Samenvatting feniks

Het Spaanse wereldrijk 

§1.1 Varen voorbij de horizon 

Peperdure handel

Populaire producten, zoals specerijen, moesten helemaal uit China komen. Door tussenhandel stegen de prijzen. Daardoor besloten de Europeanen om zelf op reis te gaan. Over land lukte dit niet, dus over zee. 

Portugese ontdekkingsreizen

Hendrik de zeevaarder maakte ontdekkingsreizen in de 15e eeuw mogelijk. Hij wilde het geloof verspreidden en hoopte op handelswinst. In 1498 bereikt Vasco Da Gama India.  

Spanje volgt Portugal

Toscanelli´s kaart laat zien dat je Indië westwaarts kan bereiken. Columbus ontdekt in 1492 Amerika. 

§1.2 Spanje verovert Amerika

Conquistadores

Columbus openbaarde kansen in Amerika. Spaanse veroveraars trokken de binnenlanden in en bestreden Indiaanse volkeren. Ze wonnen dankzij vuurwapens, ijzeren zwaarden. Ook hadden ze harnassen, paarden, honden en sloten ze bondgenootschappen met andere Indiaanse volkeren. 

Azteken

Steden dreven op het water, er waren veel tempels. Ze offerden mensenharten aan hun goden. In 1519 steekt Cortés over naar het vasteland. Toevallig lijkt hij op een god uit een mythe, daarom werd hij vriendelijk ontvangen. De Spanjaarden verslaan de Aztekens in 1521.

Inca´s

Het rijk van de Inca´s strekte zich uit van Ecuador tot Chili. Daarom ontstond er een communicatiesysteem; koeriers reden over de wegen om opdrachten te voltooien voor de koning en voor boodschappen. Het leger gebruikte de wegen ook. 

Pizarro overwint het Incarijk 

Francesco Pizarro legt contact met de Inca´s. De leider van de Inca´s negeerde zijn vaders waarschuwingen over bebaarde mannen die overzee zouden komen om de Inca´s te vernietigen. In 1531 overwint Pizarro het Incarijk. 

§1.3 Barbaren of nobele wilden?

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Filosofen en theologen dachten na over hoe de Indianen werden behandeld. Mochten de Conquistadores hun volk vorm geven met geweld? 

§1.4 Spaans Amerika

Spanjaarden stichten kolonies

Spanjaarden kregen grond waar ze hun landgoed vestigden in ruil voor belastingen. Ze mochten Indianen voor hen laten werken. Sommige Indianen werkten in zilvermijnen.

De behandeling van de Indianen

Er waren regels over de Indianen maar werden niet altijd gevolgd. Velen werden slecht behandeld en besmet door de Europeanen met ziektes. Uiteindelijk stierven er ook veel daardoor, omdat ze niet immuun waren tegen deze ziektes. Later werden Indianen onderdanen van de koning en mochten ze niet mishandeld worden. Ze konden het zware werk niet aan in de mijnen en werden vervangen door slaven. 

Maatschappelijke en bestuurlijke veranderingen 

Spanje richt twee onderkoninkrijken op. De onderkoningen stonden onder direct bevel van de koning, maar konden eigenlijk alles doen wat ze wilden. Zij waren in controle van het leger, de kerk, het bestuur en de rechtspraak. De Indianen zorgden voor de belastinginning. Het geloof van de spanjaarden wordt verspreidt onder de 
Afrikanen en Indianen. 

§1.5 Het wereldrijk van Karel V

Karel V en de zilvervloot

Grootouders:

• Ferdinand en Isabella: sturen Columbus op reis.
• Marie en Maximilaan: gaven Karel Bourgondië en veel Nederlandse gewesten.
• Grootvader van Karel: Karel werd gekozen als Duitse leider

Karel leidde een wereldrijk, werd van alle kanten aangevallen. Hij had geld nodig.

Vijanden bestreed hij:

• Met inkomsten uit de belastinginning en leningen
• Door de ontdekking van Amerikaanse rijkdommen
• Met zilvermijnen 

Economische gevolgen voor Europa

Hoeveelheid Spaans geld nam en toe en Spaanse munten werden minder waard

Daardoor stegen de prijzen en de lonen, ook door een toename van de Europese bevolking en het gebrek aan voedsel

Men verdiende iets meer, maar kon nog steeds niet alles kopen. Sommigen profiteerden hiervan en stichtten grote handelsnetwerken

Ze produceerden producten, brachten ze naar andere markten, en van daarvandaan brachten ze dure producten naar Europa. 

De oorlogen van Karel V

Tegenspelers van Karel:

• Koning Frans I: ze vochten twee oorlogen uit in Italië

Als de Fransen Italië hadden kunnen veroverd, zouden ze hun Duitse rijk groter kunnen maken. Maar Karel won de strijd in 1519/1520.

• Sultan Suleyman I: Karel versloeg de Turken (Osmanen) voor de poorten van Wenen in 1529.

Karel veroverde Tunis ook. 

Staatsinrichting

Karel was keizer van het Duitse Heilige Roomse Rijk en koning van Spanje. Hij was landsheer in de Nederlanden. Hij probeerde in al zijn landen hetzelfde beleid te voeren, maar ze bleven zelfstandig dat heet een personele unie.

Vorstenhuizen konden meer kronen bemachtigen door huwelijkspolitiek. Karel kreeg van zijn moeder Johanna de Spaanse kroon en van zijn vader Filips de Bourgondische troon. Karel kreeg ook de familienaam Habsburg. Zijn broer en zoon kregen alles van hem toen hij aftreed. 

Karel V en de hervorming

Duitse Protestantse prinsen sloten een verbond en streden tegen hun katholieke meester, uiteindelijk kwam er de vrede van Augsburg. Belangrijkste afspraak: de prinsen mogen de godsdienst zelf bepalen van hun eigen gebied. De prinsen konden kiezen tussen: Katholieke kerk of het protestantisme net zoals de rijksdag van 1530. Karel trok na de vrede van Augsburg terug in een klooster in Spanje. Karels zoon Filips II kreeg het bestuur over de Nederlanden, Spanje, Italië en de kolonies in de Nieuwe Wereld.