DE BESPIEGELING
Burgerlijke cultuur in Nederland in de 17e eeuw
OVERVLOED BINNEN PERKEN
1 Kunst voor burgers in Gouden Eeuw
Dat de bierbrouwerszoon (Willem van de Heuvel), Guillelmo Bartolotti, opklimt tot een vertrouweling van pausen en prinsen, is illustratief voor de grote status en macht die de Hollandse burgerij in de 17e eeuw bereikt.
Bartolotti bouwt dit grachtenpand tijdens de Tachtigjarige Oorlog in Amsterdam, waar de noordelijke Nederlanden zich al in 1581 uitroepen tot republiek, terwijl de oorlog tot 1648 duurt.
Uiteindelijk heroveren de Spanjaarden de zuidelijke Nederlanden (België en Frankrijk) en dus trekt de bevolking uit dat gebied massaal naar de Hollandse steden. De komst van de vaak rijkere Vlamingen leidt hier tot een toename van de economische bedrijvigheid. De wereldhandel loopt via de Amsterdamse pakhuizen.
Oorlogspropaganda en nieuwsfeiten
In de 16e eeuw is de Spaanse koning de baas over de noordelijke en de zuidelijke Nederlanden. In 1585 valt het opstandige Antwerpen definitief in Spaanse handen. De eens zo machtige handelsmetropool verliest zijn positie aan Amsterdam.
De oorlog leidt tot de splitsing van de Nederlanden in een onafhankelijke noordelijke republiek en een Spaans zuidelijk deel.
In de republiek is het calvinisme de belangrijkste religie. Nog steeds proberen zowel de republiek als de Spanjaarden de beide delen van de Nederlanden opnieuw te verenigen. Internationaal is er veel belangstelling voor de uitgebreide verslagen van de oorlog die gevoerd wordt met de modernste wapens. Met behulp van speciale gravures en geïllustreerde kranten wordt Europa op de hoogte gehouden.
Na een wapenstilstand laait de strijd weer op. Vandaar dat er in de republiek weer behoefte is aan heldhaftige voorbeelden van de republikeinse strijd. In de 17e eeuw is de Nederlandse zeemacht een van de sterkste ter wereld en zijn zeestukken erg populair.
De Spanjaarden veroveren Breda en de Spaanse koning geeft zijn hofschilder de opdracht er een historiestuk over de maken.
Historiestuk: schilderij waarop een verhaal of gebeurtenis uit de Klassieke Oudheid, de Bijbel of de geschiedenis is afgebeeld.
Burgerlijke kunst
Nederland is in de 17e eeuw zo goed als democratisch te noemen. Burgers geven veel geld uit aan luxe. Hun woonhuizen zijn groot en rijk ingericht. Kunst zie je in deze tijd overal, rijk of arm.
Rijkdommen: Chinees porselein
een salontafel
Delfsblauw (is imitatieporselein en wordt later hoger gewaardeerd)
Schilderijen
Schelpen
Tulpenbollen
Antiquiteiten
Atlassen
Kostuums
Instrumenten
Wapens
Leven in luxe
In de 17e eeuw zijn er in de Nederlanden weinig adellijke families. Burgers zijn minder trouw aan de koning dan de adel. Voor de burgers is de koning iemand die ervoor moet zorgen dat er rust er orde is, zodat de steden vrij kunnen handelen. Wanneer de koning dat niet kan of wil, valt de steun van de bevolking weg.
In plaats van heldhaftige afbeeldingen van adellijke of koninklijke personen kiezen de Nederlanders voor zeer realistische afbeeldingen van het eigen burgerlijke leven.
Door de hoeveelheid handelsrelaties met niet-Europese werelddelen komen er veel exotische goederen binnen. Er worden verzamelingen aangelegd. Trots toont de Nederlandse burger zijn machtige plaats in de wereld van de 17e eeuw.
Rembrandt koopt een huis dat verbouwd is in de stijl van het Hollands classicisme. En heeft een van de uitgebreidste collecties van rijkdommen van de stad. Rembrandt werkte en woonde in zijn huis, wat kenmerkend voor de 17e eeuw is. De Nederlandse steden krijgen een gebreide grachtenstelsels, zodat allerlei goederen per boot via deur tot deur gebracht konden worden.
Hollands classicisme: algemene stijlaanduiding voor Nederlandse architectuur, vanuit voorbeelden van de klassieke architectuur.
Het kunnen musiceren hoort bij een gegoede burgerlijke opvoeding en dus kregen burgers muziekonderricht op een muziekschool, een college musicum, of van een privé leraar.
Genres in de schilderkunst
De Nederlandse schilders uit de 17e eeuw specialiseren zich in vijf genres.
Historiestuk: Er wordt hierin een verhaal verteld uit de geschiedenis. Hiervoor moet de schilder dus ook veel kennis hebben.
De Nederlandse schilderkunst ui de 17e eeuw word gekenmerkt door een hoge mate van realisme.
Portret: Rijke burgers hebben er grote geldbedragen voor over om hun beeltenis te vereeuwigen.
Genrestukken: Hangen in de huiskamer. Het is een tafereel uit het dagelijks leven: huishoudelijk, sport of een volksfeest waar meestal nog een verborgen boodschap in is verwerkt.
Stillevens: Etenswaren, gebruiksvoorwerpen en luxeproducten. Hierin zit ook vaak een verborgen boodschap. Ze hebben vaak veel kleine details en dus bieden zij veel kijkplezier.
Landschappen: Een schilderij waarop een natuurlandschap, stadslandschap of zeelandschap is afgebeeld.
Allegorie: Een schilderij met een direct herkenbare voorstelling met een niet direct zichtbare inhoud.
Vanitasstilleven: Een schilderij in de vorm van een stilleven waarbij de afgebeelde voorwerpen een symbolische betekenis hebben, de eindigheid van het leven staat daarbij centraal. Veel verborgen boodschappen.
De stad uit
Halverwege de 17e eeuw is de bevolking in de grote Hollandse steden sterk gegroeid. Er is een economische bloei en rijke kooplieden en regenten beginnen te verlangen naar een tweede woonhuis op het platteland. Steeds duidelijker komt de vermaaksfunctie van de buitenhuizen voorop te staan. In het begin worden ze ontworpen als boerderijen, maar later worden het echte minipaleisjes met grote tuinen en theehuizen.
Nederland heeft geen positie, maar de hoogste landelijke bestuurspositie is al jaren in handen van de Oranjes.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden