samenvatting gs hfst 5,6

 5.1 Leenheren en Leenmannen

Omstreeks 800 bestuurde keizer Karel de Grote zijn grote rijk met het leenstelsel. Hij gaf leenmannen een gebied. De edelen gingen voor Karel een deel van het rijk besturen. Ze spraken er recht en zorgde voor orde en veiligheid. De edelen kregen 4in ruil daarvoor gebied in leen .Het land bleef van Karel, maar de opbrengst van het geleende land was voor de edelen In 800 kroonde de paus Karel tot eerste keizer sinds de val van het West-Romeinse rijk. Na Karel was er weer veel politieke verdeeldheid.Het was heel onveilig. Er waren veel oorlogen.  Edelen hadden veel macht. zij namen ridders in dienst om voor veiligheid te zorgen.Leenmannen gingen zich als zelfstandige heersers gedragen.Na de dood van Karel gingen steeds meer hertogen en graven de geleende grond zien als bezit. zij gingen nu ook zichzelf leenmannen benoemen. Ze gebruikten ridders om oorlog te voeren en om te zorgen voor orde en veiligheid in hun gebieden Later werd ridderschap een zaak van de adel en ontstonden er erecodes voor ridderlijk gedrag.Als je ridder was moest je 3 kenmerken hebben:  Moet,Trouw en rechtvaardigheid De kracht van de middeleeuwse legers was zwaarbewapende militairen op paarden.De 9de en 10de eeuw was ook gevaarlijk omdat er veel vikingen waren. 

5.2 Christelijk Europa

In de tijd van monniken en ridders verspreiden missionarissen, met steun van vorsten, het christendom in heel Europa. Overal werden kerken en kloosters gebouwd. In de 7e eeuw bouwde Willibrord, aartsbisschop van de Friezen, een stenen kerk in Utrecht. Voor die tijd geloofden de Romeinen en Germanen in meerdere goden.Dat heet polytheïstische godsdiensten.De Friezen waren geen christenen. Willibrord was een missionaris, hij probeerde de Friezen te bekeren tot het christendom. Willibrord vertelde de Friezen dat als zij zich niet zouden bekeren tot het christendom dat zij dan in de hel zouden komen. Daarom moesten ze christen worden, dan zouden ze naar de hemel gaan. Bekeren van Germanen ging moeizamer. zij zagen de missionarissen als indringers. Bonifatius had geprobeerd om de Friezen te bekeren. Dit liep niet goed af, in 754 werd hij vermoord. De Europeanen werden christen, maar hielden ook vast aan hun Germaanse gebruiken. De kerk gaf daarom een christelijke betekenis aan hun Germaanse feesten, zoals het vieren van de geboorte van Christus (kerstmis) bij het midwinterfeest. De Germaanse en christelijke culturen werden met  elkaar vermengd.In het jaar 1000 was bijna heel Europa christelijk . Monniken  zijn geestelijken die kozen voor een eenzaam leven in een klooster. Zij vulden hun dagen met bidden en werken.Ze vertelden de mensen wat ze moesten doen en daarom hadden ze veel invloed op de samenleving  De kerk werd erg rijk .Veel vorsten en edelen hadden geld of bezittingen geschonken aan de kerk, ze dachten dat ze zo in de hemel konden komen   Na de dood lieten zij ook vaak grond na, dat was dan ook voor de kerk Een bijzondere manier om de kerk te steunen was door kloosters te stichten.

5.4 opkomst van de islam

De islam ontstond in 622 in Arabië. Om hun geloof te verspreiden, veroverden de moslims in korte tijd een groot gebied.  De islam is een monotheïstische godsdienst. Mohammed kreeg in 610 de opdracht om profeet van Allah (god) te worden. Mohammed leerde de mensen dat ze moesten gehoorzamen aan Allah. Mohammeds teksten werden na zijn dood opgeschreven in het heilige boek de Koran.In 622 verliet Mohammed Mekka en ging in Medina wonen. Daar stichtte hij de eerste islamitische samenleving. Vanaf dat jaartal begint de islamitische jaartelling.De islam kreeg steeds meer volgelingen. Zij werden moslims genoemd. De kerken die hierbij hoorden, noemen we moskee. In moskeeën komen moslims samen om te bidden Mohammed gaf zijn volgelingen de opdracht om de islam te verspreiden.  de Arabieren waren meestal redelijk tolerant tegenover joden en christenen. zij geloofden tenslotte ook in god. wel moesten de joden en christenen extra belasting betalen.Tegenover polytheïstische godsdiensten waren zij niet tolerant. Er ontstond een machtig Arabisch wereldrijk waarbij de islam een belangrijke rol speeld. In het Arabische rijk ontstond een arabische beschaving met een arabische schrift. het arabisch als hoofdtaak en de islam als staatsgodsdienst was een landbouwstedelijke samenleving  . In Arabische wereld bloeide de wetenschap waardoor veel klassieke kennis bewaard bleef moslims ontwikkelde ook een bouwkunst tot een hoog niveau .Teksten van Plato en Aristoteles werden vertaald van Grieks naar Arabisch.Ook Spanje en Portugal werden grotendeels veroverd.In Zuid – Frankrijk werden de moslims verslagen en zo stopte de opmars van de islam in Europa.

