6.1 HANDEL OVERZEE < WERELDECONOMIE
16e en 17e eeuw: opkomst van handelskapitalisme in de Republiek.
Kapitalisme is een economisch systeem met als belangrijkste kenmerken: winst streven, privé bezit en concurrentie. Dat gebeurde in de 16e en 17e eeuw, vooral door handelaren. Een handelaar heeft een bedrijf en wilt natuurlijk zoveel mogelijk winst maken. Als er winst was gemaakt werd een deel van de winst geïnvesteerd in het bedrijf. Zo werd het bedrijf steeds groter.
In de republiek gaan steeds meer Nederlandse handelaren overzee handelen. Het gaat hier zowel om handel binnen Europa als buiten Europa. Het centrum van de handel werd Amsterdam. Amsterdam groeit uit tot de grootse stapelmarkt van Europa. Aangekochte producten waar nog geen koper voor was werden in pakhuizen opgeslagen totdat ze konden worden doorverkocht.
De belangrijkste handel van de Republiek vind vooral plaats in de gewesten Holland en Zeeland. De belangrijkste handel vind plaats met het Oostzeegebied. Daar werd heel veel graan en hout vandaan gehaald.
De Republiek gaat ook deelnemen aan de wereldeconomie. Goederen uit verschillende delen van de wereld werden onderling verhandeld. Hier worden twee grote bedrijven voor opgericht: de VOC (1602) en de WIC (1621):
VOC
WIC
Economie:
- Monopolie op Nederlandse handel met Azië.
- Wat haalden ze daar: specerijen, zijde, porselein.
- Kapitaal via aandelen.
Economie:
- Monopolie op Nederlandse handel met West Afrika en Amerika.
- Wat haalden ze daar: zilver, slaven, plantageproducten.
- Kapitaal via aandelen.
Politiek:
- Bestuur over overzeese handelsposten en koloniën.
- Afsluiten van verdragen.
- Eigen soldaten.
Politiek:
- Bestuur over overzeese handelsposten en koloniën.
- Afsluiten van verdragen.
- Eigen soldaten.
- Kaapvaart tegen Spanje.
Beide bedrijven groeien enorm in de 17e eeuw, met name de VOC. Die groeit zelfs uit tot het grootste bedrijf ter wereld. De opbloei van de handel zorgt voor opbloei van de gehele economie. Want om al die handelsproducten te kunnen vervoeren, zijn er schepen nodig. Deze schepen kunnen gemaakt worden in de nijverheid. Er zijn touwen, tonnen en van alles en nog wat nodig. Daarnaast zien we ook dat doordat er bijvoorbeeld graan uit het OC-gebied wordt gehaald, ook de landbouw kan gaan innoveren. Ze hoeven zelf geen graan meer te verbouwen, maar kunnen nu allerlei andere commerciële handelsgewassen verbouwen die weer verder verhandeld kunnen worden. Dit zorgt er dan ook voor dat de 17e eeuw voor de Republiek op economisch gebied een Gouden Eeuw is. Andere landen zijn daar best jaloers op, dat dat kleine gebiedje, de Republiek, zo succesvol is. Landen als Engeland en Frankrijk gaan dan ook allerlei mercantilistische maatregelen nemen om de Nederlandse handel dwars te zitten. Dat is een economisch stelsel dat de bestaansmiddelen in het eigen land wil versterken door de export van de eigen producten te bevorderen en de import van buitenlandse producten tegen te houden. Ondanks deze tegenwerking groeide de economie in de Republiek dus heel erg.
6.2 DE GOUDEN EEUW < PLAATS + BLOEI NEDERLANDSE REPUBLIEK
De republiek was een decentraal bestuur. Er is geen 1 koning die alle macht heeft, maar de macht is heel erg versnipperd.
Op lokaal niveau had je de graafschappen, o.l.v. de adel (platteland). En de vroedschappen o.l.v. de regenten (steden). Iedere stad kon al eigen regels hebben, deze regels konden van elkaar verschillen. Vanuit het platteland en de steden werden vertegenwoordigers gestuurd naar de Gewestelijke staten. Die gewesten vormen eigenlijk de kern van de staatsinrichting van het bestuur in de Republiek. Er zijn 7 gewesten: Holland, Zeeland, Friesland, Overijssel, Gelderland & Utrecht. Ieder gewest had een eigen bestuur en eigen rechtsspraak. Ook over de godsdienst mochten ze zelf heel veel dingen zelf bepalen. Het belangrijkste gewest was Holland. Hier woonden de meeste mensen en werd het meeste geld verdiend. Vanuit de 7 gewesten werden vertegenwoordigers gestuurd naar de Staten-Generaal. Die beslist over de oorlogsvoering, het buitenlands beleid en bestuurt de Generaliteitslanden (Brabant, Limburg, Vlaanderen). Dat zijn gebieden die na 1588 nog veroverd zijn op de Spanjaarden, tijdens de Nederlandse Opstand.
De raadspensionaris was de belangrijkste man in de Staten-Generaal. Namens de Staten-Generaal onderhield hij contacten met het buitenland.
De stadhouder was de opperbevelhebber van leger en vloot. Hij maakte de militaire keuzes.
De raadspensionaris en de stadhouder moesten goed samenwerken.
Doordat het goed ging in de economie, ging het ook goed met de welvaart. De welvaart was relatief hoog in de Republiek. Dat kwam omdat er maar weinige mensen werkloos waren, dit omdat er zoveel werk was. Was je toch werkloos? Dan was er ook nog armenzorg.
Ook op cultureel gebied was er een bloei. Vooral de schilderkunst in de Republiek bloeit erg op. Dat komt omdat er heel veel schilders waren in de Republiek die heel veel opdrachten kregen. Door de relatief hoge welvaart hadden veel mensen het geld om schilderijen te kopen. En als er veel schilders zijn gaat natuurlijk ook het algemene niveau omhoog. Er was ook sprake van bloei van de literatuur. Ook de wetenschap bloeide heel erg op. Godsdienst: er kwam gewetensvrijheid. Ieder geloof is toegestaan, maar niet ieder geloof had dezelfde redden. Het Calvinisme was de dominante stroming en de Calvinisten hadden dan ook de meeste rechten. Zij mochten in het openbaar hun diensten houden en je werd alleen maar bestuurder in de Republiek als je Calvinist was.
6.3 ABSOLUTISME < ABSOLUTE MACHT
Vanaf de Middeleeuwen streven Franse vorsten naar centralisatie.
Regeerperiode Franse koning Lodewijk XIV:
1643: Lodewijk is slechts nog een kleuter als zijn vader sterft. Daarmee is hij eigenlijk al meteen op 5-jarige leeftijd de koning van Frankrijk geworden. Maar goed, je kunt zo’n klein jongetje natuurlijk niet op zo’n jonge leeftijd koning van een land laten worden. Dus zijn moeder reageert namens hem m.b.v. een aantal adviseurs. En die adviseurs bereiden Lodewijk ook voor op het koningschap.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
Manou
Manou
leuke samenvatting!
4 jaar geleden
Antwoorden