Nederland en zijn gezagsdragers

1.3
De eigen achterban moest de moeizaam bereikte akkoorden accepteren en zijn eigen leiders gehoorzaam blijven volgen. In de verkiezingsprogramma’s werden de tegenstellingen tussen alle partijen extra aangedikt.

De naoorlogse angst voor verval bleek ongegrond te zijn. 1952: ministerie voor maatschappelijk werk 2 samenvatting: 2.1
regering 1946: collecte ‘Gezinsherstel is Volksherstel’ · duidelijke gezagsverhoudingen in/buiten gezin · sobere en spaarzame levensstijl · huiselijke geborgenheid
er was sprake van: harmonieuze ongelijkheid: binnen het gezin waren de relaties gebaseerd op ongelijkheid. Deze diende vanwege de natuurlijke taakverdeling en gezagsverhoudingen door betrokkenen probleemloos geaccepteerd te worden. Er waren gezinnen die niet aan de ideaalbeelden konden voldoen à sociologen,pedagogen en andere welzijnswerkers zetten dezen weer op het rechte pad. Verenigingen werden door het gezag georganiseerd, maar langzaamaan ontsnapten er wat aan het gezag.

2.2
Invloed van de kerk ging verder dan het geloof.Gehoorzaamheid aan de wetten was van levensbelang, maar de wetten van de kerk en de overheid dienden ook te worden respecteert. Trouw aan de eigen zuil was vanzelfsprekend, contact met andere zuilen dienden te worden vermeden.

Gezag van de kerk en de overheid was sterk verweven, onruststokers verloren plaatsje in de kerk, werk en hun uitkering.

De KVP getuigde van Christelijk – Ethisch denken = wet en regelgeving werd doordrenkt met de normen en waarden van het christendom door de grote invloed van de confessionele partijen.

1952 verkiezingen: PvdA groter dan de KVP
1954: Bisschoppelijk amendement = herderlijk schrijven van de bisschoppen waarin de katholieken werd verboden zich met het socialisme of zijn organisatie in te laten

2.3
opbouw van de industrie was noodzakelijk door: - oorlogsschade aan havens, wegen en fabrieken - wegvallen Indonesië als economische ruggesteun - na-oorlogse babyboom

3 verzuilde vakcentrales: - katholieke arbeidersbeweging (KAB) - (soc) nationaal verbond voor vakverenigingen (NVV) - (prot) Christelijk nationaal vakverbond (CNV)

Leiders van vakbonden speelden een belangrijke rol in de snel groeiende naoorlogse overlegcultuur. Sociale harmonie: samenwerking tussen vakcentrales en werkgevers, betekende een investering voor de toekomst, ook voor de arbeiders.

3 aantekeningen

algemene verandering: 1. mentaliteit van de mensen veranderd
2. Nederland industrialiseert
3. groei van de steden, landelijke dorpen minder
4. minder sociale controle
5. meer overheidstaken

economische veranderingen: 1. fusies, schaalvergroting en minder huisnijverheid
2. meer transport (meer werk) 3. meer werk bij overheid en commerciële dienstverlening
4. bevolking wordt mobieler
5. ontstaan forenzen steden
6. lonen stijgen
7. arbeiders hebben meer vrije tijd

Culturele veranderingen: 1. komst TV
2. NL wordt consumptiemaatschappij (kopen is doel) 3. leerlingen krijgen beter en langer scholing
4. jongeren weten wat ze belangrijk vinden en zijn daar de elite niet langer voor nodig
5. begin secularisatie (kerk minder belangrijk)

Dit wil je ook lezen:

Simpel stappenplan voor betere wachtwoorden

politieke veranderingen: 1. politieke gezagsdragers weten dat er iets veranderd moet worden
2. leiders confessionele partijen worden moderner
3. vakbonden veranderen jaren ’60 komen ze op voor hogere lonen 3 samenvatting 3.1
fundamentele maatschappelijke veranderingen: 1. populariteit confessionele partijen lopen terug
2. verzuiling ingehaald door wensen moderne tijd
3. gehoorzaamheid jongeren/arbeiders neemt af

1965: breuk van oud naar nieuw

Jaren 50 Jaren 70
Jan met de pet Jan modaal
Pastoor en kerk belangrijk Twijfel aan woord pastoor

Groei van de steden. Er worden grote nieuwbouwwijken uit de grond gestampt. Sociale controle verminderd, de overheid moet dit over gaan nemen.

3.2
Er moet een moderne economie worden opgebouwd. Export moet omhoog, lonen omlaag en goedkope producten zijn het gevolg. Overheid à actieve industrialisatiepolitiek - beter onderwijs - industrialisatienota’s
Er moesten machines komen. Fusies, schaalvergrotingen en overnames werden toegejuicht. Vergemakkelijken mechanisatie. NL wordt steeds minder agrarisch. Mobiliteit neemt toe à forensengemeenten ontstaan. Voor het werk dat Nederlanders niet willen doen worden gastarbeiders gevraagd.

