Paragraaf 4.1, 4.2 en 4.3

GES Samenvatting Thema 4 Romeinen 2021

4.1

Moet weten:

Hoe Rome eerst werd bestuurt

Hoe Rome een wereldrijk werd en hoe het rijk werd bestuurd

Hoe burgeroorlogen leidden tot het ontstaan van het keizerrijk

Hoe keizers zorgden voor vrede in het rijk

Samenvatting:

Rome was eerst een koninkrijk en vanaf 509 v.C. een republiek waarin de senaat de meeste macht had.

Rome had een steeds groter leger. Hiermee veroverde Rome vanaf 350 v.C. bijna heel Italië.

Rome versloeg Carthago in drie oorlogen op land en op zee.

Rome onderwierp gebieden rond de Middellandse Zee en in West-Europa. Gouverneurs bestuurden de provincies

Door de veroveringen ontstonden burgeroorlogen tussen machtige legeraanvoerders zoals Julius Caesar. In 27 v.C. kreeg Octavianus alle politieke macht in handen en werd Rome een keizerrijk.

Keizer Augustus en zijn opvolgers zorgden met hun legers voor twee eeuwen van vrede in het rijk.

Begrippen:

Burgeroorlog: oorlog binnen een staat.

Dictator: alleenheerser

Gouverneur: Bestuurder

Imperialisme: als een staat zijn macht uitbreidt over een groot gebied.

Keizer: vorst van een groot rijk.

Overheid: regering, bestuur.

Republiek: staat zonder een vorst

Senaat: vergadering met mannen uit aanzienlijke Romeinse families.

Wereldrijk: een groot rijk in meerdere werelddelen

4.2

Wat moet je weten:

Hoe en waardoor de Romeinse economie bloeide

Weflke sociale verschillen er waren in de steden

Welke sociale verschillen er waren in steden

Hoe Romeinse machthebbers omgingen met het volk

Welke plaats slaven hadden in de Romeinse samenleving

Samenvatting:

In de Romeinse landbouw stedelijke samenleving was veel productie in de landbouw en de nijverheid.

Door de pax Romana, de goede wegen en het Romeinse geld was er veel handel tussen de delen van het rijk onderling en met gebieden daarbuiten.

In steden waren grote sociale verschillen. Er was een kleine groep rijken en een grote groep rijken en een grote groep armen.

Veel verarmde boeren trokken naar de steden. Rijke families hadden grote landbouwbedrijven waar boeren en slaven werkten.

Machthebbers in Rome hielden het volk rustig met voedsel en gratis vermaak (brood en spelen).

Er waren veel slaven in het rijk. Ze hadden geen rechten en werden vaak slecht behandeld.

Begrippen:

Rijk:

Rijke Romeinen namen het er goed van. Ze woonden in prachtige villa’s en paleizen met uibundige eetzalen, schitterende zwembaden. Ze schaamden niet voor hun rijkdom. Ze toonden die aan het volk als ze zich op een stoel door de stad liet dragen, omringd door lijfwachten en mensen die van hen afhankelijk waren.

Arm:

De rijken vormen maar een zeer kleine bovenlaag. Het overgrote deel van de bevolking had het veel minder goed. De verschillen tussen rijk en arm waren enorm. Minstens een kwart kon niet in zijn eigen levensonderhoud voorzien. Deze romeinen hadden geen werk of werkten alleen af en toe als sjouwer of bouwvakker. De armste Romeinen leefden in krotten of lemen hutjes. Mensen die het beter hadden woonden in bakstenen flatgebouwen van drie tot vier verdiepingen. Hele gezinnen zaten daar opeengepakt in een of twee kamertjes. Ze hadden geen keuken ze kochten warme eten uit een snackbar of een gaarkeuken. Ze hadden geen stromend water of riolering. Het stonk verschrikkelijk.

Brood en spelen:

De machthebbers gaven de bevolking ‘brood en spelen’ om zelf populair te worden en om de volk rustig te houden. Rome gaf in de keizerteid 200 000 arme mensen gratis graan. In de 70-80 liet de keizer het Colosseum bouwen, een stadion met 50 000 zitplaatsen. Er waren allerlei spectaclaire shows te zien zoals gevechten met leeuwen, tijgers, olifanten en andere dieren. Ook werden er zeeslagen gehouden met miljoenen liters waters. Het populairste waren de Gladiatoren, meestal krijsgevangen. Als de keizer aanwezig was, groeten de gladiatoren hem voor het gevecht met de woorden: ‘Ave caesar, morituri te salutant’ (‘ Vaarwel keizer zij die gaan sterven groeten u’). Als een verliezer nog leefden kond het publiek aangeven of hij alsnog moest worden gedood. Winaars kregen geld en een lauwekrans. Sommige werden rijk en beroemd.

Handel:

Het Romeinse rijk had een landbouwstedelijke samenleving met meer dan 1000 steden en stadjes. Rond de steden en tussen de delen van het rijk was een levendige handel. DE economie profiteerde van de pax romana, van de goede wegen en van het gemak van het Romeinse muntgeld. De sestertius en de denarius werden in het hele rijk als betaalmiddel geacepteerd. De echte rijken vonden handel toch een beetje minderwaardig. Rijkdom hoor in hun ogen te zijn gebaseerd op het bezit van landbouw. De meeste mensen woonden in het plattenland. De boeren moesten de grote steden van voedsel voorzien. Het graan van Rome kwam uit Sicilië en Egypte. Volgeladen schepen brachten het naar Ostita, de haven van Rome. Daar werd het overgeladen op rivierboten die het over Tiber naar de stad brachten. Via Ostia werd veel meer geÏmporteerd, zoals kruiden en prafum uit Arabië parels uit de Rode Zee en hout uit Noord – Europa

Boeren:

In de begintijd van de republiek waren de meeste Romeinse boeren zelfstandig. 3e eeuw v.C werden veel boeren geruÏneerd. Veel mannen waren lang van huis door de oorlog. Ook werd veel land verwoest tijdens de tochten van Hannibal en tijdens de burgeroorlogen. Verarmde boeren trokken massaal naar de stad om een nieuw bestaan op het bouwen. Vele zakten daar af en toe tot het proletariat, de massa die niets bezat. Grond bleef de belangrijkte bron van rijkdom. Vanouds lieten rijke families hun landbouwgronden bewerken door pachtboeren, die hun een deel van de obrengst gaven. Daarnaast stichtten ze latifundia, grote landbouwbedrijven waarop slaven werkten.

Slaven:

Vooral in de 2e en 1e eeuw v.C waren er in Italië enorme hoeveelheden slaven. Dat kwam doordat Rome toen veel grote oorlogen voerde en krijgsgevangen als slaven werden verkocht. Slaven werden massaal terwerkgesteld in de lamdbouw. Hoogopgeleide Griekse slaven werkten bijvoorbeeld als leraar of boekhouder. Alle slaven werden rechtenloos, maar sommigen werden goed behandeld. Een deel kong geld verdienen om zich vrij te kopen. Maar voor de meeste slaven was het leven uitzichtloos.