Hoofdstuk 1, De Eerste Wereldoorlog

1 De Eerste Wereldoorlog

• De Moderne beleving van tijd

• In de 19e eeuw ontstonden nationale tijden op aandringen van de Eind 19e eeuw werd Europa opgedeeld in tijdzones.
• De jaren 1890-1914 staan bekend als la belle époque. Het was een tijd van groeiende welvaart, van toenemende internationale contacten en van een vooruitgangsgeloof.
• De moderne Olympische Spelen werden voor het eerst gehouden in 1896. Ze pasten bij de industriële samenleving, het toenemend nationalisme en het groeiende belang van tijdmeting.

• De grote oorlog

In de Eerste Wereloorlog vochten de centralen (Duitsland en Oostenrijk) tegen de geallieerden (Frankrijk, Groot-Brittanië, Rusland en vanaf 1917 de VS). Voor de oorlog liepen de internationale spanningen in Europa op door het nationalisme, het militarisme en de wapenwedloop.

• De oorlog begon snel en massaal in 1914 met de Duitse aanval op Frankrijk via België.
• Begin 1918 versloeg Duitsland Rusland aan het oostfront.
• Aan het westfront ontstond een uitputtende loopgravenoorlog. In november 1918 gaf Duitsland de strijd tegen de sterkere geallieerden op. In de oorlog vielen veel doden onder militairen en burgers.

• Revolutie in Rusland

• In 1914 was Rusland de grootste staat ter wereld met een grote bevolking. Er was nog weinig industrie. De tsaar had veel macht. Verzet van kritische onderdanen en etnische minderheden wird onderdrukt.
• Begin 1917 vond een democratische revolutie plaats waarbij Rusland een republiek werd (Februarirevolutie).
• Eind 1917 pleegden de communisten onder leiding van Lenin een staatsgreep (Oktoberrevolutie). Rusland werd een eenpartijstaat en een communistische dictatuur.
• De communisten versloegen hun tegenstanders in een burgeroorlog. In 1922 vormde Rusland met andere delen van het voormalige tsarenrijk de Sovjet-Unie.
• De nieuwe kaart van Europa

Na de Eerste Wereloorlog sloten de overwinnaars met Duitsland in 1919 het vredesverdrag van Versaille. Hierin stond dat Duitsland schuldig was en dat het een zware straf kreeg. Om toekomstige oorlogen te voorkomen werd de Volkenbond opgericht.

• Door het nationalisme en de erkenning van het zelfbeschikkingsrecht vielen multi-etnische staten uiteen en ontstonden nieuwe staten in Europa.
• Na het uiteenvallen van het Ottomaanse rijk stichtten Turken in 1923 de republiek Turkije.
• Nieuwe spanningen ontstonden doordat het zelfbeschikkingsrecht niet overal wird toegepast.

• Neutraal Nederland

• Nederland was neutraal in de Eerste Wereldoorlog, maar er was de hele oorlog wel oorlogsdreiging. In 1914 vluchtten veel Belgen naar Nederland.
• Door de oorlog kwamen minder voedsel en steenkool Nederland binnen waardoor schaarste en armoede ontstond.
• De oorlogsdreiging leidde tot nationale eensgezindheid. In 1917 werden de kiesrechtkwestie en de schoolstrijd met een wijziging in de grondwet opgelost.
• In 1917 onstond De Stijl, een invloedrijke beweging van kunstenaars die streefden naar eenvoud in kunst en kunstnijverheid.