3.3
Komst TV. Eigen zuil wordt opengebroken. Amerika was ook populair. Nederland was op weg een consumptiemaatschappij(levensstijl vanaf de jaren 60 waarbij eenzijdig de nadruk ligt op welvaart i.p.v. welzijn) te worden

School belangrijk, wordt gestimuleerd door de overheid door studiebeurzen en belastingvoordelen. Door betere scholing werden jongeren kritischer.

Secularisatieproces: politiek, wetgeving en allerlei organisaties in de samenleving richten zich steeds minder op de christelijke normen en waarden - groeiende scholing - professionalisering - komst TV - consumptiemaatschappij

dilemma kerkleiders: kudde toespreken om ze binnen de zuil te houden of niks doen, want vermaningen zijn gevaarlijk gebleken. NL wordt verzorgingsstaat
1963: Algemene Bijstandswet

3.4
Samenwerking rooms-rood begint steeds stroever te lopen. Motie Tendeloo: 1955: Handelsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw afgeschaft 1956 werd dit een wet

1958: Drees neemt afscheid van de politiek
nieuw kabinet à KVP, VVD, ARP, CHU 4 aantekeningen Gedrag veranderd. Je luistert niet meer naar pastoor en politie. Veranderd door: 1. betere scholing
2. meer geld beschikbaar
3. meer vrije tijd
4. media/muziek belangrijk

ouders/gezagsdragers laten traditionele rolpatronen los. Politieke partijen gaan luisteren. Er komen jongerenafdelingen.

Ludieke acties van de provo’s: 1. creëren veel aandacht à allemaal zonder geweld
2. trappen overal tegenaan
3. sit ins
4. willen meer inspraak
men wil duidelijkheid. Kraakbeweging gebruikt wel geweld. Gezagsdragers reageren verbaasd, en met geweld. Men ging praten en luisteren
1. meer inspraakmogelijkheden
2. overheid gaat zich verantwoorden
vanaf ’70: stemmen vanaf 18 jaar 4 Samenvatting 4.1
nozems: lanterfanterende jongeren, de kerk was voor bejaarden
Er kwam een jongerenblad à Twenà zij stelden controversiële onderwerpen aan de orde
Symbool was een pistooltje. Jongeren gingen zich vervelen en dit verwijderde hen van hun ouders

4.2
Jongeren hoger opgeleid dan hun ouders. Brommers werd steeds populairder. TV-programma’s richten zich op jongeren à Top of Flop
Veel ouders stonden hier niet afwijzend tegenover. Afgedwongen gehoorzaamheid was huichelachtigheid geweest.

4.3
provo: beweging van jongeren die welvaartssamenleving ter discussie stelden. Nadruk op vrijheid, gelijkheid, creativiteit. Daagde het gezag uit d.m.v. provocaties en bracht hen in diskrediet door het te verleiden tot buitensporig geweld.

Provo zette de mensen aan het denken. Demonstraties voor inspraak en medezeggenschap en tegen de Vietnamoorlog waren schering en inslag.

Kabouterbeweging: wees met ludieke acties de overheid op gebreken in de samenleving
Kraakbeweging: radicale groepering die voor buitenparlementair verzet koos. Het gezag werd afgewezen en confrontaties met overheid bij ontruiming van de gekraakte panden niet geschuwd.

4.4
19 maart 1966: filmmaker kloppartij gefilmd. Provo ‘onschuldig’ à beelden kwamen op tv. 14 juni 1966: bouwvakker overleden aan hartaanval tijdens demonstraties. Provo schiet te hulp, boel loopt uit de hand

Hierop besloot de politiek te gaan luisteren naar de burgers. Overheden, autoriteiten en politieke partijen probeerden hun beslissingen steeds vaker openbaar te verantwoorden. 5 Aantekeningen

Vrouwen meer aan het werk door: - er is meer werk - hoger opgeleid - wet dat gehuwde vrouwen niet mogen werken opgeheven - komst van de pil - individualisering: men bepaald zelf wat hij of zij doet

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Dolle Mina’s opgericht: 1. mannen moeten helpen in het huishouden
2. pil in het ziekenfonds
3. legalisering abortus

Tweede feministische golf in ’68 · Joke Kool Smit schrijft een boek · Provo’s 5 Samenvatting 5.1
Vrouw deelt de lakens uit. Man de baas in huis. Meisjes opgeleid om een goede moeder te worden, huishoudschool of soms de MMS (kantoor aan het werk) Na stijging van de welvaart veranderde dit. Behoefte aan werkende vrouwen neemt toe. Komst pil. Er komt een proces van individualisering op gang.

