Paragraaf 4.2 + 4.3: De koude oorlog

4.2 De Koude Oorlog 1945 - 1962

De conferentie van Jalta
In februari 1945 was de conferentie van Jalta, hier kwamen Churchill, Roosevelt en Stalin bijeen om belangrijke afspraken over de toekomst van Europa te maken. De SU kreeg de landen waar ze waren binnengevallen, E-L-L en Oost-Polen. Polen kreeg ook een deel van DU, de rest van DU werd bezet door de geallieerden. Berlijn werd verdeeld in een Russisch, Amerikaans, Brits en een Frans deel.

De conferentie van Potsdam
Negen weken na de Duitse capitulatie kwamen Truman (Roosevelts opvolger), Churchill en Stalin weer bijeen in Potsdam bij Berlijn. Er heerste een slechte sfeer.Truman verweet Stalin ervan dat er niks van de democratische verkiezingen in Polen terecht was gekomen. Doordat Truman zei dat de VS een nieuw superwapen (atoombom) had getest werd Stalin alleen maar grimmiger. De conferentie mislukte en Stalin en Truman zouden elkaar nooit meer ontmoeten. Hierdoor begon de Koude Oorlog.

Indamming
Een groot deel van de wereld raakte verdeeld in twee “blokken”: het Oostblok onder leiding van de SU en het Westen onder leiding van de VS. Ze waren er allebei van overtuigd dat de ander uit was op wereldheerschappij. Stalin breidde zijn macht uit waar hij kon omdat hij dacht dat een oorlog onvermijdelijk was. De Amerikanen voerden een politiek van containment. Ze gaven landen die werden bedreigd economische en politieke steun. Zo kon het communisme zich niet uitbreiden, dus zou het vanzelf ten onder gaan dacht Truman. In 1947 maakten de VS zich grote zorgen over West-Europa. Ze kondigde ook de containmantpolitiek af. De VS lanceerden de Marshallhulp, economische hulp voor de Europese wederopbouw.

Blokvorming
In juni 1948 hoopte Stalin dmv de wegen naar West-Berlijn af te sluiten de hele stad in handen te krijgen. Maar de Amerikanen gingen West-Berlijn door de lucht bevoorraden. Hier deed Stalin niks aan meer hief in mei 1949 wel de blokkade op. De NAVO werd een paar weken eerder gesloten tussen de VS en West-Europa. Kort daarna kregen de West-Duitsers een eigenstaat: de Bondsrepubliek Duitsland. In de SU werd de DDR gesticht. Als tegenhanger van de NAVO werd tussen de SU en Oost-Europese landen het Warschaupact gesloten. Zo was de blokvorming compleet. Oost- en West-Europa werden voortaan gescheiden door het IJzeren Gordijn.

De Korea-oorlog
In september 1949 was het Westen geschokt doordat de SU een atoombom tot ontploffing bracht, nu leek het Westen kwetsbaarder dan ooit. In oktober grepen de communisten de macht in China. In juni 1950 ontstond er paniek doordat Noord-Korea het door de VS gesteunde Zuid-Korea binnenviel. Het Rode Leger had twaalf keer zoveel militairen als de NAVO, Europa leek verloren. Onder Amerikaanse leiding trokken internationale troepen Korea binnen en verjoegen de communisten. Daarop trokken Chinese troepen met behulp van Russische gevechtsvliegtuigen Korea binnen, De VS wilde een atoomoorlog, maar Truman gaf geen toestemming. In 1953 eindigde de Korea-oorlog met een wapenstilstand. 

Vreedzaam naast elkaar
Rond 1955 was de ergste spanning geweken. Chroesjtjov (opvolger Stalin) vond niet langer dat een oorlog onvermijdelijk was. Er liep een wapenwedloop sinds 1950. Een oorlog dreigde tot het einde van de mensheid te raken omdat er kernwapens waren die honderden keren verwoestender waren dan de atoombom. Chroesjtjov vond dat het communisme en kapitalisme vreedzaam naast elkaar moesten gaan leven (vreedzame coëxistentie). 

De Berlijnse Muur
De spanningen liepen nog een paar keer hoog op doordat Chroesjtjov blufte. Zoals toen hij dreigde West-Berlijn in te nemen. Uiteindelijk liet hij ‘alleen maar’ de Berlijnse Muur bouwen. Om Chroesjtjov te laten weten dat het tot-hier-en-niet-verder was, stuurde hij extra troepen naar Berlijn. Deze gingen demonstratief oefenen in het neerhalen van muren. Ongevaarlijk was het niet, soms stonden de tanks uren dreigend tegenover elkaar. 

De Cubacrisis
In 1962 kwam de gevaarlijkste crisis doordat de VS ontdekten dat er Russische kernraketten op Cuba stonden waar Castro de macht had gegrepen. Kennedy eiste dat Chroesjtjov de kernwapens weghaalde en beval zijn schepen de Russische schepen tegen te houden. Chroesjtjov zei dat hij daar niks van aantrok en beide landen zetten hun kernwapens op scherp. Op het laatst gaf Chroesjtjov toch toe. In het geheim beloofde Kennedy dat hij Castro met rust zou laten en raketten uit Turkije zou weghalen, de wereld was een een kernoorlog ontsnapt.

4.3 De koude Oorlog 1963 - 1989

Wapenbeperking
Na de Cubacrisis kwam er in de Koude Oorlog een periode van ontspanning tussen de VS en de Sovjet-Unie. De SU kreeg een nieuwe lijder en gingen in hoog tempo door met de opbouw van zijn nucleaire wapenarsenaal. Zowel de VS als de SU hadden nu kernwapens, waaronder intercontinentale kernraketten. Ze gingen onderhandelen over de wapenwedloop. In 1972 werd een deel bevroren, daarna sloten ze ook de andere wapenverdragen.

China
De leider van China, Mao Zedong, verweet de Sovjetleiders verraad aan het ware communisme. Inde SU was een corrupte en welvarende bovenlaag ontstaan. Hier moest Mao niks van weten. Hij begon in 1966 de Culturele Revolutie. Alle ongelijkheid moest verdwijnen. Iedereen moest op het platteland werken, wie niet mee deed, werd vermoord of gevangengezet.

Oorlog in Vietnam
In Vietnam woedde het bloedigste conflict uit de Koude Oorlog. Het door VS gesteunde kapitalistische Zuid-Vietnam werd aangevallen door het communistische Noord-Vietnam. In 1960 stuurde Noord-Vietnam wapens en infiltranten naar het zuiden om een opstand op te wekken. Zo kwam er een guerrillaoorlog in het zuiden van Vietnam. De VS stuurde troepen naar Vietnam. In 1968 zaten er een half miljoen Amerikanen in Vietnam. Maar doordat het noorden steun kreeg van China en de SU hielp het niks. In 1969 zocht de Amerikaanse president Nixon steun bij de SU. Dit allemaal in de hoop dat Moskou Noord-Vietnam onder druk zou zetten om de strijd te staken. Terwijl hij Moskou en Peking bezocht liet hij Noord-Vietnam bombarderen. In 1973 haalde China Noord-Vietnam over om tot een akkoord te gaan met een vredesregeling. Hier werd afgesproken dat Zuid-Vietnam mocht blijven bestaan en dat de Amerikanen moeten vertrekken. Dit allemaal voor niets, want in 1975 liepen de communisten Zuid-Vietnam alsnog onder de voet.