Vietnam H1 - H5

H1 De Koude Oorlog

$ 1.1 Geen veilige vrede, maar Koude Oorlog

WOI 3e jaar revolutie, 1917 communisten macht Lenin overtuigd Russische revolutie startschot zijn wereldrevolutie; communistische, eind maken kapitalisme+uitbuiting. Wilson ambitieus plan nieuwe vreedzame welvarende wereldorde. Duitse keizerrijk verslagen -> wereld safe for democracy, volkerenorganisatie zou vrede garanderen. Beide niks terecht. VS na 1918 politiek isolement, min mogelijk bemoeienis internationale politiek. Roosevelt wilde organisatie collectieve veiligheid, sterke volkerenorganisatie internationale conflicten beslechten + voorkomen kwaadaardige grootmacht kans wereldvrede bedreigen, grootmachten leidende rol, april 1945 VN, lidstaten elkaars territoriale integriteit (grondgebied) & onafhankelijkheid respecteren, zelfde idealen Volkenbond, 2 grote verschillen, 1ste VS vastbesloten actieve rol 2de grote mogendheden leiding. Belangrijkste orgaan VN Veiligheidsraad, militaire middelen, 15 leden, 5 zetels permanent handen VS, SU, GB, FR & CH, enige vetorecht. Spanningen VS & SU vijandigheid koude oorlog. Na 1945 2 ‘supermachten’, elkaars tegenpolen VS: kapitalisme, vrij ondernemerschap&democratische besluitvorming. SU: dictatuur communistische partij&economische almacht staat. VS vreesde Stalin uit com. wereldrevolutie, Stalin zag VS vertegenwoordiger westers imperialisme dat com wilde vernietigen, tot einde KO dreiging allesvernietigende atoomoorlog.

$1.2 Koude oorlog in Europa

Stalin wist westgrens kwetsbaar, wilde naar westen verleggen Oost+Midden-EU& ‘cordon sanitaire’ veiligheidsgordel opwerpen v bevriende naties om SU vrijwaren toekomstige agressie. Deling tot 1949 spanning
- Stalin 1944-48 overal Oost- Eu com regimes aan macht, totalitair systeem Westen afgrendelen ‘ijzeren gordijn.
- mogelijkheid Stalin invloedssfeer verder uitbreiden, VS doodsbenauwd naoorlogse economische nood W-EU in armen communisme drijven
VS Marshallhulp, onderdeel containment, directe aanleiding: spanningen GR & TUR, VS accepteerde niet & kreeg zin.
- Verslagen Dsl. 1945 4 zones: GR, FR, VS, SU. SU eiste hoge schadevergoedingen VS tegen -> economisch herstel in weg. Juni 1948 Westen munt ingevoerd Stalin sloot toegangswegen Berlijn, blokkade zinloos & opgeheven. 23 mei ’49 West Democratische (kapitalistische) Bondsrepubliek oost Duitse Democratische Republiek. VS ’49 NAVO, SU ’55 eigen militair bondgenootschap Warschaupact. Ontwikkelingen EU -> VS overtuiging communisten wereldrevolutie niet opgegeven. Kans com wereldheerschappij nihil, SU straatarm verzwakt oorlog & eigen regime VS militair& eco superieur. Eind jaren ’40 welvaart W-EU opbloeide & O-EU armoede & repressie, 3e wereld aanlokkelijk perspectief, 1949 brandpunt KO.

$ 1.3 Koude oorlog in Azië

Sept ’49 zelfvertrouwen VS klap SU geslaagde kernproef, maand later CH in com handen. Truman moest laten zien niet soft on communisme. Juni ’50 com NK verrassingsaanval ZK. SU gaf Kim il-Sung groen licht voorwaarde SU niet rechtstreeks betrokken, alleen materiële steun. Taiwan-kwestie doordat VS com CH niet erkende zetel CH ingenomen nationalistische regering Taiwan. Kor-oorlog Westen hoogtepunt oorlogsangst, EU+VS overtuigd verrassingsaanval onderdeel wereldwijd aanvalsplan, mogelijk EU volgend doelwit, gevolgen buitenlandse politiek VS enorm. Overal waar com expansie dreigde moest VS ingrijpen, volgens werkgroep com blok militair overwicht -> VS defensiebudget ver3voudigen, kernbewapening fors uitbreiden. Soviet design com wereldheerschappij. Wereldwijde containment vf nu uitgangspunt politiek VS.

