Tweede Wereldoorlog

§ 3.1 Hitler grijpt de macht. 1918, 1919: situatie in Duitsland nadat het de Eerste Wereldoorlog heeft
verloren: • Duitse keizer vlucht naar Nederland (omdat Nederland neutraal was geweest) om asiel aan te vragen. • Er was een voorlopige regering die van Duitsland een republiek maakten met een gekozen parlement en regering = democratie. Naam: Republiek van Weimar. Genoemd naar de stad Weimar waar de grondwet werd aangenomen. • Met geweld werd een revolutiepoging van Duitse communisten onderdrukt. De communisten waren in heel Europa in opkomst en hadden in Rusland in 1917 d.m.v. een revolutie al de macht gepakt. (communisme= iedereen gelijk en alle kapitaalgoederen zijn eigendom van de staat) Bij eerste verkiezingen krijgt SDP (partij van sociaal-democraten) de grootste partij. Samen met twee andere partijen vormden zij de regering. Deze regering had het moeilijk omdat: • De inwoners hadden weinig vertrouwen in de democratie; • De regering kreeg de schuld van alle problemen: - nederlaag Duitse leger; - economische wanorde; - maar vooral door de ondertekening Verdrag van Versailles. Juni 1919 Ondertekening vredesverdrag :Verdrag van Versailles
Het officiële einde van de Eerste Wereldoorlog. Duitsland kreeg als verliezer alle schuld en Engeland, Frankrijk en de VS maakten uit wat er in het verdrag kwam te staan. Het verdrag moest voorkomen dat Duitsland weer veel macht kreeg. (vooral Frakrijk wilde dat) Duitse onderhandelaars konden niet anders dan het verdrag te tekenen. De voornaamste bepalingen uit het Verdrag: - Duitsland moest de oorlogsschade vergoeden via herstelbetalingen in goud;oorzaak! - Duitsland moest gebieden afstaan aan België, Frankrijk, Denemarken, Tsjecho-Slowakije en Polen; - Duitsland moest alle kolonies afstaan; - Het Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100 000 soldaten; - Er mochten geen Duitse soldaten worden gelegerd in het Rijnland, het gebied

dat grensde aan Frankrijk en België. De Duitsers noemde het verdrag geen verdrag, maar een Diktat (dictaat) omdat: - Duitsland als enige de schuld kreeg van alles; - Veel te strenge bepalingen. - De herstelbetalingen waren niet op te brengen. Hierdoor kon de Duitse economie niet herstellen gevolg! en bleef Duitsland arm. Alles wat er werd verdiend verdween naar het buitenland. De Duitse bevolking had geen vertrouwen meer in de regering. 1923: Economische onrust. Duitsland Frankrijk stuurt leger naar->kan herstelbetalingen niet langer betalen staking->het Ruhrgebied om waardevolle grondstoffen in beslag te nemen arbeiders. Duitse regering beloofde de lonen door te betalen. Om de schulden te betalen, had Duitsland al eerder extra geld laten drukken. Gevolg: torenhoge inflatie (veel meer uitgaven dan inkomsten): de Duitse mark werd steeds minder waard en deze stortte in. trekt zich uit Duitsland terug.->Voor Frankrijk is er niets meer te halen
Politieke onrust: Adolf Hitler met zijn aanhangers probeerden de regering omver te werpen Hitler 9 maanden gevangen. Schrijft in->(staatsgreep). Dit mislukt. cel zijn ideeën op in zijn boek “Mein Kampf”. Trekt nog geen aandacht. De partij van Hitler, NSDAP (de nationaal-socialisten) had toen nog nauwelijks aanhang onder de kiezers. Het waren toe al antisemieten (jodenhaters). Na 1923: beter met Duitsland. Door financiële steun van VS kan economie worden opgebouwd. begin van een->1929: Beurskoersen op Wallstreet in de VS stortten in
wereldwijde economische crisis. Dus -> Verdrag van Versaille ->Duitsland wordt republiek ->einde WO I ondermeer herstelbetalingen van oorlogsschade van Duitsland aan andere kan herstelbetalingen niet-> economisch slecht in Duitsland ->landen stakende arbeiders krijgen-> Frankrijk bezet Ruhrgebied ->betalen enorme inflatie.->doorbetaald
gaat economisch beter.->Vanaf 1923: financiële steun VS
wereldwijde economische crisis.->1929:beurskoersen VS zakken in
Gevolgen van de economische crisis: - enorme werkloosheid.-> De Duitse economie stort in ->Duitsland moet geleende geld terug betalen aan de VS - Als er een regering was, werd die weggestuurd door het parlement, Duitsland was niet meer te besturen. - Gevechten op straat om de macht tussen de communisten en nationaal-socialisten (de aanhangers van Hitler); Communisten: arbeiders als aanhangers. Doel: van Duitsland een Sovjetunie te maken: alle kapitaalgoederen zijn bezit van de staat en worden verdeeld. Geloven niet in een democratie. Nationaal- socialisten: middenstanders, boeren en hoger personeel als aanhangers. (=nazi’s) Zij waren bang voor het communisme omdat ze dan hun
grond/bezit zouden kwijtraken. Doel: het volk moest eensgezind achter een sterke leider, Hitler, gaan staan. Geloven ook niet in een democratie. Hitler beloofd een einde te maken aan het verdrag van Versailles en aan de werkloosheid. Hij wil Duitsland weer groot maken met een sterk leger. En natuurlijk afrekenen met de communisten. De grootste tegenstanders van de nationaal-socialisten zijn de communisten. 1929
Veel Duitsers stemden voor de nazi’s. Veel mensen leefden in erge armoede. De nazi’s maakten gebruik van goede propaganda. Dit was het zo mooi mogelijk verspreiden van je ideeën van de partij, benadrukken dat het een zaak van het volk is, maar ook andere partijen zwart maken en het volk angstig maken. Dit werd gedaan via de radio, kranten en posters. Hoe kon Hitler aan de macht komen, waarom kreeg zijn partij. De NSDAP, zoveel steun? Door enorme onvrede onder het volk want: • Veel Duitsers vonden het verdrag van Versailles veel te streng • De economische crisis zorgde voor veel sociale ellende zoals werkloosheid en armoede. • De regering kon deze problemen niet oplossen. • Veel Duitsers verloren hun vertrouwen in de democratie. Begin 1933
Regering met drie ministers o.l.v. Hitler. 27 februari 1933

Rijksdag (gebouw waarin het parlement zit) vliegt in brand door een communist. Dit komt Hitler goed uit want zo kan hij een aantal belangrijke communisten oppakken vlak voor de nieuwe verkiezingen en heeft hij meer kans om aan de macht te komen. 5 maart 1933 Hitler aan de macht!->1933
Verkiezingen : 44% stemde op de nazi’s. Nog geen meerderheid
Toch lukte het Hitler dat met een meerderheid een machtigingswet werd aangenomen, door intimidatie van andere parlementsleden. Deze machtigingswet gaf Hitler bijna alle macht. Het parlement had niets meer te vertellen = einde democratie
Hitler laat meteen alle andere politieke partijen verbieden. uitvoering van de ideeën van de nazi’s konden beginnen.->Alleen de NSDAP bleef bestaan § 3.2 Duitsland een totalitaire staat. 1933
De nazi’s gaan bouwen aan een totalitaire staat : Een staat die het denken en doen van de inwoners compleet controleerde. Er is maar één partij/leider waarop je geen kritiek mocht hebben. Andere partijen zijn verboden. Wat wilden de nazi’s bereiken? Een machtig Duits rijk stichten, bepaalde rassen uitroeien en Duitstalige gebieden veroveren / oorlog voeren. Er kwam een speciaal ministerie voor propaganda o.l.v. Joseph Goebbels
Overal waar je kwam/keek zag je nazi-ideeën. Hoe controleerden de nazi’s de samenleving van deze totalitaire staat om hun doel te bereiken? - Politieke tegenstanders, vooral communisten, naar concentratieklampen. - Jeugd moest verplicht lid worden van een nazi-organisatie: voorbereiding op het leger.->Jongens bij Hitlerjugend
voorbereiding op huisvrouw en moeder.->Meisjes bij Bund Deutscher Mädel - Op school kregen ze de ideeën van de nazi’s te horen: Tijdens bijv. geschiedenis werd verteld over het roemrijke Duitse verleden en het schandalige optreden van Frankrijk en Engeland tijdens en na WO I. - het arische ras->Meisjes moesten later zoveel mogelijk kinderen krijgen
moest zo groot mogelijk worden. (blond haar, blauwe ogen en atletisch

gebouwd). - Kunstenaars mochten alleen werken als ze lid waren van de Rijkscultuurkamer. Alle kunst moet in dienst staan van de nazi-idealen. (kunst moest mooi beeld geven van het Duitse gezinsleven en de Duitse natuur. Andere kunst werd‘ontaard’ genoemd en verboden. Alle joodse kunst werd verboden. 1933: boekverbranding georganiseerd door de nazi’s. - Vakbonden verboden . Deutsche Arbeitsfront ontstaat waarvan zowel arbeiders als bedrijfseigenaren lid waren. Dit was nadelig voor arbeiders: nazi’s bepaalden loonhoogte en waar iemand ging werken. Nazi’s gaven veel geld uit aan wegenaanleg en oorlogsindustrie. Antisemitisme (jodenhaat) was geen Duitse uitvinding maar kwam al veel voor in Europa. Dat blijkt wel uit: - Christenen die joden de schuld gaven van de dood van Christus; - In Polen en Rusland werden joden tot ver in de twintigste eeuw lastig gevallen - spionage voor de Duitsers.->Eind negentiende was er in Frankrijk een rel voor de valse beschuldiging van een joodse officier - Ook in Nederland stonden rara verhalen over het joodse geloof in de kranten. (zoals kinderoffering
Wel bijzonder was hoe Hitler met de joden wil afrekenen (dat had hij al in Mein Kampf beschreven): 1. De boekverbranding in 1933 van joodse schrijvers was al een waarschuwing. Een aantal joden vertokken uit Duitsland. 2. Neurenberger-wetten in 1935 • De joden verloren hun burgerrechten. hun vrijheid. • Huwelijken en seksuele contacten tussen joden en niet-joden werden verboden. Deze Neurenberger wetten waren gebaseerd op de rassenleer van de nazi’s: Die verdeelde de mensen in klassen. Bovenaan het arische ras en onderaan de joden. Vermenging van de rassen zou leiden tot verzwakking van het sterkste ras en dat moest voorkomen worden. Niet alleen joden, ook zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten moesten uit de samenleving verdwijnen. 3. De Kristallnacht in 1938 (omdat veel ruiten sneuvelden de naam kristallnacht) In deze nacht werden joodse mensen en hun bezittingen aangevallen: winkels geplunderd, synagogen in brand gestoken en joodse mensen mishandeld/vermoord. In Parijs was een medewerker van de Duitse ambassade vermoord door een jood. Volgens de nazi’s was het gevolg een spontane volksopstand. In werkelijkheid organiseerde de NSDAP deze actie tegen de joden. Voor de joden werd duidelijk dat het de nazi’s menens werd. Vluchten was moeilijk, veel landen lieten nauwelijks vluchtelingen toe omdat er bijna overal economische crisis en sociale ellende was. later bleek hun dood tegemoet.->Veel joden werden botweg teruggestuurd
Toen Hitler aan de macht kwam, merkte je al meteen dat hij van Duitsland een sterk land wilde maken: • Door invoering van de dienstplicht werd een leger gevormd.(volgens het verdrag van Versailles mocht Duitsland geen groot leger meer hebben) • een machtige oorlogsindustrie werd opgezet • autowegen werden aangelegd. Belangrijk programmapunt van de nazi’s: Verenigen van alle Duitssprekende mensen in het Duitse Rijk. 1936: het leger trok het Rijnland binnen. . 1938: Oostenrijk komt bij het Duitse Rijk. De Oostenrijkers waren enthousiast. Engeland en Frankrijk protesteerden wel maar deden verder niets om conflicten te voorkomen. Duitssprekend deel van Tsjechoslowakije: Sudetenland. Het was een belangrijk industriegebied. De Tsjechoslowaakse regering wilde dit gebied niet afstaan. Ze hoopte op hulp van Frankrijk en Engeland maar die kwam niet. Toen Hitler met oorlog dreigde , werd in
