur onderscheidt van het modernisme is de toepassing van nieuwe bouwmaterialen en nieuwe constructiemethoden. Een ander onderscheid is de uitbundigheid waarmee de functionaliteit wordt uitgedragen.
De dood wellicht is het laatste taboe in de kunst. Kenmerkend voor het werk van de Saatchi-kunstenaars is dat ze mediagevoelig, zeer conflicterend en grensverleggend zijn. Ze willen realistische kunst.
Reality-soap
Roadmovie
In de jaren zeventig ontwikkelt Hollywood een nieuwe filmindustrie die niet langer de concurrentie zoekt met de televisie.
Vanaf de jaren tachtig is het de kunst om rondom een film een compleet mediaverhaal neer te zetten. Vanaf het einde van de jaren negentig speelt internet een steeds prominentere rol in de promotie en begeleiding van films.
Goed acteerwerk en een krachtig verhaal moeten het fundament vormen van een film.
Dit is een samenvatting van de stof van het centraal examen 2011 vwo. Kunstgeschiedenis is een vak wat je niet echt kan leren. Het gaat meer om het plaatsen van de juiste kenmerken/stijlen bij een bepaald kunstwerk en inzicht hebben in de periode waaruit deze kunst komt. Hieronder staan dus slechts zinnen uit het boek waarvan ik dacht dat deze weleens belangrijk konden zijn. Verder kom je onderstreepte woorden tegen, dit zijn de begrippen die achter in het boek (De Bespiegeling) verder zijn toegelicht. Tot slot komt elk losstaand stukje uit een bepaald stuk uit het boek. Elke witregel geeft dus de overgang naar een nieuw stuk uit het boek aan.
4. Herfsttij of nieuwe lente
Late gotiek en vroege renaissance in de vijftiende eeuw
Schenkers
De basse dans is veelal afgewisseld door de losbandigere dans de saltarello en nog sneller is de moresque.
In het begin ontlenen de componisten de cantus firmus aan de gregoriaanse zang. In de loop van de 15e eeuw worden voor dit doel steeds vaker wereldlijke liederen gebruikt.
Tenor
De complexe polyfonie geldt als het visitekaartje van de Nederlandse school.
Viering
De bouw van de koepel markeert het begin van de renaissance.
Trommel
Lantaarn
De kennis van de klassieke voorbeelden bepaalt het aanzien van de renaissance-architectuur. We zien een overzichtelijke en rationele maatvoering, gebaseerd op geometrische formules.
De proporties van het menselijk lichaam zijn een afspiegeling van goddelijke orde.
Contrapost
Mecenas
Het humanisme ontwikkelt een zienswijze waarin de mens Gods evenbeeld wordt.
De schilderkunst uit de vroege renaissance wordt gekenmerkt door een strenge toepassing van het centraal perspectief.
Renaissance in de zestiende eeuw
Zestiende-eeuwers waardeerden een volmaakte suggestie van levensechtheid in een schilderij.
Aan het begin van de 16e eeuw wordt het ideaal van de homo universalis in praktijk gebracht.
Grieks kruis
Pilaster
Intermedi
De intermedi van Florence spelen een rol in het ontstaan van de opera en de theaterdans.
Figuur-dansen
In de 16e eeuw wordt de muziek aan de belangrijkste hoven vooral verzorgd door Vlaamse of Nederlandse componisten.
Villanella
De eerste muziekdrukken verschijnen rond 1500 in Venetië.
In de polyfonie uit de 16e eeuw speelt de cantus firmus van de tenorstem geen hoofdrol meer. Aandacht voor tekstexpressie is kenmerkend voor deze periode.
Madrigaal
De opkomst van de prentdrukkunst loopt parallel aan de ontwikkeling van de boekdrukkunst. De diepdruktechniek kopergravure is een combinatie van de houtsnede en de graveerkunst van de zilversmeden.