$ 1.4 Koude oorlog en dekolonisatie

KO voor Eu na ’49 stabiele periode, 40 jr vrede -> nucleaire dreiging VS & SU wapenwedloop, vf jaren 60 totale wederzijdse vernietiging mogelijk, minder kans nieuwe WO ->afschrikking. Chroestsjov vf ‘56 vreedzame coëxistentie, oorlog beslecht worden door economische+politieke concurrentie. Eind jaren 60/70 VS+SU via ontspanningspolitiek vijandschap&wapenwedloop beperken. 1ste helft jaren 50 leken SU+CH eensgezind Stalin afgesproken Mao strijd imperialisme aanvoeren, SU achtergrond: materiële steun+advies. Begin spanningen ’60 openbare breuk MAO vond vreedzame coëxistentie revolutie verraadde, CH veel agressievere politiek imperialistische hoofdvijand VS. SU&CH strijd leiding com 3e wereld -> concurrenten& vijanden. VS jaren 6- proberen hen tegen elkaar uitspelen, ’72 VS erkend CH & CH nam plaats Taiwan over. Wereldpolitiek na ’45 2e ontwikkeling dekolonisatie AF&Azië eind EU koloniale rijken, nieuwe onafhankelijke staten, dekolonisatie nauw samen KO VS+SU+CH probeerden naties in invloedssfeer trekken. SU+CH mbv com partij & antiwesterse onafhankelijkheidsbewegingen, VS steunden anticom krachten nieuwe landen openstaan handel & investeringen. VS gebruik economische, politieke& militaire middelen. KO 3e wereld bloedige conflicten. Jaren 20/30 nationale bewegingen koloniale overheersing verzetten. Japan aug ’45 capituleerde nationalisme inheemse bevolking groot, Indonesië&Vietnam direct onafhankelijkheid. GB & NL weinig verzet maar FR bleef verzetten, VS koos uiteindelijk partij FR, onafhankelijkheidsbewegingen Indochina com leiding, direct ‘verlies Ch’ VS FR grootscheepse hulp.

H2 Vietnam onder de fransen

FRsen beweerden Aziaten wilden laten delen westerse beschaving, beloofden economie ontwikkelen & moderne samenleving Frans model creëren, praktijk: aanzien grootmacht &economisch gewin. Natuurlijke rijkdommen exploiteren+land gebruiken afzetmarkt Franse industrie. Wel: modern onderwijs, betere infrastructuur&gezondheidszorg(beperkte schaal), beloofde democratie niks terecht. Indoch autoritair bestuurde kolonie. Economische ontwikkeling bescheiden, nauwelijks industrialisatie, thee/rubberplantages bel Vietnamese product rijst. Agrarische ontwikkeling vooral op gang Zuiden: vruchtbare Mekong-delta met dammen+dijken geschikt gemaakt landbouw, grond eigendom steenrijke landheren. Vietnam 3e rijstexporteur ter wereld, grootste deel bevolking arm. Fransen gehaat, toch profiteerden Vietnamezen v koloniale bestuur: handelaars, grootgrondbezitters+werknemers Franse bedrijven & ambtenaren. Saigon; verwesterde inheemse bourgeoisie, overgrote deel bevolking boeddhistisch. Sociale misère&haat regelmatig -> opstandigheid, verzet bleef lokaal. Nationalistische groeperingen konden geen vuist maken. Opkomst com bedreiging koloniale gezag. Ho Chi Minh (1890-1969) jonge haat Franse kolonialisme, ’11 verliet land eind WOI vestigde Parijs betrokken politiek, onder eigen naam petitie vroeg om zelfstandigheid & democratie Ho geïnspireerd Wilson. Ho voelde bedrogen lokzang vrijheid v VS teleurstelling bracht hem tot com. Wanneer nationale bevrijding voltooid moesten losmaken bondgenoten & 2de wereldrevolutie ontketenen; com revolutie, SU ’17 weinig ontwikkeld land, nauwelijks industrie.

$ 2.2 De tijger en de olifant

HO ’23 SU stuurde hem naar Z-CH aanhangers com Vietnam winnen, ’30 Hongkong oprichting Indochinese Communistische Partij, ’30 hongersoproeren platteland Fransen traden hard op. Feb ’41 Ho voor 1ste terug Vietnam, nationale bevrijdingsbeweging oprichten; Vietminh, com leiding -> voor buitenwereld verborgen, Vietminh alle nationalistische krachten bundelen, nationale onafhankelijkheid 1ste doel -> zeker; sociale revolutie. Leider Vietminh Vo Nguyen Giap. Komst Japanners zetten Franse overheersers aan kant maar konden niet hele land in eentje controleren -> Vietminh delen N-Vietnamese platteland onder controle, 15 aug ; 49 Japan capituleert -> sein Vietminh algehele opstand binnen 2 weken bijna heel Vietnam in handen, Ho Chi Minh 2 sept onafhankelijkheid. Niemand erkende zijn regering, fransen terug & namen vanuit zuiden land weer in, VS wilde wel eind kolonialisme maar niet Fransen beledigen -> nodig in EU als bondgenoot KO + VS wist Ho communist, VS liet FR gaan. Eind ’46 openlijke oorlog FR+Vietminh. FR niet opgewassen guerrillatactiek, directe confrontaties FR oppermachtig, Vietminh telkens onverwacht; zeer langdurige, bloedige, zenuwslopende oorlog. Tot ’50 Vietminh hulpeloos Stalin niet geïnteresseerd&erkende Democratische Republiek Vietnam niet, machtsovername in CH veranderde dat, SU richten op EU CH voortouw Azië (mbv SU) CH erkende DRV jan ’50 wapens+adviseurs leveren, erkenning SU. Feb ’50 VS erkende marionettenregering mei Truman FR steunen geld&materieel.

$ 2.3 Het vertrek van de Fransen

Eind ’58 oorlogsmoeheid FR, conferentie Genève grootmachten oplossing zoeken. Dien Bien Phu FR eind ’53 fort legerden 16.000 militairen om Vietminh v naburige Laos afsnijden. Bergen rondom 50.000 Vietminh+wapentuig CH, FR verrast overmacht Vietminh vroeg VS luchtsteun, Eisenhower wilde niet alleen interveniëren Eng weigerde helpen, Dien Bien Phu viel 6 mei ’54. Vietminh grootste deel Vietnam in handen overwinning leek slechts kwestie tijd, FR wilde niet verder vechten VS weigerde berusten com Vietnam -> dominotheorie, zou jaren politiek VS ZO-Azië bepalen. VS voorkwam heel Vietnam handen com, tijdelijk verdeeld langs 17de breedtegraad, Vietminh ten noorden terugtrekken, FR+Vietnamese hulptroepen ten zuiden blijven. Direct wapenstilstand FR beloofde binnen 2 jr weg Vietnam moest neutraal blijven, juli ’56 zouden nationale verkiezingen, Canada+Polen+India Commissie v Toezicht, voor Ho Chi Minh mager resultaat. VS waren eens Geneefse Akkoorden maar weigerden ondertekenen, eigen handelen gespannen voet overeenkomst, 17de breedtegraad geen politieke grens maar VS wilde anticom natie opbouwen, bovendien defensief bondgenootschap ZOAVO, ZOAVOlanden beloofden bij gewapende aanval op staat of gebied ZO-Azië zouden overleggen.
$ 2.4 Twee vijandige staten

VS+bondgenoten ZV niet v plan nationale verkiezingen doorgaan, ’55 verwierp ZV NV’s aanbod aanstaande verkiezingen praten, wezen er beide op niets ondertekend, bovendien volgens hen verkiezingen niet eerlijk com NV controleerden, com zege vast. Ho Chi Minh machtige bondgenoten vragen sterk maken verkiezingen, SU+CH wilden geen groot conflict VS & voorkomen VS ZV ook troepen legerde, CH tevreden rust zuidgrens. Vf ’54 2 nieuwe naties. Com NV gaven vereniging niet op, interne revolutie (opbouw com eenpartijstaat) voorlopig voorrang, andersdenkenden vervolgd, invoering com economie geleidelijk. Grote FR bedrijven+plantages eigendom staat, privé-bezit met rust gelaten, herverdelingscampagne platteland. Grond ‘verraders&vijanden volk’ arme boeren gegeven, regime wilde 3 dingen:
- steun arme boeren verwerven
- ‘klassenvijand’ uitschakelen
- voedselproductie opvoeren
2 miljoen boerenfamilies kregen grond & rijstproductie toename 40%. ’58 platteland voldoende onder controle stap verder privé-eigendom afgeschaft volledig staatshanden.
Industrialisatie opnieuw ’61 5jarenplan in ‘60’s VS NV bombarderen dit weer stil. VS hoopte ZV superioriteit kapitalistische democratie westers model bewijzen, Ngo Dinh Diem anticom, nationalist&vijand FR kolonialisme. Gewenste democratie kwam niet, VS miljarden economische+militaire steun maar Diem maakte politiestaat, corruptie hoogtij, VS vonden oké zolang Diem succes strijd tegen com, leek zo. Diems veiligheidstroepen traden keihard op tegen achtergebleven com, com gevaar leek geweken.

H3 Amerika gaat over tot oorlog

$ 3.1 Volksopstand in Zuid-Vietnam

2de helft ‘50’s beweerde NV vreedzame middelen hereniging streefde, oorlog/ gewapende opstand ZV kansloos+kon leiden interventie VS. ’59 wijzigde Hanoi koers; onderzoek bleek situatie ZV: kansrijk -> bevolking haat Diem-regime & gevaarlijk -> com totale vernietiging bedreigd. NV gewapende strijd, hereniging mogelijk-> Diem ten val &VS vertrekken. Alleen gebeuren verzet uit alle lagen bevolking ZV& com niet zichtbaar leiding. NV geheim infiltranten+wapens, jungle Laos Ho-Chi-Minhroute. ’60 Hanoi besloot nieuwe politieke organisatie vertegenwoordigers verschillende groepen samenleving ZV Nationaal Bevrijdingsfront (NLF); Vietcong -> delen platteland in handen, aanvallen buitmaken moderne wapens VS, steun arme boeren ‘bevrijde’ gebieden grond verdelen. Druk VS programma landbouw hervormen 1000en versterkte dorpen ‘agrovilles’ sanitaire voorzieningen, scholen & gezondheidszorg. Versterkte dorpen niet populair, onvrede zo groot Vietcong infiltreren werden voor com guerrilla’s soort veilige havens. ’63 ¾ bevolking boeddhist macht handen katholieken boeddhisten gediscrimineerd, 8 mei ’63 Diems troepen vuurden op boeddhisten protesteerden verbod Boeddha’s geboortedag vlagvertoon vieren, regime keiharde repressie, demonstraties massaler steun katholieke studenten&intellectuelen dramatisch hoogtepunt zelfverbranding monnik Saigon.

$ 3.2 Alarm in het witte huis

Kennedy (61-63) meende VS tegenover com geen nederlaag veroorloven, jan ’61 Chroestsjov nationale bevrijdingsbewegingen tegen imperialisme steun Moskou rekenen, vooral bedoeld CH dwarsbomen SU wilde nr 1 vriend ‘alle onderdrukte volkeren’ zijn, beide com grootmachten voerden elkaars concurrenten vf ’61 financiële, militaire, materiele hulp NV op, wilden geen directe confrontatie VS. Kennedy wees diplomatiek oplossong af stuurde ook geen grondtroepen, eind ’61 aantal adviseurs (ZVen leren vechten) VS uitbreiden, helikopters (leger ZV beweeglijker) & gebruik ontbladeringsmiddelen (jungle vijand schuilhield vernietigen)+napalm(angst&ontzag), maatregelen moest contraguerrilla mogelijk maken. Com niet allen militaire middelen verslagen Diem aangespoord sociale+democratisch hervormingen, Diem onhandelbaar. Generaals 1 nov ’63 (toestemming VS) Diem vermoord, 3 weken later ook Kennedy, opgevolgd Lyndon B. Johnson.

$ 3.3 Johnsons dilemma

Johnson 3 mogelijkheden: kernwapens inzetten, terugtrekken of troepen sturen. ‘60’s nucleaire optie niet meer serieus genomen ontzag kernwapens te groot. Terugtrekking meer steun ’64 groeide druk regering VS diplomatieke oplossing zoeken. Leger ZV presteerde niets, bevolking oorlogsmoe, dienstplichtigen deserteerde helft, voortdurend straatgevechten katholieken+boeddhisten, studentenprotesten massaler& gewelddadiger. Militairen onderling strijd macht, veel coups, nauwelijks geïnteresseerd strijd Vietcong. Regering VS overwoog geen moment onderhandelen, neutrale regering -> verenigd com Vietnam, Johnson hield vast dominotheorie, terugtrekken: gezichtsverlies. Johnson wilde geen militair ingrijpen -> Great Society(kostbaar) plannen verzorgingsstaat, armen+zwarten volwaardige plaats samenleving, eind armoede & rassendiscriminatie. Johnson oorlog onvermijdelijk maar zo lang mogelijk uitstellen, weinig kosten& zo beperkt mogelijk ’65 beperkte oorlog. Zo min mogelijk slachtoffers VS, conventionele middelen, oorlogsgebied beperkt Vietnam. VS geheim CH laten weten geen oorlog wilden CH alleen ingrijpen als NV aangevallen.

$ 3.4 Johnsons Oorlog

Tonkin-incident, Tonkinresolutie : president mocht alle mogelijke noodzakelijke middelen maatregelen nemen elke gewapende aanval tegen strijdkrachten VS vergelden & verdere agressie voorkomen, Johnson rechtvaardigde complete oorlog Tonkinresolutie. Hanoi hoopte regime Saigon te val voor VS volledig op oorlog stortte. Johnson beloofde bij verkiezingen geen VS’ers Vietnam laten vechten, won -> opnieuw obstakel oorlog weggenomen. Johnson vond 1ste stabiele regering Saigon komen, onmogelijk. Vietcong 7 feb 8 VSérs doodde slechts aanleiding oorlog. Operatie Rolling Thunder systematisch bombarderen NV. VS te optimistisch gedacht, NV + Vietcong bleken taai, VS gedwongen steeds meer militairen sturen. Waardoor NV+Vietcong VS weerstaan? VS ‘beperkte oorlog’ vrees conflict CH, CH NV bewapende, hulp SU nieuwe leiders eind vreedzame coëxistentie hardere lijn NV omvangrijke materiele steun.

H4 Vrede met eer?

$ 4.1 Het Tet-offensief

VS meende sleutel overwinning NV. NV niet Vietcong meer steunde rust ZV makkelijk hersteld. NV systematisch gebombardeerd, Ho-Chi-Minhroute onder vuur aanvoer mensen& materiaal ZV onmogelijk maken. Grensgebied Ch Rode Delta mocht niet gebombardeerd, Hanoi Rus+Chse diplomaten ontzien. Vo Nguyen Giap Vietcong & NV legereenheden guerrillaoorlog. VS search and destroy, maatstaaf succes body count, uiterst destructieve tactiek. Agent Orange gif kaal maanlandschap. Com strijders baas grote delen platteland+oerwoud, VS beheerste steden. Toestand ZV 3jr verbeterd reeks staatsgrepen eind. Tet-offensief 30 jan ’68 com commando’s ambassade VS Saigon binnen, alle bases VS aangevallen, VS totaal verrast, toch vrij snel offensief breken. Com grote verliezen 40.000 strijders dood, Johnson+adviseurs concludeerden oorlog op afzienbare termijn niet te winnen, 31 maart Johnson bekend bombardementen NV gestaakt + onderhandelen met NV vrede, NV onmiddellijk bereid, 13 mei ’68 Parijs onderhandelingen.