september 1938 de Conferentie van München georganiseerd.: De leiders van Duitsland, Italië, Engeland en Frankrijk waren aanwezig. Italië stond aan de kant van Duitsland. Italië was een bondgenoot (vriend) van Duitsland en had met Mussolini als leider eenzelfde soort regering als Duitsland. Aan de andere kant had je Frankrijk en Engeland. De Sovjetunie voelde zich in de steek gelaten door frankrijk en Engeland omdat Stalin niet was uitgenodigd voor deze conferentie. Uitkomst van de conferentie: Hitler kreeg zijn zin: Hij mocht het Sudetenland inpikken in ruil voor vrede. Zijn woord bleek echter niets waard te zijn, enkele maanden later bezette hij heel Tsjechië. Engeland en Frankrijk deden weer niets. Op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen. Pas toen verklaarden Engeland en Frankrijk Hitler de oorlog. De Tweede Wereldoorlog was begonnen! § 3.3 Nederland tijdens te bezetting Na de capitulatie van het Nederlandse leger ging het onderwijs weer door zoals het vroeger was. Je merkte geen verschil. Dat veranderde later wel. In 1942 kreeg een school bezoek van een inspecteur van het onderwijs die aan de Duitse kant stond. Hij controleerde de taalschriften waar negatieve dingen instonden ten opzichte van de Duisters bijvoorbeeld dat de koningin alleen maar terug zou komen als de Duitsers verslagen waren. Het hoofd van de school werd even later gearresteerd en kreeg acht maanden dwangarbeid. 10 mei: Duitsland valt Nederland binnen en hoopt al snel veel gebieden te veroveren. Na vier dagen zijn grote delen van Nederland nog steeds niet veroverd. Toen grepen de Duitsers naar een middel dat ze ook al in Polen hadden gebruikt: het bombarderen van steden. afschuwelijke gevolgen voor de inwoners.->14 mei: Centrum van Rotterdam veroverd
Het Nederlands leger gaf zich over toen Duitsland dreigden ook andere steden te gaan veroveren. Ook Noorwegen, Denemarken, België, Frankrijk en Oost-Europese landen werden veroverd. Toen de koningin naar Engeland vluchtte, was de Duitse bezetting begonnen. Hierdoor kreeg Nederland een Duits bestuur o.l.v. Oostenrijkste nazi Seyss Inquart. Het viel allemaal wel mee. De Duitsers probeerde niet zoveel mogelijk Nederlanders te winnen voor hun nationaal-socialistische idealen. Dat lukte niet, dus volgde de volgende maatregelen: - In 1941 werden alle politieke partijen verboden op de NSB (Nationaal-Socialistische beweging) na. De NSB was in de jaren dertig opgericht door Anton Mussert. Eerst weinig succes, nu veel meer. - vakbeweging, kunstenaars, pers, onderwijs en jeugdorganisaties kwamen onder Duitse controle. - Men probeerden zoveel mogelijk volgens het oude te leven. Er was niet veel te merken van het massaal verzet. Tegenover een kleine groep verzetsstrijders stond een veel grote groep NSB’ers en Nederlandse vrijwilligers in het Duitse leger. Later in de oorlog probeerde men zoveel mogelijk de Duitse maatregelen te ontduiken: veel mensen leverden hun radio niet in maar luisterde naar Radio Oranje, of ze doken onder als ze voor de Duitsers moesten werken. Actief verzet door kleine groep geboden: persoonsbewijzen vervalsen, verspreiding van ondergrondse bladen, hielpen onderduikers en pleegden aanslagen en overvallen. Als je hierbij betrapt werd door de Duitsers, werd je naar concentratiekamp gestuurd of je kreeg onmiddellijk de doodstraf. Dat waren de zware gevolgen hiervan.