Staatsinrichting

Tijdbalk
+/- 1200 v Chr. Dorische samenleving: volksverhuizing
+/- 1000 v Chr. Romeinse samenleving is een landbouwsamenleving
+/- 750 v Chr. het Romeinse Rijk wordt een koninkrijk o.l.v. de adel
+/- 600 v Chr. Bij de Grieken de 1e democratische samenleving
+/- 500 v Chr. Romeinse Rijk geen koninkrijk meer maar een Res publica, Republiek, o.l.v. het volk, de senatus, oudste families.
+/- 400 v Chr. Kelten (Galliërs) tot aan de Apeneinen
+/- 300 v Chr. De stadstaat Rome heeft bijna heel Italië veroverd.

264 v Chr. De Punische oorlogen, Rome komt buiten zijn grondgebied in oorlog met de Punischiërs
27 v Chr. Het begin van het Keizerschap van het Romeinse Rijk
+/- 100 n Chr. Grootste uitbreiding van het Romeinse Tijk onder Trajanus en Hadrianus. Ook de grootste rechtsontwikkeling.
+/- 250 n Chr. De Romeinen trekken weg uit de Nederlanden en het Germaanse recht krijgt een steeds grotere invloed: Er ontstaat een mix tussen de Romeinse en Germaanse wetgeving.
476 n Chr. Einde van het West – Romeinse Rijk
+/- 500 De Franken krijgen het in West – Europa voor het zeggen: invoering van het Frankische recht
962 Het begin van het 1e Duitse Keizerrijk
+/- 1000 Het Romaans – Germaanse Rechtssysteem hersteld zich.
Het Graafschap Holland wordt gesticht.
Het Hertogdom Brabant wordt gesticht.
De opkomst van steden.
Er ontstaat een betrekkelijke rust, economisch herstel.
Een landsheer had het over het platteland en in de stad te zeggen, maar zij gaan de steden steeds meer vrijheid geven
=>
+/- 1200 Het ontstaan van de gemeenteraden in de steden: de vroedschap.
1390 Een van de zoons van Filips de stoute, die als beloning voor de hulp aan zjin vader, Bourgondië krijgt als apanage => zijn zoon Jean sans Peur geeft het niet terug aan de kroon.

1419 Filips van Bourgondië volgt zijn vader op , begin v/d kern van de Nederlandse geschiedenis.
1433 D.m.v. erfenis en huwelijk sprokkelt Filips van Bourgondië een heel groot gebied bij elkaar. N-W Europa wordt van Bourgondië.
1453 Einde van de 100-jarige oorlog
Het Oost – Romeinse Rijk stort inelkaar
+/- 1450 De bestuurders van Bourgondië en Nederland gaan een eenheid vormen met als hoofdstad Brussel.
Er komt een financiële eenheid, d.m.v. belastingen enz.
+/- 1460 De 1e bijeenkomst van de Staten Generaal in Brussel
De vliesadel wordt ingevoerd: hoogste adel, bestaand uit de 300 rijkste families van de Nederlanden.
1476/1477 Filips van Bourgondië wordt opgevolgd door zijn zoon Karel de Stoute (de dappere), die wilde een koninkrijk maken van het hertogdom Bourg.
1477 In Nancy komt hij in conflict met de Franse Regering, het Duitse Rijk en Zwitserland. Hij wordt in januari verslagen.
Brussel is definitief de hoofdstad van het rijk.
De vliesadel en de grote ondernemende burgerij gaan het land besturen.