$ 4.2 Groeiend verzet in Amerika

Vietnamoorlog zou VS diep verdelen, 3 factoren: media, anti-oorlogsbeweging & groeiende verdeeldheid politiek, 1ste televisieoorlog, verslaggeving aanvankelijk patriottische toon, geschreven pers 1ste ook niet kritisch, Bericht NYTimes jan ’67 Amerikanen woonwijken, scholen, begraafplaatsen&kerken gebombardeerd. Onvrede studenten; blanke jongeren middenklasse halverwege jaren 60’s massaal opstand. ‘Protestgeneratie’ weinig begrip materialisme, arbeidsethos & gezagsgetrouwheid ouderen. Jonge radicalen vonden angst com belachelijk, VS Vietnam niks te zoeken, onderdrukte arme bevolking & terroriseerde (dienstplicht ook weer ingevoerd). Maat ’65 teach-in informele openbare discussiebijeenkomst, begin ’65 1ste protestmars, demonstraties massaler & agressiever. Dienstplichtigen weigerden dienst, ook steeds meer prominente Amerikanen tegen oorlog. Johnson list&bedrog voorkomen Congres geldkraan Great Society dichtdraaien, enorme omvang oorlogsuitgaven geheim. Democraten onrust, openbaar schaarden achter regering maar wilden ook niet soft on communisme & militairen in steek laten.

$ 4.3 1968

J. William Fullbright organiseerde feb ’66 parlementaire hoorzittingen, bespotte idee Vietnam belangrijk veiligheid VS, hoorzittingen uitgezonden tv, gevolg vertrouwen Jonhsons Vietnampolitiek dramatisch daalde. Congres 2 kampen: duiven -> aandrongen onderhandelingen& beperking geweld + haviken -> vonden VS oorlog verder opvoeren. Onrust Vietnam hoogtepunt Tet-offensief. Vernietigend voor Johnson: meest gezaghebbende tvjournalist VS Walter Cronkite stelde optimisme regering op niets gebaseerd oorlog niet te winnen. Democraten verkiezingen medestander Johnson presidentskandidaat; Hubert Humphrey, overal belaagd demonstranten. Johnson besloot bombardementen hervatten, gevolg Republikeinse kandidaat Richard Nixon won, onbuigzame anticom, hield vast dominotheorie, nederlaag hele wereld ontzag& vertrouwen VS aantasten. Nixons eervolle vrede peace with honor, bereiken oorlog ‘vietnamiseren’ leger ZV onbetrouwbaar hulpleger. Nixon dacht NV concessies dwingen door militaire druk verhogen, minder grondgevechten meer bombardementen. Wilde militair verzwakken knieën dwingen, hoopte druk vergroten door toenadering SU & CH, sleutel eerzame vrede daar. Zaak 2 grootmachten verleidden NV vrede dwingen, Kissinger buiten officiële onderhandelingen geheim NV’s leiding onderhandelen.

$ 4.4 Nixons oorlog

Vrede bereiken oorlog uitbreidden, bombardement Laos& Cambodja, operaties daar geheim, na jaar uitlekten Nixon invasie Cambodja storm protest, politie Ohio 4 studenten dood, situatie helemaal uit hand. Congres legde president aan banden& dwong invasie Cambodja staken. Leger ZV zonder luchtsteun VS hulpeloos. Onderhandelingen moeizaam, toenadering SU om druk verhogen, SU+VS spreken af kostbare wapenwedloop beëindigen & afspraken beperking kernwapens. Vijandschap SU+CH opgelopen ’69 hevige grensgevechten. Driehoeksdiplomatie NV & 2 bondgenoten tegen elkaar uitspelen, leverde weinig op. Voorjaar ’72 NV massaal offensief Nixon reageert heftig hoeft niet te vrezen SU/CH. NV geeft toe generaal Thieu niet meteen hoeft te vertrekken, concessie VS veel groter com na wapenstilstand posities ZV behouden. Okt ’72 akkoord laatste troepen VS 60 dagen weg, Vietcong veroverde posities behouden samen ZV verkiezingen voorbereiden. Kerstbombardementen moesten NV terugdwingen naar onderhandelingstafel+boodschap Thieu bewijs vastbeslotenheid VS helpen, wereldwijd verontwaardigde protesten. 23 jan ’73 Parijse Vredesakkoorden, voorjaar ’75 onvermijdelijke: NV offensief val Saigon vereniging NV +ZV, ZV onderdeel Democratische Republiek Vietnam.

H5 De gevolgen van de oorlog

$ 5.1 Ontwricht Vietnam

Slagveld ZV, NV ‘slechts’ gebombardeerd, leven toch in teken oorlog. Geel leven onder grond, overal schuilplaatsen, dienstplicht; grote aantallen mensen inzetten Ho-Chi-Minhroute &massaal infiltranten ZV sturen verzet versterken. Vrouwen +chinezen hielde economie draaiend. Bombardementen vruchtbare Rode Dealt aanslag voedselvoorziening, regime wist hongersnood voorkomen, NVen broodmager. ZV veel zwaarder getroffen, meeste doden burgers, napalm+ontbladeringsmiddelen verwoestten landbouw. Overdag ZV baas s’ nachts Vietcong. Strijders bewoners vragen voedsel, medicijnen of onderdak, weigeren; leven riskeren/helpen; gevaar martelkamers leger ZV, bevolking schipperde maar beetje. ZV welvarende indruk vergeleken NV, ZV elektriciteit, NV hooguit bed, eenvoudige kleren, fiets. Economie ZV slecht gaven meer uit dan verdienden, alleen economische activiteiten gericht VS bloeiden op, werkende bevolking banen dankzij aanwezigheid VS. Infrastructuur verwoest, bouwgronden+ bossen vernietigd&gekapt Vietcong voedsel+schuilplaats beroven. Steden grote vluchtelingenkampen, gezondheidszorg zwaar onderontwikkeld. ZV voor oorlog al rijker door oorlog groeiden ZV+NV nog verder uit elkaar, NV bleef onontwikkelde straatarme agrarische samenleving strak com bewind. ZV stedelijke samenleving kunstmatige welvaart+grote inkomensverschillen, beide delen volkomen gescheiden, enige contacten; oorlogscontacten.

$ 5.2 Soldaten en veteranen

Gevolg dienstplicht mogelijkheid alle jongens VS naar Vietnam, Vietnamoorlog working class-war ¾ militairen lager sociaal milieu, verzet oorlog vooral zaak welvarende middenklasse. Jongens arbeidersklasse & lagere middenklasse doorgaans trots uitzending; bewijs mannelijkheid+vervuld patriottisme. Jongeren studie uitstel, VS leger 1 vd jongste legers ooit. Meeste voor uitzending illusie heldendom & kameraadschap niet voorbereid guerrillatactieken Charley. Voortdurende, ondraaglijke spanning & gekmakende angst, zelfvertrouwen ondergraven lijden Vietnamese bevolking & confrontatie verminkte/gedode strijdmakkers, tropisch klimaat extra zwaar. Uitzichtloosheid oorlog tastte moraal aan, velen zagen snel zin oorlog niet meer, na ’68 (hoop overwinning opgegeven) groeide frustratie. Velen permanente roes overleven, frustratie uitweg racistische incidenten, rassenhaat rol bases zwarten slachtoffer, soms gewelddadige uitbarstingen. Frustratie laatste oorlogsjaren massale desertie, slechte moreel -> oorlogsmisdaden. Vietnamsoldaten geen warm onthaal, onbegrepen, ervaringen niet verwerken, eenzame zonderlingen. Huwelijken kapot, psychiatrische kliniek, zelfmoord. 100.000en verminkt/kregen ziektes/psychische problemen. Combinatie dergelijke psychologische & lichamelijke klachten Vietnamsyndroom. Vietnamsoldaten niet als helden onthaald, hadden in zinloze oorlog gevochten. Grote schaal vrouwen/kinderen/bejaarden vermoord(zien worden) & blootgesteld Agent Orange. Overheids- en particuliere organisaties belangen behartigden, gevolg veel blanke+zwart veteranen achtergestelde milieus carrière zonder oorlog ondenkbaar.

$ 5.3 Een nationaal trauma

Rond ’60 VS veel prestige, hét vb welvaart+democratie, Amerikanen eensgezind rol natie wereld. Vietnamoorlog optimisme+eensgezindheid abrupt eind. Vertrouwen regering VS dieptepunt gedaald+bewondering EU omgeslagen in afkeer & irritatie. Oorlog slecht economie, munten EU vaste verhouding gekoppeld dollar, systeem bezweek Vietnamoorlog, koppeling losgelaten EU meer op zichzelf richten waardoor EU als economisch machtsblok tegenover VS. Oorlogsuitgaven eind opbouw Great Society, opbouw goed stelsel sociale zekerheid&publieke voorzieningen geen geld, economie VS recessie. Vietnam belangrijkste oorzaak groeiende verdeeldheid samenleving. Voorstanders vonden tegenstanders the enemy within, media verweten deel linkse samenzwering doel oorlogsinspanningen ondermijnen. Nixon deed mee verdachtmakingen, deed beroep ‘zwijgende meerderheid’ vaderslandslievende Amerikanen hem steunen. Verzet VS versterkte vastberadenheid NV. Nixon&Kissinger gaven mede toe NV -> Congres dreigde defensiebegroting afkeuren, dwong ze bovendien eind maken invasie Cambodja, in ‘3 teruggetrokken voorkwam Congres bombardementen hervat. ’73 War Powers Act verplichtte president Congres raadplegen voor inzetten strijdkrachten VS militair conflict. Verzet Congres mede door leugens, bedrog & achterhouden info v Nixon+Kissinger. ’71 lekten Pentagon papers uit. Nixon paranoia, medewerkers betrapt Watergate-gebouw. Amerikanen vereinigd afkeer gevestigde politiek -> Jimmy Carter president, volstrekte buitenstaander man provincie zonder geld/contacten. Nationale zelfvertrouwen geschokt. Gruwelijke beelden+ nederlaag rechtvaardigheid eigen natie ondermijnd. Na zinloze oorlog konden Amerikanen zichzelf moeilijk nog zien als bevrijders+beschermers vrijheid & democratie.

$ 5.4 De wereld na Vietnam

60’s klad relatie VS+EU, oproepen EU onderhandelingen zinloos, Vietnam vf begin wederzijdse irritatie. EU protestgeneratie diepe weerzin, ogen linkse jongeren VS kwaad. Relatie VS met SU~CH beter, VS meende hen nodig hebben oplossing Vietnam, wilde wapenwedloop beperken, drukte samen met oorlog op¨economie. ´70 nucleaire pariteit (gelijkwaardigheid atoomwapens), vaart SALT-besprekingen beperking kernwapens. Ontspanning hoogtepunt ’75 SU afspraken mensenrechten praktijk weinig, VS tikte voortdurend op vingers; irritatie. 3e gevolg VS voorzichtiger opstellen internationale conflicten ’91 1ste golfoorlog Irak VS lesje geleerd opereerden niet alleen, verzekerden steun brede coalitie & pers ver v slagveld.
Vereniging Vietnam maakte geen einde lijden, verwanten verloren/verminkt, haren voor landbouw hersteld, massale gebruik Agent Orange kanker/suikerziekte/geboorte lichamelijk of geestelijk gehandicapten. Dagelijks nog slachtoffers mijnen. Economisch+politiek slecht Cambodja ’75 1 vd bloedigste regimes wereldgeschiedenis macht Rode Khmer Pol Pot 3 jaar 3 miljoen doden. ’78 Vietnamese troepen Pol Pot ten val pro-Vietnamees regime. NV legde ZV star com systeem op, privé-handel verboden bezit ondernemers in beslag genomen. Gevolg 75-85 miljoen Vietnamezen vluchten vaak hoogst opgeleide & meest ondernemende mensen. Amerikaanse handelsboycot verbood bedrijven Vietnam investeren+hield internationale hulp Vietnam tegen. ’68 centraal geleide economie versoepeld; zekere economische vrijheid relatie VS beter ’93 blokkeerden niet langer internationale hulp, ’94 handelsembargo opgeheven ’95 diplomatieke betrekkingen. Vietnam zichzelf voeden, 3e rijstexporteur wereld, nog arm land, dienstensector+ industrie nauwelijks ontwikkeld ¾ bevolking landbouw, oorlog ver verleden.