Tijdvak 4 paragraaf 2

Geschiedenis H4 §2 samenvatting

Christelijke legers waagden zich nog al eens ver van huis, wat bij de groeiende bemoeienis van Europeanen met gebieden buiten de christelijke wereld paste. Vanaf de 11e eeuw leidde dat tot expansie van christelijk grondgebied in Europa en toenemende invloed buiten Europa. Er waren drie vormen van expansie:

1. De eerste vorm was zichtbaar bij de Reconquista in de 10e eeuw. Moslims en christenen leefden bijna probleemloos met elkaar samen. Na de bloeitijd van de stad Córdoba viel het islamitische rijk uiteen en konden de christenen de moslims langzaam verdrijven. Rond 1200 hadden de christelijke legers al een groot deel van Spanje en Portugal in bezit genomen.
2. Het christelijke leger deed in de 11e eeuw expedities in het oosten van het Middellandse zeegebied: kruistochten. Het doel was het heroveren van Jeruzalem, het heilige land dat nu door moslims bezet werd.
3. Er was trek naar dunbevolkte gebieden in Oost-Europa. De strijd om Jeruzalem bleek moeilijk te winnen en ridders begonnen gebieden in Letland, Polen en Hongarije te veroveren. Een belangrijke oorzaak van deze gebiedsuitbreiding was gebrek aan land, die weer ontstaan was door bevolkingsgroei.

Bij de kruistochten waren de volgende partijen betrokken:

1. De katholieke kerk, die moslims barbaren vond en de strijd tegen de islam zag als een heilige missie.
2. Edelen, die vaak roem zochten op het strijdtoneel. Leenmannen onder hen hoopten op een beloning in de vorm van een stuk grond in het oosten.
3. Italiaanse handelaren zorgden voor ondersteuning van kruistochten door materiaal te sturen. Zij wilden in ruil hiervoor handelsprivileges in veroverde gebieden. Zij bouwden daar ook handelsposten.
4. Veel normale, arme burgers gingen vaak op kruistocht omdat ze dan vergiffenis voor hun zonden zouden krijgen. Vaak strandden zij onderweg.

De expansie stond in het thema van de verspreiding van het christendom. Ook binnen de christelijke wereld werd tegen geloofsvijanden gestreden. Mensen die afweken van de officiële geloofssfeer, ook wel ketters genoemd, werden streng gestraft. Speciaal daarvoor richtte de kerk een rechtbank op: de Inquisitie.

De christelijke expansie had een aantal gevolgen:

1. Op militair gebied waren er hier en daar wat successen (denk aan de Reconquista). Toch waren de veroveringen van de kruistochten niet blijvend. Het enthousiasme om deel te nemen aan kruistochten nam af en vaak bleef het bij het maken van plannen. Bij de val van de stad Akko in 1291 kwam er een einde aan het bestaan van kruisvaarders.
2. Kruistochten hebben veel dodelijke slachtoffers veroorzaakt. Vaak was er een tekort aan voedsel en ging men over op misdragingen als plunderingen.
3. Kruistochten bevorderden de handel tussen Europa en het Oosten.
4. Veel wetenschappelijke teksten uit de Grieks-Romeinse tijd waren in het Grieks geschreven, wat de Europeanen niet konden lezen. De Arabieren geleerden hadden veel Griekse bronnen vertaald en bezaten ook teksten uit andere cultuurgebieden als India. Door de Reconquisto werd in Spanje in de 11e eeuw een doorgeefluik van kennis tussen Europa en de Arabische wereld. Ondanks hun afkeer tegen de islam zagen christenen de Arabische kennis als een voorbeeld. Geleerden waren vooral onder de indruk van de systematiek en logica in het werk van Aristoteles, waardoor een nieuwe tak in de theologie ontstond: scholastiek. Dit stond haaks op de benadering van de mystiek.
5. In Europa werden een aantal universiteiten gesticht. Door de opkomst hiervan waren kloosters niet langer de enige centra van kennis.