De Nederlandse schilderkunst uit de 17e eeuw kenmerkt zich door thema’s als realistische volkse taferelen. In Vlaanderen wort de werkelijkheid afgebeeld, in Italië wordt de ideale werkelijkheid geconstrueerd.
Reformatie
Psalmen
De contrareformatie bepaalt voor een belangrijk deel het aanzien van de barokkunst in de 17e eeuw.
6. Verleiding door pracht en praal
Barok in de zeventiende eeuw
Baldakijn
Axis mundi
Patroonheilige
Het benadrukken van de boodschap dat iedereen bezield kan worden door god past bij de contrareformatie.
Typerend voor de barok is het sturen van aandacht en emoties van het publiek.
Als begeleiding voor de monodie komt de basse continuo op.
Aria
De prima pratica houdt zich aan de regels die door de eeuwen heen voor muziek zijn bedacht. In de seconda pratica wordt de muziek gebruikt om de betekenis van de tekst te versterken.
Recitatieven
De picturale schilderstijl staat tegenover de lineaire schilderstijl, een strijd tussen verstand en emotie.
Staatsieportret
Het hofballet aan het hof van Lodewijk XIV wordt ballet de cour genoemd.
Ballet-komedie
Een tragedie bestaat uit een proloog gevolgd door drie tot vijf bedrijven. In de ballet-opera is de opbouw en de thematiek van de tragedie herkenbaar. De opera’s beginnen met een ouverture.
Divertissement
Tijdens het bewind van Lodewijk XIV wordt de grondslag gelegd voor het klassieke ballet.
Tot in de 16e eeuw zijn hofhoudingen minder vast en wordt een grondgebied vaak vanuit verschillende paleizen bestuurd. De style Louis XIV is een nationaal variant op de barok en onderscheidt zich van de Italiaanse barok door een meer ingetogen, voornaam en streng karakter.
Kenmerkend voor de Franse barok is dat de natuur overwonnen moet worden. Een door mensen geschapen orde wordt meer op prijs gesteld dan de grillige natuur.
7. Kunst voor de burger
Gouden eeuw in de Nederlanden
Burgers dienden zich te houden aan de 3 goddelijke deugden: geloof hoop en liefde. Ook dienden zij zich te houden aan de 4 kardinale deugden: rechtvaardigheid, kracht, voorzichtigheid en matigheid. De burgers uit de 17e eeuw hebben een sterke drang naar luxe.
De schilderijen in de 17e eeuw zijn als rebussen waarin alledaagse zaken een dubbele betekenis hebben.
Historiestuk
Genrestuk
Stilleven
Landschap
Allegorie
Vanitasstilleven
Voor wie het Chinees porselein niet kan betalen is er imitatie-porselein uit Holland, Delfts aardewerk.
Groote tour
De symmetrie en harmonie van de klassieke architectuur sluiten goed aan bij het strenge calvinisme. Harmonie ontstaat doordat een gebouw duurzaam, nuttig en mooi is.
Classicisme
Pilaster
Beiaard
Tableaux
Het Amsterdamse stadhuis ken vele functies: het is een kantoor voor de stedelijke ambtenaren, een ontmoetingsplaats voor de plaatselijke burgerij, een bankgebouw, een gevangenis en een rechtbank.
Bas-reliëf
Tableaux vivants
Amfitheater
Een normale voorstelling in de schouwburg begint met een treurspel, dat gevolgd wordt door een klucht. Daarnaast zijn er nog stukken met klassieke of bijbelse vertellingen en blijspelen.
Aan het begin van de 17e eeuw wordt er hevig gestreden om de aanwezigheid van orgels in de Nederlandse kerken. Het kerkgebouw zelf krijgt ook een gedeeltelijk andere functie.
Toccata
Klavier
In de burgerlijke Nederlanden wordt veel gezongen.
Collegium musicum
De etstechniek toont een variëteit aan grafische toepassingen: van droge-naaldtechniek tot verfijnde arceringen en gelaagde structuren.
11. Spiegel aan scherven
Fragmentatie in de eerste helft van de twintigste eeuw
Als een van de eersten breekt Schönberg met de regels van de klassieke harmonieleer.
Atonale muziek
Twaalftoonsysteem
Abstracte kunst
Ostinato
Le Sacre wordt beschouwd als een mijlpaal in de muziekgeschiedenis van de twintigste eeuw.
Jazz
Ragtime
Cakewalk
De blues teksten gaan over de zorgen van het dagelijks leven.
Kenmerkend voor de New Orleans Jazz zijn de collectieve improvisaties door blazers.
Dixieland
Primitieve kunst wordt gekenmerkt door een eenvoudige en krachtige vorm van oerdriften die schuilgaan achter het zichtbare.
Kubisme
Bij de kubist speelt alles wat de kunstenaar heeft gezien een belangrijke rol, terwijl bij de expressionist alles wat gevoeld wordt een hoofdrol vervult.
Music Hall
Futurisme
Cantate
De futuristen verheerlijkten oorlog als middel om de oude en vermoeide wereld te herscheppen.
Dada
Als er al een uitgangspunt aan dada ten grondslag ligt, dan was dit het teniet doen van elke theorie. Dada wil blijven irriteren om zodoende de creatieve geest wakker te houden.
Intuïtie en instinct winnen van het verstand. Dit kenmerk van dada sluit aan bij de algemene belangstelling van kunstenaars voor het primitieve en ongecultiveerde.
Rond 1912 introduceren de kubisten het gebruik van collage-elementen, de wereld verliest elke vorm van samenhang.
Trompe l’oeil
Voor de dadaïsten is de montage een veelgebruikte techniek.
Surrealisme
Kunstenaars ontwikkelen twee technieken om de surrealiteit te verbeelden. Enerzijds zijn er kunstenaars die proberen droombeelden op te roepen door een onwerkelijke situatie natuurgetrouw weer te geven. Anderzijds zijn er kunstenaars die proberen rechtstreeks vanuit een droomtoestand te schilderen: automatisme.
12. Opmars van de vooruitgang
Constructie in de eerste helft van de twintigste eeuw
Abstracte kunst
Het gaat erom de geest of het gevoel weer te geven.
De politieke breuk met het verleden moet zich ook vertalen in een breuk met de traditionele opvattingen over kunst en vormgeving.
Constructivisme
Het naturalisme is een vorm van lijsttoneel.
Biomechanica
Het constructivistische theater kenmerkt zich door een hoog tempo.
Stanislavskymethode
Episch theater
Nô-theater
Functionaliteit
De oprichting van De Stijl is in zeker opzicht een reactie op de Eerste Wereldoorlog.
Een componist kan op drie manieren volksmuziek gebruiken voor de primitievere vorm van kunst. Hij kan de melodieën ongewijzigd overnemen of voorzien van een eenvoudige begeleiding, hij kan zelf volksliedimitaties bedenken en hij kan muziek schrijven die dezelfde sfeer heeft als volksmuziek.
Fonograaf
Vergelijkbaar met de uitgangspunten van het constructivisme en De Stijl wil ook de Bauhaus-opleiding persoonlijke willekeur uitbannen. Primaire kleuren en geometrische vormen zijn herkenbaar bij het Bauhaus.
De belangrijkste eisen die het Bauhaus stelt aan een goed ontwerp zijn eerlijkheid ten opzichte van het gebruikte materiaal en functionaliteit.
Internationalisering is in de jaren twintig en dertig een van de kenmerken van progressieve kunstenaars.
CIAM
Het Nieuwe Bouwen
Prefab
Stomme film
Attractiemontage
Kabuki-theater
Onderling gekrakeel tussen de avant-garde groepen maakt de opkomst van het sociaal-realisme mogelijk.
Entartete Kunst
13. Hollen of stilstaan
Herbezinning na de Tweede wereldoorlog
Eenakter
Existentialisme
De absurdistische theaterstukken zijn even onlogisch en absurd als het leven zelf.
