Sovjetunie

§1 Het communisme Het communisme was afgeleid van denkbeelden van Karl Marx. In 1848 had Marx voorspeld dat de arbeiders met geweld de macht zouden overnemen van de kapitaalbezitters. Alle fabrieken, winkels en bedrijven zouden eigendom van de staat worden. In welk land hij zou uitbreken wist hij niet. Het moest een geïndustrialiseerd land zijn; waar alleen arbeiders en kapitalisten tegenover elkaar stonden. Rusland: een achtergebleven land
Toen in 1917 de revolutie in Rusland uitbrak, was de hele wereld verbaasd. De revolutie in Rusland? Dat land had toch bijna geen arbeiders. In 1917 waren meeste van de 170 miljoen Russen boer. 80% van de bevolking leefde in kleine dorpen op het platteland. In steden kwam de industrialisatie op gang. Er was geen kapitaalkrachtige en invloedrijke burgerij. Veel investeringen in de industrie kwamen uit het buitenland. ‘Niet wachten, maar handelen’ Dat de revolutie in Rusland begon, kwam vooral door de communistische leider Lenin. Hij was een marxist, maar veranderde de ideologie van Marx zo, dat het beter paste bij de toestand in Rusland. Lenin wilde niet wachten tot Rusland een industrieland was geworden met machtige arbeidersklasse. Een revolutie van Russische arbeiders zou volgens hem nooit op eigen kracht kunnen lukken. De arbeiders moesten worden geleid door een voorhoed -> een goed georganiseerde partij van beroepsrevolutionairen. Vrede! Land! Brood

Lenin dacht aan de toestanden op het platteland. Arme boeren bewerkten de grond van adellijke grootgrondbezitters. 1861 -> vrij verklaard, maar er veranderde niet veel. Er was veel onrust op het platteland. Boerenpartijen gebruikten geweld tegen adel en regering. 1881 -> Keizer Alexander II vermoord
Toen de 1e Wereldoorlog voor Rusland slecht verliep, eiste hij: ‘vrede! Land! Boord. Vrede zou ervoor zorgen dat boerensoldaten naar hun dorpen konden terugkeren. Met land bedoelde hij de verdeling van de grond onder de boeren. Brood betekende voedsel voor de hongerige armen. Dictatuur van het proletariaat? Volgens Marx zou na revolutie de macht in handen komen van het proletariaat -> arbeidersklasse. De dictatuur van het proletariaat moest uitgeoefend worden door een kleine groep: de leiders van de communistische partij. Alles van iedereen
In de communistische samenleving zou er geen privé-bezit meer zijn. Dat was goed volgens Lenin want, dan zouden mensen zich verantwoordelijk voelen voor elkaar en voor de rijkdommen van het land. Als je in een fabriek werkte deed je dat niet alleen voor het geld maar ook voorde fabriek. Als iemand er de kantjes van af liep zei je er iets van. Daarom was er volgens Lenin geen overheid meer nodig. Het ideaal van de communistische samenleving was moeilijk te bereiken. De bezittingen van de kapitalisten werden door de staat in beslag genomen, daardoor ging het slechter met de Russische economie. De wereldrevolutie
Lenin geloofde dat de communistische revolutie ook in ander landen zou uitbreken. Om de wereldrevolutie op gang te brengen richtte hij een politieke organisatie op: de Communistische Internationale. Communistische partijen werden er allemaal lid van. Aan het hoofd stond de communistische partij van Rusland. Weg met het geloof! Bij het communisme hoort ook het atheïsme. Atheïst -> iemand die niet geloofd dat er een god bestaat. Volgens communisten waren godsdiensten bedoeld om arbeiders zoet te houden: hier op aarde hadden ze het slecht, maar straks in het hiernamaals zouden ze het goed krijgen. Godsdiensten in communistisch Ruslans werd verboden. Als christenen, joden of moslims toch voor hun geloof opkwamen werden ze vervolgd. Een totalitaire ideologie
