Nederland na 1400

Par 1

De middellandse zee was het handelscentrum van Europa. Hier verhandelden Arabische kooplieden specerijen die ze uit het verre oosten hadden gehaald. In de 14e eeuw werden specerijen bijna onbetaalbaar. In 1498 zeilde Vasco de Gama als eerste vanuit Europa, rond Afrika naar Azië. In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. De VOC streefde naar een handelsmonopolie in specerijen. Ze wilde als enige het recht hebben om specerijen vanuit IN naar EU te brengen. De VOC sloot met lokale vorsten handelscontracten af in ruil voor militaire steun. De belangrijkste handelspost voor NL was Batavia.

Par 2

Van 1602 tot 1798 was niet de NL regering maar de VOC de eigenaar van de NL bezittingen in Indonesië. In 1798 hield de VOC op te bestaan. De regering nam alle bezittingen en schulden over, ze gingen Indonesië nu zelf besturen en hoopte het gebied weer winstgevend te maken. In 1830 bedacht van den Bosch het cultuurstelsel. Zijn uitgangspunt was dat alle grond op Java van Nederland was. Een Javaanse boer moest dus huur betalen voor de grond waarop hij werkte. Betaalde niet met geld maar met landbouwproducten. Nederland verplichtte de boeren om een vijfde deel van hun grond te gebruiken voor producten die in NL verkocht konden worden. In 1831 was er weer een batig slot voor NL. De inkomsten in de kolonie waren hoger dan uitgaven. In Indonesië waren er 2 besturen = dualistisch bestuursstelsel, door NL en inlandse bestuur. Nl bestuur werd geleid door gouverneur-generaal, geholpen door residenten. De vorsten en regenten deden wat NL wou.

Par 3

Tussen 1850 en 1860 kwam 32% van de totale verdiensten van Nederland uit Indonesië. Als een grond van een boer in Java niet goed genoeg was moest die betalen op een andere manier, 66 dagen/jaar herendiensten doen. Men had zo gratis werknemers voor grote plantages. Producten werden vervoerd en verkocht door de Nederlandse Handelsmaatschappij. Boeren kregen plantloon als hun land meer opbracht dan wat ze verplicht waren aan NL te geven. Kon die textiel of landbouwproducten mee kopen. Wat maakte het cultuurstelsel zwaar voor boeren?:
- Boeren moesten veel meer dan 66 dagen voor het bestuur werken
- Suikerfabrieken land rond hun gebouwen nodig, van de boeren en die kregen er dan slechter land voor terug
- Regenten(kregen cultuurprocenten) dwongen boeren meer dan een vijfde van hun land te geven.
- Inlandse vorst kon een boer belasting laten betalen
- Plantloon was veel te laag
- Werkdruk werd veel hoger

Par 5
 

Cultuurstelsel is officieel nooit opgeheven. Tussen 1860 en 1915 werd het verbouwen van cultuurproducten steeds verder afgeschaft. In de jaren 60 verdween verplichte verbouw van tabak en indigo. Door de suikerwet(1870) begon men met de afschaffing van vd suikercultuur. In 1891 was deze verdwenen. Cultuurstelsel werd niet alleen afgeschaft door economische reden, ook door bezwaren ertegen. W.R baron van Hoëvell nam het op voor de boeren. 1836 tot 1848 was hij predikant in Batavia. In 1849 liberaal lid vd 2e kamer. De belangrijkste wet tegen het cultuurstelsel was de Agrarische Wet (1870). Het was moeilijk arbeidskrachten te vinden, de invoering van contractarbeid loste dit probleem op.

Par 6

Vanaf 1870 kwamen er meer planters die zeer grote plantages bezaten of leidden in Indonesië. In mijnbouw waren Europese ondernemers ook actief. In 1850 was de mijnwet aangenomen. Op 2 kleine eilandjes voor Sumatra was tin ontdekt in 1853. In 1844 werd in het noorden van Sumatra olie ontdekt. Als men geen werknemers kon vinden op plantages lieten ze Chinezen komen, werden koelies genoemd. Het leven voor hun was zwaar. Ze werden zwaar gestraft voor kleine foutjes en kregen niet genoeg eten. Werken 12u per dag en 2x in de maand vrij. Zonder vergunning mochten ze de plantage niet verlaten. Met geldboetes en lijfstraffen werden ze in bedwang gehouden. Na 1880 veranderde hun situatie, zaken als verzorging voeding en betaling werden vastgelegd.

Par 7

Vanaf 1870 was er een wedstrijd ontstaan door EU landen. De periode waarin EU landen een groot rijk probeerde te veroveren heette het modern imperialisme. In hoog tempo breidde NL hun invloed uit, kwam door Koninklijk Nederlands-Indisch leger. KNLI had tin eilanden al sinds 1850 bezet. In 1894 werd in Lombok afgerekend met vrijheidsstrijd van de bewoners. Op Bali tot 1908. In 1873 kwam de Atjeh-oorlog. Zou tot 1903 duren tot ze overgaven aan het KNLI. Rond 1910 waren alle IN eilanden NL bestuur.

Par 9

Rond 1900 veranderde de politiek in NL ten opzichte van die in IN. Kwamen hoog opgeleide NL’s naar Nederlands-Indië. Het werd tijd dat NL zich meer ging inzetten voor welzijn van IN. Zo ontstond de ethische politiek. In 1901 werd duidelijk dat de regering echt veranderingen wilden doorvoeren. Er kwamen desascholen. Rond 1900 had Java spoorwegennet van 3000km. Door uitvinding telegraaf 1895 konden berichten sneller worden doorgegeven.

Par 10

Ondanks scholing hielden Indonesiërs een tweederangspositie. Bleek uit oprichting Volksraad in 1918. Hierdoor zouden IN meer invloed krijgen op bestuur. Viel later tegen. Ze zagen dat hun land niet democratisch werd bestuurd, hierdoor ontwikkelde zich het nationalisme. In 1855 werd India een nationalistische partij opgericht. In 1905 had de Japanse vloot de Russische vloot verslagen. In 1912 werd de Sarekat Islam opgericht. Wilde de positie van IN-handelaren verbeteren. De PKI ging echt de strijd met NL bestuur aan. Na opstand 1926 werden ze gevangen gezet. In 1927 kwam de PNI, wilde onafhankelijkheid voor IN. Kreeg grote delen van het volk achter zich, NL voelde zich bedreigt en zette ze gevangen. Volksraad was voor de petitie Soetardjo, maar NL regering sloeg voorstel af.

Par 11

In januari 1942 viel Japan Nederlands-Indië aan. In maart moest KNIL zich overgeven. Japanners begonnen alle NL te internen: werden opgesloten in kampen. Japanners beloofden dat het in Azië onder hun leiding beter zou worden., Aziaten zouden weer baas over eigen gebied worden. Soekarno werd bevrijd en ging samenwerken met Japan. In 1943 richtten de japanners ‘Troepen tot bescherming van het Vaderland’ op. Op 1945 moest Japan zich overgeven. 17 augustus 1945 riep Soekarno de Republiek IN uit.