samenvatting 6.1

Na het jaar 1000 ging het beter met de landbouw. Er was voldoende voedsel waardoor de bevolking kon groeien.  Meer mensen woonden in steden. Daar werkten ze in de handel of als ambachtsman.In de tijd van steden en staten ging de landbouw meer opbrengen. Dat kwam door:  Er werden meer akkers aangelegd,     Nieuwe technieken om de grond te bewerken doordat er meer voedsel was kon de bevolking groeien.Steeds meer mensen gingen in de stad wonen.De boeren verkochten hun opbrengst van het land aan de stadsbewoners. Ambachtslieden maakten hiervan producten en verkochten dit op de markt aan andere stadsbewoners en aan handelaren.Een ambachtsman mocht niet zomaar maken en verkopen wat hij wilde. Daarvoor golden de strenge regels van het gilde.Elke ambacht had zijn eigen gilde, een vereniging van mensen die dezelfde ambacht uitoefenden. Het gilde bepaalde de regels: De prijzen van een product De werktijden Kwaliteit van de producten . Noord – Europese steden sloten een handelsverbond: de Hanze. Zij beloofden elkaars schepen en handel te beschermen. Er waren wel 200 Hanzesteden. Hanzesteden brachten in Noord-Europa een levendige handel tot stand. door de opkomst van de handel gingen mensen meer muntgeld gebruiken. In de middeleeuwen zat er een geldwisselaar op de markt. Bijna iedere stad had namelijk een eigen munt. Hier kon een reizende handelaar zijn geld inruilen voor de plaatselijke munt.Sommige geldwisselaars werden bankiers, die geld bewaarden en uitlenen. Van de kerk mochten ze geen rente vragen, dat zou onchristelijk zijn. daarom waren veel bankiers joden.het was onveilig om met veel geld te reizen.Italiaanse bankiers bedachten daarom de giro en de wisselbrief

6.2

Stadsbewoners hadden meer vrijheid dan horigen op het platteland. Boeren moesten herendiensten verrichten en mochten het domein van de landheer niet verlaten. Stadsbewoners kozen een eigen ambacht en konden vrij door de stad lopen.Steden werden steeds zelfstandiger en de adel werd minder machtig.Officieel was de landheer nog de baas in de stad. Stadsbewoners kochten voor veel geld stadsrechten van de landheer. Voortaan regelden ze hun eigen bestuur en rechtspraak. Alle burgers samen werden de burgerij genoemd, zij werden de nieuwe machthebbers in de stad. Alleen rijke mannen behoorden hiertoe.Wanneer kon je burgerrecht krijgen.  Als je meer dan een jaar en een dag in de stad woonde.   Een beroep had. en  een geldbedrag kon betalen Steden moesten voor stadsrechten betalen.  Met dit geld werd bijvoorbeeld oorlog gevoerd. Koningen, hertogen en   graven verkochten stadsrechten.de stad was een aantrekkelijke plaats,, er hoefden geen herendiensten gedaan te worden. Je was vrij van verplichtingen en beperkingen.De schepenen en de schout zorgden voor orde en rust.De belangrijkste burgers waren de burgemeesters.  Zij bestuurden de stad vanuit het raadhuis.In Holland kwam het bestuur in handen van burgemeesters, die werden aangesteld en gecontroleerd door de vroedschap Vroedschap: bestond uit vooraanstaande burgers.Rijke en aanzienlijke burgers maakten de dienst uit in bijna alle steden.Middeleeuwse steden hadden een muur om de bevolking van de stad te beschermen. Steden legden voedselvoorraden aan, zodat de bevolking genoeg te eten had als de stadspoort dicht was.Lichte misdrijven: boete in de vorm van geld, goederen of werkzaamheden. Soms vastgebonden aan schandpaal.Redelijk zware misdrijven: verbanning.Zware misdrijven: doodstraf. veroordeelden werden aan een schandpaal gebonden, ze stonden dan letterlijk voor paal. Als ze pech hadden werden ze bekogeld.