Module 12 - Islam

§1.1 Mohammed, Mekka en Medina
570 Mohammed geboren in Mekka, stam v/d koeraisj→ beschermer haram(=centraal plein in stad→ handel drijven met andere stammen)→ stond ka’ba = zwarte metorietsteen die door alle stammen werd vereerd

Mekka handelstad→ Mohammed succesvol handelaar→ trouwde met Chadiedja→ welvarend man→ meer oog voor tegenstelling rijk – arm → gaat mediteren in bergen→ krijgt visioenen van Gabriel, openbaart boodschap God aan Arabieren:

• Allah is enige en almachtige God→ heeft mens geschapen en hem goede dingen(voedsel en kleding) gegeven.
• Zijn regels vastgelegd in zijn Wet(=Sjarie’a)→ richtsnoer voor menselijke handelen.
• God vraagt dankbaarheid:
o Salaat: gebed
o Zakaat: zorg voor armen
→ Islaam: overgave aan God

vastgelegd in Koran→ definitieve en beste versie van Gods boodschap

Weerstand bij leiders Mekka→ positie in gevaar→ 622: Mohammed vertrok met 70 volgelingen naar Medina (begin Islamitische jaartelling)→ Hidjra(=migratie)→ moest einde maken aan stammentwisten→ vormde eerste gemeenschap moslims (=oemma):
• Zouden elkaar verdedigen bij conflicten met niet-moslims
• onderlinge ruzies voorgelegd aan de profeet

→ belangrijke ontwikkeling: nieuwe politieke eenheid, doorbrak stammenstructuur→ leiders in Mekka erg belangrijk→ djihaad(=heilige oorlog) tegen Mekka→ overvallen handelscaravanen→ Mekka verzwakken→ Mekka geeft zich over→ haram centraal heiligdom Islam

632 Mohammed stierf→ Soenna(=levenswijze en uitspraken Mohammed) erg belangrijk

§1.2 Van Mekka tot Marokko
Komst islam→ einde stammenoorlog→ op zoek naar vruchtbare gebieden o.l.v. kalief(=nieuwe leider oemma)→ Syrië en Egypte(Byzantijnse Rijk) Irak en Iran(Perzische rijk)

→ voortdurende oorlog + onvrede over hoge belastingen→ makkelijk te veroveren door moslims, soms zelfs bevrijders→ veroverden delen Iran, hele Midden-Oosten, Arabische schiereiland en Egypte

Streng onderscheid Arabieren en niet-Arabieren→ zuivere Arabieren kregen hoge posities, werd gestimuleerd om Arabier te worden: lage belastingen→ veel namen Islam + taal over→ tegenstand in Iran en Noord-Afrika→ bereikten ook: via Spanje Frankrijk en China, India en Indonesië

Kalief→ hoogste leiderschap:
• samenleving ordenen volgens regels sjarie’a
• Welvaart v/d gemeenschap bevorderen
• Zelf wetten en regels afkondingen→ niet in strijd met sjarie’a
1258 Mongolen maakte einde kalifaat→ richte grote verwoestingen aan→ donkere periode

→ islamitische Turksprekende stammen uit Centr.-Azie, Osmanen effectief militair systeem→ overwonnen bevolkingsgroepen ingezet om nieuwe gebieden te veroveren→ herstelde politieke eenheid islamitisch gebied, 1453: Constantinopel veroverd (Istanbul)

→ Ottomaanse/Turkse Rijk→ bestuurd door sultan→ vanaf 17e eeuw achter op militair en economisch gebied→ na WO I afgelopen met staatkundige eenheid islamitische wereld


§ 1.3 Macht en minderheid
leden Mekkaanse elite krijgt hoge posities→ protest vroege bekeerlingen najagen macht + rijkdom tegen islamitische beginselen→ leider Ali (656 - 661, neef + schoonzoon Mohammed)→ Sji’ietische stroming→ na dood Ali verschillende richtingen, grootste twaalversjiíeten→ reeks van 12 imams/kaliefen(1e = Ali)→ laatste verdween in 874→ minderheid binnen islam

Soennieten→ baseren geloof op koran + soenna→ verschil met sji’ieten te maken met invulling leiderschap en positie van stroming in het verleden

Vrij tolerant tegenover aanhangers andere monotheïstisch godsdiensten→ christenen en joden ‘volkeren van het boek’→ aparte positie in dhimmi-status (= verbond islamitische be¬stuur en niet-moslimgemeenschappen)→ erkende superieure positie islam en aanvaardde onder¬geschikte positie→ betaalde speciale hoofdelijke belasting + maatschappelijke verboden:
• Niet optreden als getuigen in islamitische rechtbank
• Niet trouwen met moslimvrouwen
• Herkenningsteken op kleren
• Geen paard berijden, alleen ezels
• Kerken/synagogen niet hoger als moskeeën v/d moslims
Daar stond tegenover:
• Veiligheid→ beschermd tegen vijanden van buitenaf
• Mochten eigen geloof belijden
• Mochten interne aangelegenheden zelf regelen