Marxiseme-leninisme -> manier waarop Lenin de denkbeelden van Marx had uitgewerkt. Vanaf 1917 moest iedereen in Rusland leren denken volgens die ideologie. Om de ideologie overal bekend te maken, werd gebruik gemaakt van propaganda. Kranten en boeken werden onder controle van de staat gebracht. In de tijd van Lenin was er nog wel vrijheid. Maar in de tijd van zijn opvolger Stalin kon niemand zich aan het communisme onttrekken. Het communisme werd totalitair -> het hele leven van alle mensen werd erdoor beheerd. §2 De Macht aan de Sovjets? okt. 1917-> Communistische machtsovername door inneming winterpaleis. Regering werd gevangen genomen. Het was meer een staatsgreep. De Tweede staatsgreep
Bij verkiezingen nov. 1917-> 25% voor communisten. Toen verkozen vertegenwoordigers bij elkaar kwamen maakte Lenins soldaten met geweld een einde aan. Rusland werd geen democratie
De enige partij die nog toegestaan was-> communistische partij. Lenin had opnieuw een staatsgreep gepleegd. Lenins opvolger Stalin
1924-> Lenin stierf
Stalin werd zijn opvolger, hij was een medewerker van Lenin. Wie de leiding van de partij had was automatisch de baas van het land. Stalin begon een enorm terreur tegen de mensen die ook maar een beetje invloed of macht hadden. miljoenen russen verdwenen op die manier in strafkampen in Siberië of werden direct doodgeschoten. Gegevens van het aantal slachtoffers werd geheim gehouden dus alleen schattingen-> tussen 1936 en 1950 ong 12 miljoen mensen. showproces-> van te voren staat de uitslag al vast. Persoonverheerlijking
Stalin deed er alles aan om de mensen te overtuigen dat hij een geweldige goede leider was. Hij deed net of hij Lenins vriend was. Het zou dus logisch zijn dat hij Stalins opvolger werd. In werkelijkheid-> Stalin en Lenin nooit vrienden geweest. Lenin heeft zelfs willen voorkomen dat Stalin hem zou opvolgen. De meeste mensen konden niet geloven dat Stalin zo’n wrede moordenaar was. Stalin werd vroeg mishandeld door zijn vader. Stalin was 11 jaar toen zijn vader stief. Hij verborg zijn zieke linkerarm. Stalin -> rode tsaar. Misschien dacht Stalin wel dat hij deed wast er van hem verwacht werd. Partij en Staat

Stalin had absolute macht. Hij kon onmogelijk het land alleen besturen dus waren er allerlei staatsinstellingen zoals ’n regering met ministers die door een volksvertegenwoordiging werden benoemd. Dat leek democratisch maar dat was niet zo. Ministers en volksvertegenwoordigers werden voorgedragen door de communistische partij. De partij bepaalde ook welke wetten de ministers moesten maken en uitvoeren. Aan het hoofd van de partij-> secretaris-generaal
Sinds 1922-> was Stalin secretaris-generaal
met opzet werd de partij klein gehouden, mocht alleen in partij als je aan bepaalde voorwaarden voldeed. De Nationaliteitenkwestie
1936-> Stalin kreeg bezoek van opmerkelijk bezoek uit Verre Oosten met pijl en boog en prachtige zijden jas. Ze kwamen uit Boerjat-Mongolië(Rusland) In 17e,18e,19e eeuw-> rijk erg vergroot naar ’t oosten. De kleine volkeren mochten niet onafhankelijk worden maar wel hun eigen sovjetrepubliek vormen
USSR-> Unie van de Socialistische Sovjetrepublieken