Butoh
Raamvertelling
Na de Tweede Wereldoorlog wordt Europa overspoeld met Amerikaanse films. Ze vormden een inspiratiebron voor jonge filmers die in Europa films wilden gaan maken.
In tegenstelling tot het Italiaanse neorealisme neemt de Franse nouvelle vague een loopje met de werkelijkheid.
De twaalftoonstechniek ontwikkelt zich in de jaren vijftig tot seriële muziek. Ook is het gebruik van elektronica een invloed in deze periode.
De nieuwe elektronische muziek raakt vooral bekend wanneer zij als balletmuziek wordt gebruikt. Muziek is hier vooral geluid en dans is hier vooral abstracte beweging.
Musique concrète
Waar de swing voortborduurt op de New-Orleans-stijl, ontwikkelen jonge zwarte muzikanten in kleine bandjes de bebop. Tegenhanger van de bebop is de cool jazz.
Abstract expressionisme
Overall-compositie
De Kooning zoekt naar een balans tussen de kille abstractie van het kubisme en de levende toets van het expressionisme.
Colourfield painting
In het kapitalistische westen voert abstracte kunst de boventoon, terwijl in het communistische deel vooral realistische kunst wordt gemaakt.
Cobra
Assemblageschilderij
14. Zoektocht naar essentie
Conceptuele kunst vanaf 1950
Pure dans
Fysiek theater
De Performance-kunstenaar vormt voortdurend zelf het middelpunt van zijn werk.
Nouveau Réaliste
Land art
Arte Povera
In de combinatie van de primaire materialen met neonlicht vindt Merz symbolen voor oorsprong, groei, transparantie en moderne energie.
Minimale kunst
Spielatten
De eenvoud die de minimalistische schilders zoeken, vinden de minimale beeldhouwers in de terugkeer naar basisvormen. Om een koele eenvoud te bereiken, krijgen de objecten een industriële lading: hard, glad en foutloos.
Minimal music
Zoals in alle minimale composities is herhaling de belangrijkste structuur, dus ik ook de minimale opera.
Videodans
15. Massamedia, vermaak en verzet
Pop in de tweede helft van de twintigste eeuw
Al in de jaren dertig blijkt de film een serieuze concurrent voor de theaterwereld, omdat de massamedia op een vrij eenvoudige manier een groot publiek kan bereiken. De uitvinding van de grammofoonplaat zorgt vergroot de beschikbaarheid van muziek en de radio brengt haar nog dichterbij.
Soaps
In deze periode verdwijnen de stomme films en daarmee ook de door een orgel, piano of bioscooporkest gespeelde live-muziek die de films begeleidt.
Overacting
Underacting
Musical is een typisch Amerikaans fenomeen dat ontstaat aan het begin van de twintigste eeuw. De muziek is vooral geïnspireerd op de blanke jazz.
Melodrama
Hoorspel
Format
Het nieuwe medium televisie ontleent veel van haar programma’s aan de radio.
Seriestamboom
In bijna alle soaps draait het om intermenselijke relaties. Soaps voorzien de kijker van een portie romantiek en spanning die meestal in het dagelijkse leven ontbreekt.
Suspense
Er wordt naar dada en het futurisme verwezen als voorlopers van de pop art.
In het naoorlogse Europa staat Amerika voor alles wat nieuw, modern en appealing is. Vermaak en gemak lijken voorop komen te staan. De rock-‘n-roll valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd die de behoefte hebben zich af te zeggen tegen de oudere generatie.
Rhythm and blues
Van het rebelse karakter van de rock-‘n-roll is rond 1960 weinig meer over.
Het verhaal en de mise-en-scène zijn schokkend voor het klassieke theaterpubliek.
Country-rock
Psychedelische rock
Na Actie Tomaat (1969) krijgen nieuwe experimentele theatergroepen meer kans zich te ontwikkelen. Dit nieuwe theater is kritisch naar de maatschappij en de kunst.