→ behoorlijk veel macht in economisch opzicht (vooral administratieve diensten) + speelde rol in culturele bloei van islamitische wereld

Wetenschappelijke werken uit Griekse oudheid opgenomen→ komt via islam in Europa terecht, bijv. werken Aristoteles en Arabische cijfers


§2.1 Van pogrom tot PLO
19e eeuw→ bloei nationalisme, leidt tot toename antisemitisme: Joden ‘vreemde elementen’ → slachtoffer pogroms (Rusland + Oekraine)→ emigreren naar Amerika of Palestina→ beloofde land→ zionisme: streven van Joden naar een eigen staat

Veel Joden in Ottomaanse Rijk→mochten niet emigreren naar Palestina→ havenbeambten + overheidsfunctionarissen omgekocht→ veel immigranten in Palestina gevestigd

1914 Aantal Joden gegroeid tot ruim 85 000→ kochten grond Arabische grootgrondbezitters→ Arabieren verloren pachtrecht→ kwamen in dienst bij Joden→ veel onenigheid→ niet vertrouwd met lokale normen/gebruiken en spraken geen Arabisch

Politieke betekenis door halfslachtige houding Britten in WO I:
• Sjarief Hussein, leider Arabieren, kreeg belofte dat Arabieren grote onafhankelijke staat zouden krijgen, volgens Arabieren ook Palestina
• Engelse minister beloofde zionisten nationaal tehuis in Palestina
• Fransen + Britten Midden-Oosten verdeeld in Sykes-Picot→ Eng. mandaat Irak + Palestina, Fr. mandaat Syrië + Libanon

1922 Engelsen scheidde Transjordanie(oostelijke deel Jordanie) af van Jordanie→ verboden voor Joodse immigranten→ spanningen blijven oplopen

1936 Engelse voorstel Palestina te delen→ Arabieren woedend, bestookten elkaar en Britten

1947 Eng. vraagt VN om oplossing→ opnieuw delingsplan→ Arabieren weigerden, Joden accepteerden het→ 1948 Engelsen trekken zich terug→ David Ben Goerion, zionistische leider, roept staat Israel uit→ Arabieren vallen Israel aan→ Israel wint oorlog→ helft Arabische inwoners vlucht naar Libanon, Syrië, Jordanie en Egypte→ leven nu nog steeds in vluchtelingenkampen

Oorlogen 1956, 1967 en 1973 brachten Arabieren weinig goeds, Israel zelfs grondgebieden veroverd→ legde Palestijnse bewoners ‘bezette gebieden’ allerlei beperkingen op→ Palestijnen richten eigen bevrijdingsorganisatie op: PLO ( Palestinian Liberation Organization) o.l.v. Yasser Arafat


§ 2.2 Eenheid, vrijheid en socialisme
Na 1e WO *Turkije→ onafh. seculiere republiek o.l.v. Mustafa Kemal (Ataturk)
*Iran→ constitutionele monarchie o.l.v. een shah
*Arab. gebieden Midden-Oosten + N-Afrika onder tijdelijk bestuur Fa + Eng
→westers model→ grondwet, parlement en leger

1952 Egyptische legerofficier Gamal Abdel Nasser pleegt staatsgreep met beweging ‘vrije officieren’
→ Koning Faroek afgezet, Egypte werd republiek→ wilde onafhankelijke positie t.o.v. VS en Sovjetunie

Arabisch nationalisme sloeg aan→ Syrië, Irak en Algerije nationalistische regering→ rol islam moest beperkt blijven tot privé-leven, emancipatie van vrouw ook benaderd

→ geen sprake van democratie→ leus: ‘eenheid, vrijheid en socialisme’ → nationalistische regimes ontwikkelden zich snel tot dictatoren

§2.3 ‘Islam is de oplossing’
Islamitisch fundamentalisme→ groeperingen die ideologie baseerden op politieke toepassing van islamitische wetten en leefregels→ niet alle fundamentalistische groeperingen even radicaal

1979 In Iran wordt regime van shah omvergeworpen o.l.v. Ayatollah Khomeini→ wordt islamitische republiek

→ idee voor veel fundamentalistische groeperingen→ begonnen activiteiten vaak met sociaal werk→ gaven hulp bij geldproblemen of gezondheidsklachten→ mensen kregen vertrouwen in hen

jaren ‘80→ moest sterk bezuinigd worden→ mensen voelden zich in steek gelaten door overheid→ protest van fundamentalisten sprak erg aan

Oplossing veel maatschappelijke problemen: strenge naleving islamitische voorschriften→ verafschuwden westerse materialisme, alcoholgebruik en vrije seksuele moraal. Ook vrouwengroeperingen→ vrouw moet wel kunnen studeren en werken, mag niet ten koste gaan van rol als echtgenote en moeder.