Rusland werd in 1924 Sovjetunie § 3 Grote plannen voor de economie Lenin wilde alle grond en alle andere rijkdommen van het land staatseigendom maken. Rond 1925: 75% van de bevolking woonde en werkte op het platteland. Rond 1950: 65% van de bevolking in steden. In fabrieken werd zo veel geproduceerd, dat de Sovjetunie de 2e industriële mogendheid van de wereld was na de VS. In de tijd van het communisme is de Russische economie dus ingrijpend veranderd: een 2e Russische revolutie
Een planeconomie

De modernisering van de economie werd aangepakt-> met 5 jarenplan
In zo’n plan stond precies hoeveel van welk product door welke bedrijven moest worden gemaakt. Het doel was om in 5 jaar zoveel mogelijk te produceren. Daarbij werd niet zo gelet of er vraag was naar een product, de kwaliteit was ook niet zo belangrijk, als de geplande hoeveelheid maar gehaald werd. planeconomie-> als de regering de hele economie zo regelt, tegenovergestelde: vrijemarkteconomie
De communisten kozen voor planeconomie. Er was geen concurrentie tussen fabrieken, ze leverde allemaal een bijdragen aan hetzelfde product. Als er concurrentie was tussen fabrieken zoals in kapitalistische landen had dat negatieve gevolgen vonden de communisten. Eigenlijk was iedereen in dienst bij de staat. Fabrieken vullen elkaar aan, niet concurreren. Industrialisatie en collectivisatie
1e 5jarenplan-> eind 1928 tot eind 1933. Er moest in hoogtempo een zware industrie worden opgebouwd. Geld van export van voedsel. Landbouw moest dus veel meer gaan opbrengen. Kleine boerderijen werden samengevoegd tot grote bedrijven. Die bedrijven-> Russisch kolchoz. Collectivisatie->het samenvoegen van boerderijen
Door de collectivisatie en mechanisatie raakten veel boeren werkloos->zij gingen naar de stad
Tussen 1926 en 1939-> 20 miljoen Russen verhuisde naar de steden. Was goed voor industrialisatie, zo was er geen gebrek aan fabrieksarbeiders. In 1933 zei Stalin dat de doelen van het 1e 5jarenplan waren bereikt. In werkelijkheid werd maar ong. 78% van de streefcijfers gehaald. In de tijd van het 1e vijfjarenplan werden hele industriesteden uit de grond gestampt. De Amerikaan John Scott werkte mee aan de bouw van de stat Magnitogorsk §4 Een arbeiders- boerenstaat In het Russische keizerrijk waren grote verschillen tussen de mensen. Aan top de adel en de geestelijkheid, daaronder de burgerij (ondernemers, ambtenaren, onderwijzers en kantoorpersoneel), helemaal onderaan massa’s boeren en werklieden. Landverdeling en collectivisatie
De revolutie maakte eind aan de macht van de geestelijkheid en de adel. Ze raakten hun voorrecht kwijt. De grootgrondbezitters moesten hun land aan de staat afstaan. De regering verdeelde het onder de boeren. Er ontstonden miljoenen kleine bedrijfjes. In 1929 begon de collectivisatie. De boeren moesten hun vee en grond weer afstaan om de kolchozen te vormen. Dat was een onvoorstelbare onderneming. Veel boeren verzetten zich. Zij werden door Stalin als vijanden beschouwd, die moesten worden uitgeroeid. 100 duizenden werden doodgeschoten of weggevoerd naar strafkampen. De kolchozboeren
Het leven op de kolchozen was zwaar. De staat dwong de kolchozboeren graan te leveren voor een erg lage prijs. De staat betaalde zo weinig dat de boeren geen zin hadden om te werken. In 1931 en 1932 ontstonden hongersnoden omdat de staat al het graan opeiste zodat er niets overbleef om weer in te zaaien. Zo’n 2 tot 3 miljoen boeren stierven van de honger. De arbeiders