5.2
tot 1955: arbeidsverbod voor gehuwde ambtenaressen
in 1955: opheffing arbeidsverbod gehuwde vrouwen
1963: komst pil

Bisschop Bekkers: progressieve bisschop (1960-1966) in zijn vele tv-toespraken benadrukte hij de persoonlijke verantwoordelijkheid van de mens.

Steeds meer vrouwen gingen langer naar school. Zij begonnen zich af te zetten tegen ongelijkheid. Joke Kool Smit 1967: onbehagen van de vrouw.

1968-1970: 2e feministische golf
1. Man Vrouw Maatschappij (pragmatisch gericht
2. Dolle Mina (radicalen)

5.3
1969: MVM opgericht à gelijkheid mannen/vrouwen ‘positieve discriminatie
1970: Dolle Mina opgericht à ludieke acties - Abortus legaliseren - pil in ziekenfonds - gratis kinderopvang - vrouwen in arbeid gelijk aan de man

1980: Abortus strafbaarheid flink beperkt

5.4
Steeds meer Nlérs vonden dat het gelijkheidsprincipe ook opging voor vrouwen. Binnen de politieke partijen groeide de invloed van vrouwen.

1971: echtscheidingswet
1974: emancipatiecommissie
1977- 1986: staatssecretarissen emancipatiebeleid 6 Aantekeningen Relatie media - politici ontwikkeld
1. media = spreekbuis van de politici (zijn nog verzuild ’50) 2. media kritisch t.o.v. politici ‘60
3. media politici hebben elkaar nodig - gelijkwaardigheid - samenwerking
Mentaliteit van de samenleving veranderd, de overheid moet zich verantwoorden. Media ontzuilt. Er is sprake van professionalisering, journalisten nemen hun vak serieus. Opkomst van de commerciële omroep. Er mag reclame gemaakt worden. Sensatie Samenvatting 6.1 ’50 media
1. overheid/gezagsdragers alle ruimte en respect
2. beleefdheid belangrijker dan onafhankelijkheid
3. aanwijzingen van hogerhand netjes opgevolgd

Eind jaren ’50 kwam hier verandering in. Journalisten gingen confrontatie zoeken.

6.2 ’60: komst TV à veel kranten verloren
19 april 1960: Radio Veronica
1965: oprichting Tros voor alle Nederlanders
Kijkcijfers worden steeds belangrijker.

6.3
4 januari 1964: zo is het toevallig ook maar eens “beeldreligie” 10 maart 1966: Beatrix trouwt
oktober 1966: Nacht van Schmelzer, Kabinet ten val

6.4
Ouderwetse politieke kopstukken die op TV niet goed overkomen moeten plaats maken. CDA: Dries van Agt VVD: Hans Wiegel
Invloed media op politiek vooral bij de verkiezingen duidelijk. Debatten op televisie. 7 Aantekeningen Nacht van Schmelzer
Kabinet: KVP + PvdA (o.l.v. Jo Cals KVP) Geld: problemen in maatschappij aanpakken
Deel KVP: teveel geld uitgegeven
Kabinet wordt het eens en komt met voorstel à debat: 18 uur
KVP-fractie: kabinet laten vallen leider: Schmelzer

Harmonie/consensus = ‘50
Polarisatie = ’60 en ‘70
Harmonie/consenus = ’80 en ’90

Oorzaken polarisatie: 1. nacht van Schmelzer
2. economische problemen

arbeiders: overheid moet ingrijpen, nivellering
werkgevers: minder belasting, loonverlaging, ontslagen

regering: confessioneel – liberalen à arbeiders: loonpauze Samenvatting: 7.1
Nieuwlinks: veranderingsgezinde jongeren die zich aangesloten hadden bij de PvdA verenigden zich in een beweging. Zij wilden de partij in linkse richting sturen en hadden het met de KVP gehad.

Polarisatie: de neiging/streven om politieke en maatschappelijke tegenstelling te verscherpen. Conflictmodel.

1969: PPR: Politieke Partij, Radicalen. Opgericht uit onvrede na de Nacht van Schmelzer.

7.2
1969: NL een duur land
1. grote deelname aan het onderwijs
2. groeiende aantal bejaarden
3. gestegen kosten gezondheidszorg
4. wedloop stijgende lonen en prijzen

Buitenlandse concurrentie lageloonlanden nam toe gevolg à bedrijfsuitsluitingen en werkeloosheid

Andere bedrijven eisten inspraak in de leiding en nivellering van de inkomens. Overheid schipperen à voorzichtig herstel dirigistisch herstel beleid

Dit wil je ook lezen:

Vacature: wij zoeken cameramensen!