1482 Overlijden van Maria
De Vlies adel en de grote ondernemende burgerij nemen definitief het openbare bestuur in handen.
1494 Tot 1494 is Maximiliaan heer der Nederlanden en keizer van het Duitse Rijk.
=> Filips de Schone wordt met 16 meerderjarig verklaard en wordt heer der Nederlanden.
1498 Filips de Schone trouwt met Johanna van Aragonda en Castillië, de 5e dochter van de Spaanse keizer.
+/- 1500 De bestuursmacht verschuift steeds meer naar de vorst, de vorst gaat de opperste bestuursmacht krijgen
We spreken van de handelsrevolutie in West-Europa
De Nederlanden zijn het economische zwaartepunt van West-Europa.
De rechten studie wordt steeds belangrijker => er komen steeds meer juristen in het ambtelijk apparaat.
1500 Karel V de zoon van Filips en Johanna wordt geboren.
1506 Filips de Schone overleidt => vrouw krankzinnig=>bestuurscontinuïteit in handen van de hoge adel en burgerij.
1515 Karel V wordt meerderjarig verklaard.
Er was sprake van een collectief bestuur door de hoge adel (vlies adel) en de burgerij.
Alle broers en zussen van Johanna (vrouw van Filips) zijn overleden, Karel is opvolger van de Spaanse troon.

1517 Ferdinand van Aragonda en Castilië overlijdt, Karel V volgt hem op.
1519 Maximiliaan van Oostenrijk overlijdt, Karel V volgt hem op.
1520 Karel V wil in dat grote rijk tot een bestuurlijke consentratie komen, hij wil een eenheid van Spanje maken (Aragon + Castilië) en van Nederland.
1528 Karel V voegt Utrecht en Friesland toe aan de Nederlanden. Margaretha was landvoogdes.
1531 Er ontstaat een grote bestuursmodernisering, 16 oktober, de raad van Staten ontstaat uit de hertogelijke raad, wordt een advies en bestuursorgaan. In de Raad zat de vliesadel
Margaretha overlijd, wij wordt opgevolgd door de zus van Karel, Maria van Hongarije. Onder haar tot 1555 een bloeiperiode.
1536 Groningen, Drenthe en Overijssel worden aan de Nederlanden toegevoegd.
1543 Gelre word aan de Nederlanden toegevoegd.
1548 De kaar van de Nederlanden is staatkundig afgerond. Het gaat de Bourgondische Kreiz heten, met Brussel als centrum.
1550 Begin van de godsdienstburgeroorlogen.
1555 De tegenstellingen in het rijk zijn door de godsdienst burgeroorlogen zo omvangrijk, dat Karel V afstand doet van de regering.
Filips II komt aan de macht.
Het bezit van de Habsburgers wordt gesplitst in de Duits/Oostenrijkse Habsburgers en de Spaanse Habsburgers.
Ferdinand wordt keizer van het Duitse Rijk.

Karel wordt ontkroond.
Filips II komt naar de Nederlanden, Willem v Oranje, wordt ongewild en onbedoeld zijn tegenspeler. Er gaat een splitsing komen tussen de aanhang van Filips en die van de hoge adel en burgerij.
Door het radicale bewind van Filips II ontstaat er geloofsangst en wordt er een heel zwaar beroep gelegd op de oude vertegenwoordigers v/d samenleving.
1558 Karel overlijdt in een klooster.
1559 De geloofsstrijd zet zich voor o.l.v. de hoge adel en burgerij.
Filips II gaat terug naar Spanje
Aan de Raad van Staten worden de Geheime Raad en de Financiële Zaken toegevoegd =>: Hoge Colleges van Staat. Voorzitter is Granvelle
1564 Granvelle vertrekt als voorzitter => er ontstaat een adelsopstand.
1568 Begin van een massaal verzet tegen Filips II, begin 80-jarige oorlog, Willem van Oranje neemt de leiding.
1572 Binnen de opstand gaat de burgerij in het Noorden, steeds meer zichzelf besturen.
1579 Het Noorden besluit bij de Unie van Utrecht een militair bondgenootschap te vormen. Het Zuiden besluit bij de Unie van Atrecht een militair bondgenootschap te vormen => er ontstaan twee aparte staten.
1581 afzwering van Filips II als landsheer in het Noorden.