jaren ‘90→ meer politieke vrijheden in Arabische landen

1991 Democratische verkiezingen Algerije→ gewonnen door FIS(partij fundamentalisten) →regering verklaarde uitslagen ongeldig→ deel fundamentalisten start acties, aanslagen→ regering begon grootscheepse politieactie→ strijd steeds gruwelijker→ 1988: reeds 80.000 burgers slachtoffer geworden van geweld

Vraag: is islamitisch fundamentalisme te combineren met democratie?
Zullen veel radicale denkbeelden moeten opgeven als ze aan macht komen→ In Iran nog steeds beperkte vrijheid van meningsuiting na politieke islam

→ ‘rechtsstaat’ is voor veel inwoners Arabische landen nog ver weg


§ 3.1 Moslims in migratie
Komst moslims naar Nederland:
• Indonesische moslims→ onafhankelijkheid Indonesië, vooral Molukkers
• Turkse/Marokkaanse gastarbeiders→ behoefte arbeiders ongeschoold werk→ later ook vrouwen en kinderen hier na toe gehaald.
• Surinamers→ onafhankelijkheid Suriname
• Vluchtelingen uit Iran, Irak, Somalie, Afghanistan en Bosnie→ burgeroorlog of politieke onderdrukking
• Nederlanders die moslim werden→ vooral vrouwen die met moslim trouwden


§3.2 Lasten en lusten van het geloof
Vijf ‘zuilen’/plichten van islam:
• shahada→ geloofsgetuigenis→ ‘Er is geen god dan Allah en Mohammed is zijn profeet’
• Salaat→ islamitische gebed→ 5x per dag→ individueel/groepsverband in richting ka’ba in Mekka, vrijdagmiddag wekelijkse gebed in moskee na preek imam→ allerlei sociale, ethische en religieuze aspecten van leven
• Vasten→ van zonsopgang tot zonsondergang niet eten/drinken/roken en geen seksuele omgang→ in maand Ramadan→ toen openbaring van koran aan Mohammed
o verdiept spirituele leven→ gaat gepaard met gebed en opzeggen van koran
o solidariteit met minderbedeelden te versterken→ honger/dorst ervaren
o meer liefdadigheid
→ afgesloten met Suikerfeest
• Hadj→ pelgrimstocht/bedevaart naar Mekka→ samen met Offerfeest: gehoor¬zaamheid van Abraham herdacht toen hij Izak moest offeren→ 70 dagen na Ramadan
• Zakaat→ solidariteit met armen/ religieuze belasting

Andere verboden: geen varkensvlees, alcohol + drugs verboden, verbod op gokken

Voorschriften met betrekking onderlinge relatie moslims:
• Besnijdenis van jongens→ treed toe tot islamitische gemeenschap
• Gezin hoeksteen v/d samenleving→ geen buitenechtelijk geslachtsverkeer
• Polygamie toegestaan→ max 4 vrouwen
• Geloofsbeleving man – vrouw gelijk, in islamitische wet niet. Vrouw opvoeding kinderen + huishouding, man voor financiële onderhouding v/h gezin
• Begraven met gezicht naar Mekka→ voorkeur niet in kist maar witte lijkdoeken, crematie verboden

Verschil naleving islamitische voorschriften:
• Individuele of familie hechting aan voorschriften
• Islambeleving in land van herkomst

§3.3 Een islamitische ‘zuil’?
Vorming islamitische ‘zuil’ zou belangrijk zijn voor integratie→ zouden zich beter kunnen emanciperen door tijdelijke eigen voorzieningen.

Tegenargumenten:
• Veel moslims willen niet in ‘moslimhokje’
• Veel moslims kennen niet zoveel waarde toe aan religie bij opvoeding kinderen
• Te weinig goed opgeleide moslims om organisatie op te zetten en te bemannen
• Leidt tot isolement
• Heft taalachterstand migrantenjongeren niet op→ op moslimscholen wel beter zelfvertrouwen ontwikkelen en beter rekening houden met onderwijsproblemen
• Grote verscheidenheid binnen moslimgemeenschap in Ned.

1975 Federatie van Moslimorganisaties in Nederland opgericht→ pleit voor totstandkoming voorzieningen voor gebed, ritueel slachten en islamitische begrafenissen

Veel organisaties op grond van etnische achtergrond→ ook eigen moskeeën→ imams vaak uit buitenland→ teveel beïnvloed door regering land van herkomst + te weinig verstand van problemen migranten in Ned.


§3.4 Islam en integratie
Niet duidelijk wat integratie precies is→ voor is dit dat allochtonen Nederlands spreken + houden aan Nederlandse wet voor ander dat minderheid in meerderheidscultuur opgaat

Problemen bij integratie van moslims
• Hoge werkloosheid + jeugdcriminaliteit→ grotere rol moskeeen bij oplossen probleem
• Generatieconflict 1e generatie migranten en kindern
• Vrij geisoleerd bestaan→ geen Ned. cultuur en ook verstoken van ontwikkelingen eigen land

Ned. minderhedenbeleid→ integratie met behoud van eigen identiteit→ sinds jaren ’90 islam belangrijkere rol in leven allochtone jongeren→ bijv. dragen hoofddoek