Het Werktheater laat zich in haar voorstellingen leiden door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen.
Met de opkomst van de rock-‘n-roll krijgt de gezelschapsdans een sensueel karakter, omdat de nadruk komt te liggen op bewegingen met het bekken.
Twist
Geleidelijk ontstaan er twee richtingen in de popmuziek: de progressieve rock, die zich ontwikkelt tot luistermuziek, en de commerciële pop, die gericht blijft op het dansen.
Soul
Funk
Groove
Disco
Symfonische rock
Punk verzet zich tegen alles wat commercieel en geïnstitutionaliseerd.
Reggae
Mix in de tweede helft van de twintigste eeuw
Het idealisme kwijnt weg. We kiezen gedachten op hun directe bruikbaarheid.
In deze periode duikt het woord postmodern regelmatig op, dit betekent dat de tijd van het modernisme achter ons ligt. Het betekent vooral het wegvallen van het geloof dat die vernieuwing uiteindelijk zal leiden tot een betere toekomst.
Subculturen
Installatie
Performance
Video-installaties
Net-art
Pixels
Nu al sticht de opkomst van de computer verwarring in de kunsten.
Virtual reality
De populaire videoclip maakt gebruik van veel experimentele en avant-gardistische filmtechnieken. Supersnelle montages, surrealistische beelden, vorm- en kleurexperimenten worden opeens gebruik voor populaire doeleinden.
Madonna laat zien dat een vrouw zelfbewust en sterk kan zijn, met behoud van haar seksuele identiteit.
Hiphop ontstaat op straat.
Master of Ceremony (mc)
Breakdance
Scratchen
Sommige rappers voeren hun rol als ‘boodschapper uit het getto’ tot het uiterste door. Deze gangsterrappers wordt vaak verweten dat ze het criminele bestaan verheerlijken
R&B
Het gebruik van elektronica wordt in de popmuziek aanvankelijk gezien als gimmick. In het tijdperk van de disco blijken synthesizergeluiden ideaal voor het creëren van een hypnotiserende dansbeat.
House
Videojockey
Ondertussen wordt de house steeds veelzijdiger. Elektronica is compacter en gemakkelijker te bedienen, waardoor nummers complexer kunnen worden.
In de ambient staat niet de energie, maar de sfeer voorop.
Muzak
Het is vaak de andere sound die een nummer plotseling laat uitstijgen boven andere nummers.
Cross-over
Tabla
Sampler
Loop
Het modernisme kiest voor functionaliteit.
Postmodernisme
Wat de hightech-architectuur onderscheidt van het modernisme is de toepassing van nieuwe bouwmaterialen en nieuwe constructiemethoden. Een ander onderscheid is de uitbundigheid waarmee de functionaliteit wordt uitgedragen.
De dood wellicht is het laatste taboe in de kunst. Kenmerkend voor het werk van de Saatchi-kunstenaars is dat ze mediagevoelig, zeer conflicterend en grensverleggend zijn. Ze willen realistische kunst.
Roadmovie
In de jaren zeventig ontwikkelt Hollywood een nieuwe filmindustrie die niet langer de concurrentie zoekt met de televisie.
Vanaf de jaren tachtig is het de kunst om rondom een film een compleet mediaverhaal neer te zetten. Vanaf het einde van de jaren negentig speelt internet een steeds prominentere rol in de promotie en begeleiding van films.
Goed acteerwerk en een krachtig verhaal moeten het fundament vormen van een film.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
S.
S.
Sorry leerlingen! Ik had alle begrippen gewoon onderstreept zoals in de intro vermeld staat, maar dat is schijnbaar weggevallen. Alle losstaande woorden zijn sowieso begrippen en af en toe staat er ook een begrip in de zinnen. Hopelijk kunnen jullie ze ertussenuit vissen! Good luck x
12 jaar geleden
Antwoorden