7.3
Democraten ’66: Groep jongeren, achterkamer politiek politiekà doorzichtig

Participatiedemocratie: directe invloed burger op politieke beslissingen, bv. Referendum, kiezen Premier
Progressief akkoord: PvdA, D’66 en de PPR besloten met een gezamenlijk programma (keerpunt ’72) en beoogde ministersploeg (schaduwkabinet) de verkiezingen van 1972 in te gaan.

De Nederlandse politiek moest democratisch, open en zakelijk worden. De verkiezingscampagne moest moderner.

7.4
29 november 1972: winnaar van de verkiezingen Hans Wiegel progressief, geen meerderheid
11 mei 1973: Kabinet den Uyl
Er komt een wet op ondernemersraden, hierdoor krijgen de arbeiders meer inspraak. 8 Aantekeningen Uitgangspunten CDA
1. solidariteit à PvdA
2. gerechtigheid à PvdA
3. gespreide verantwoordelijkheid à VVD
4. rentmeesterschap

1977-1982 : Van Agt 3x
1982-1994: Lubbers 3x
1994-2002: Kok

Akkoord van Wassenaar: werkgevers gaan akkoord met loonmatiging

Confessioneel: ARP, CHU, KVP à CDA : door stemmenverlies polarisatie (links<>rechts) trok de Christelijke partijen uit elkaar.

Midden: D’66

Progressief: PvdA, SP, Groenlinks, PPR/PSP: overheid meer invloed sociale regels à zwakkeren beschermen economie:regels

Liberaal: (rechts) VVD: overheidsinvloed terugdringen minder sociale regels vrije economie 8.1
25 mei 1977: PvdA à grootste partij na de verkiezingen
confessioneel - liberaal kabinet (van Agt – Wiegel) ARP – CHU – KVP à CDA (Christen Democratisch Appel) PvdA buiten spel door polarisatie
Maatschappelijk middenveld: het segment waar de 3 grote partijen (CDA, PvdA, VVD) zich electoraal oprichten. Vakbeweging, boerenorganisaties en werkgeversorganisaties. 1979: Wereldwijde recessie (olieprijzen stegen) 1983: Grote werkeloosheid in Nederland
8.2
Ook de vakbonden gingen samenwerken. NVV + NKV à FNV: Federatie Nederlandse Vakbeweging
Kabinet van Agt vond loonmatiging nodig. Stakingen volgden. Speelruimte van de vakbonden gering. 24 november: Akkoord van Wassenaar: de werkgevers en werknemers herstelden de consensuspolitiek en maakten een einde aan de arbeidersconflicten. Loonmatiging in ruil voor werktijdverkorting en herverdeling van het werk. Poldermodel: naam van de nieuwe consensuspolitiek die rond 1990 ontstond. 8.3
Kruisrakettenkwestie: Het al dan niet plaatsen van kruisraketten in Nederland, als reactie op de Russische dreiging met raketten, polariseerde in 1984 de Nederlandse samenleving. No nonsens aanpak van Lubbers
Civil Society: Geëmancipeerde samenleving waarin mondige burgers individueel of in wisselende groepsverbanden voor hun rechten opkomen.

Liberaal: (rechts) VVD: overheidsinvloed terugdringen minder sociale regels vrije economie 8.1
25 mei 1977: PvdA à grootste partij na de verkiezingen
confessioneel - liberaal kabinet (van Agt – Wiegel) ARP – CHU – KVP à CDA (Christen Democratisch Appel) PvdA buiten spel door polarisatie
Maatschappelijk middenveld: het segment waar de 3 grote partijen (CDA, PvdA, VVD) zich electoraal oprichten. Vakbeweging, boerenorganisaties en werkgeversorganisaties. 1979: Wereldwijde recessie (olieprijzen stegen) 1983: Grote werkeloosheid in Nederland
8.2
Ook de vakbonden gingen samenwerken. NVV + NKV à FNV: Federatie Nederlandse Vakbeweging
Kabinet van Agt vond loonmatiging nodig. Stakingen volgden. Speelruimte van de vakbonden gering. 24 november: Akkoord van Wassenaar: de werkgevers en werknemers herstelden de consensuspolitiek en maakten een einde aan de arbeidersconflicten. Loonmatiging in ruil voor werktijdverkorting en herverdeling van het werk. Poldermodel: naam van de nieuwe consensuspolitiek die rond 1990 ontstond. 8.3
Kruisrakettenkwestie: Het al dan niet plaatsen van kruisraketten in Nederland, als reactie op de Russische dreiging met raketten, polariseerde in 1984 de Nederlandse samenleving. No nonsens aanpak van Lubbers
Civil Society: Geëmancipeerde samenleving waarin mondige burgers individueel of in wisselende groepsverbanden voor hun rechten opkomen.