In het communistisch Rusland hadden arbeiders veel aanzien. Zij hadden de industrie opgebouwd, zij hadden het land groot gemaakt. In de tijd van het 5 jarenplan hadden de arbeiders het erg zwaar. De regering jutte hen op om heel hard te werken. Uitblinkende arbeiders werden als voorbeeld gesteld. Zij kregen voorrechten: hoger loon, meer voedsel, een woning. Er waren ook verbeteringen voor de arbeiders, er werden betere woningen voor hen gebouwd. De gezondheidszorg en het onderwijs waren gratis, elektriciteit en openbaar vervoer goedkoop. Er was haast geen werkeloosheid meer. Nieuwe adel
Volgens de communistische ideologie zou na de revolutie alleen het proletariaat van boeren en arbeiders overblijven. Al gauw bleek dat het overheidspersoneel net zo belangrijk was. Logisch want de staat was heel belangrijk in de communistische samenleving. De staat bestuurde het land, regelde de economie, en controleerde of de burgers wel gehoorzaam waren. Daarvoor waren veel mensen nodig: ambtenaren, politie en kantoorpersoneel. Dat moesten betrouwbare mensen zijn; leden van de communistische partij. §5 Ideaal en wekelijkheid Als gelijkheid van mensen belangrijk vindt, geldt dat ook voor mannen en vrouwen. De partij vond dat vrouwen goede mee moesten kunnen werken aan de opbouw van een communistische samenleving. Russisch feministe Alexandra vond dat vrouwen niet hun hele hart in de liefde voor een man moes leggen maar om iets belangrijks te doen. Nieuwe huwelijksnormen
Kollontai vond dat de vrouw zich door het huwelijk teveel bond aan de man. Het huwelijk was een uitvinding van de kapitalistische bourgeoisie, alleen bedoeld om vrouwen te onderdrukken. De communisten voerde nieuwe regels in. Het werd gemakkelijker om te scheiden: alleen een verklaring sturen aan het gemeentehuis was voldoende. Andere samenlevingsvormen tussen mannen en vrouwen werden gelijkgesteld aan het huwelijk. De regels voor abortus werden soepel gemaakt. Vrouwenarbeid
Volgens de communisten was gelijkheid tussen mannen en vrouwen vooral belangrijk voor de economie. Vrouwen moesten al het werk kunnen doen dat mannen deden. Dat gebeurde: JE zag vrouwen in fabrieken werken, op scholen, kantoren, in de bouw. Als ingenieur had Ella Sjistjer een verantwoordelijke baan. Meestal hadden mannen de leiding, zeker in de partij, waar vrouwen bijna nooit een hoge functie kregen. Onderwijs
Voor veel beroepen moesten vrouwen kunnen lezen en schrijven. Dat was in het begin een probleem, want de meerderheid was analfabeet. Dat gold trouwens ook voor de mannen. De communisten deden veel moeite om iedereen te leren lezen en schrijven. Ambtenaren trokken naar het platteland om les te gaan geven. Terug naar het oude
In de jaren 30 bleek dat de nieuwe huwelijksnormen in de steden ingrijpende gevolgen hadden, Veel Russen zagen de toekomst niet zo rooskleurig in en kregen daarom niet graag kinderen. Voorbehoedsmiddelen waren in Rusland niet te krijgen. Dus maakten de mensen gebruik van de vrij abortuswetgevind. Zo waren er in 1934 in Moskou 57.000 geboorten maar ook 154.000 abortussen. De soepele echtscheidingsregel maakten het gemakkelijk voor mannen om hun vrouw alleen te laten met de kinderen. Veel kinderen raakten onverzorgd. In de straten van Moskou ontstonden jeugdbendes. De partijleiding besloot maatregelen te nemen. Zij wilde dat er meer kinderen kwamen, zodat de bevolking groeide en er voldoende arbeiders waren. Abortus werd verboden, tenzij er levensgevaar was voor de vrouw. Het huwelijk werd weer het enige wettige samenlevingsverband. Om te scheiden moest je naar de rechter.