Er is een sociaal structuurverschil tussen Noord en Zuid ontstaan: Noorden o.l.v. de burgerij, Zuiden o.l.v. de vliesadel.
1584 Willem van Oranje wordt in juli vermoord door Balthasar Gerards.
1587 Ons land gaat zich De Republiek der 7 Verenigde Nederlanden noemen, o.l.v. de burgerij. Met Maurits als stadhouder, militaire leiding en Johan van Oldenbarneveld met de politieke en financiële leiding.
1775 Doordat de republiek een collectief bestuur had, was het te zwak, om politiek, als eenheid te kunnen optreden => bestuurshervorming.
+/- 1780 Bestuur in de republiek o.l.v. de regenten, door de verlichting ontstaat er een grotere groep gestudeerden, die meer invloed in het bestuur kregen => willen meer politieke macht (patriotten) => patriotschee revolutie.
1783 Amerikaanse grondwet.
1789 Begin van de Franse revolutie: grondwet
1795 De Republiek houdt op te bestaan, Willem V vertrekt naar Engeland => Bataafse Revolutie.
1798 Eerste grondwet=> gecentraliseerde eenheidsstaat.
1801 Nederland bezet door de Fransen tot 1810
1813 Er komt een einde aan de macht van Napoleon.
1814 Willem I (Frederick Willem), Zoon van stadhouder Willem V wordt benoemd tot koning.
1815 Wener congres: Grondwet wordt herzien, 2e grondwet. Nederland, België en Luxemburg worden bij elkaar gevoegd, na de slag bij Waterloo.
3e Grondwet

Heel grote Economische, sociale en religieuze tegenstellingen tussen Noord en Zuid
1825 I.p.v. integratie ontstond er desintegratie tussen Noord en Zuid.
1830 Bevolkingsopstand in Brussel loopt uit de hand
1831 De twee landen vallen uiteen.
1839 Verdrag (tractaat) van Londen: België krijgt passieve neutraliteit opgelegd, Nederland actieve neutraliteit opgelegd.
De scheiding is compleet
1840 Willem I, weduwenaar, trouwt met de Belgische, Katholieke, Henriëtte Doetramont en doet afstand van de troon.
Willem II komt aan de macht.
Er ontstaan een 1e en 2e kamer.
1851 Onder Thorbecke krijgen we in Nederland de eerste gemeentewetten.
1874 Kinderwetje van Van Houten
1878 Controversiële schoolwet
Volkspetitionnement
1879 Oprichting van de 1e politieke partij
1917 Pascificatie
Actief mannenkiesrecht
1918 Troelstra’s revolutie.
1919 Actief vrouwenkiesrecht.
1931 Oprichting NSB
1935 Plan van de arbeid.
1939 De socialisten mogen weer meedoen met de verkiezingen.


1200 v Chr. – 800 v Chr. Griekse Middeleeuwen

750 v Chr. – 509 v Chr. Romeinse Rijk is een koninkrijk
500 v Chr. – 400 v Chr. Griekse Gouden Eeuw
500 v Chr. – 27 v Chr. Periode van de Republiek in het Romeinse Rijk
250 n Chr. – 476 n Chr. Periode van de mix tussen de Romeinse en Germaanse wetgeving.
962 n Chr. – 1648 Nederland is een deel van het Duitse Rijk
1550 – 1650 Periode van de godsdienstburgeroorlogen
1568 – 1648 80-jarige oorlog.
1587 – 1795 Periode van de Republiek, o.l.v. de burgerij.
1767 – 1783 Onafhankelijkheidsoorlog
1798 – 1815 Uitwerking van de gecentraliseerde eenheidsstaat.
1801 – 1810 Koninkrijk Holland o.l.v. Lodewijk
1810 – 1813 Koninkrijk Hollnd wordt ingelijfd bij Frankrijk.
1840 – 1849 Nederland o.l.v. koning Willem II.