Geschiedenis Module 11
Hoofdstuk 1
1.1
Hitler viel polen binnen in 1939 een week na het niet aanvalsverdrag dat het met de sovjetunie had getekend.
De wereld maakte kennis met een Duitse Blitzkrieg (Bliksemoorlog, snelle bewegingoorlog met een combinatie van tanks en vliegtuigen)
Na de oorlogsverklaring in september 1939 gebeurde er maandenlang weinig. In het voorjaar van 1940 bezette Duitsland Denemarken en Noorwegen, daarna Nederland, België en Frankrijk. Nederland werd door het bombardement op Rotterdam tot overgave gedwongen. De regering vluchtte naar Londen. De Vichy_regering van Frankrijk collaboreerde (spant samen) met Duitsland.
GB verzette zich onder leiding van Churchill. Eerst wilde Hitler het Britse luchtruim veroveren waarna ze daarna het kleine leger van Engeland wilde overrompelen.
Ook begon de Luftwaffe GB te bombarderen waardoor de vastberadenheid van de Britten versterkte.
Het verliezen van deze Battle of Britain (Luchtslag om GB in 1940 met moeite kon Royal Air Force de Luftwaffe afslaan) was de eerste grote tegenvaller voor Hitler.
Doelen uit Mein Kampf: strijd tegen jodendom, Oost – Europa koloniseren.
De Drang nach Osten (volgens Hitler hoort Duitsland wegens zijn geschiedenis richting Oost – Europa te koloniseren), dit zou de Duitsers Lebensraum veroveren, maar hij begon te laat met zijn campagne. De Tsjechen en Polen waren al overwonnen en de Slowaken zijn bondgenoten van Duitsland.
In 1941 was de Sovjetunie aan de beurt, de aanval werd uitgesteld omdat Hitler zijn Italiaanse bondgenoot Mussolini moest helpen bij een oorlog op de Balkan. Met behulp van Slowakije, Roemenie en Hongarije versloeg Duitsland Joegoslavië en Griekenland.
Daarna lanceerde Hitler de grootscheepse verrassingsaanval Operatie Barossa ( Duitse aanval op de Sovjetunie in de zomer van 1941)
Het leger van de Sovjet_Unie (het rode leger) was slecht voorbereid en verzwakt door zuiveringen. De Duitse soldaten werden tegengehouden door de winter. Hoewel Stalin in zijn eigen land niet geliefd was kon hij toch mensen verenigen om te vechten tegen Hitler. De slag bij Stalingrad (1943) betekende de ommekeer in de oorlog. Wederom door de winter een onmisbare bondgenoot voor de Sovjetunie.
1.2
Door de Duitse aanval kwam de Sovjet_Unie terecht in een bondgenootschap met Engeland. De tegenstellingen werden even onder het tapijt geveegd, Churchill en Stalin hadden wel wantrouwen in hun achterhoofd, naarmate Duitsland zou verzwakken kwam dit meer naar boven.
De Nederlandse regering in ballingschap sloot zich aan bij de Grote Alliantie. Dat is een breuk in de Nederlandse buitenlandse politiek, na de bezetting zou Nederland niet meer terugkeren van de politieke neutraliteit.
President Roosevelt was in 1940 nog een overtuigd aanhanger van de isolationistische politiek ( wil zich buiten internationale verplichtingen houden).
De VS steunde de Britten en vanaf 1942 ook de Sovjetunie -> deze steun was niet ongunstig voor de VS economie. Roosevelt wist dat de VS toch niet buiten de oorlog kon blijven.
Toen Japan (bongenoot van Duitsland sinds 1936 en Italie in het anti- Komitern pact) de Verenigde Staten aanviel (Pearl Harbour 1941), werd dit land ook een actieve bondgenoot. Duitsland verklaarde de oorlog aan Amerika.
Japan begon een grote opmars in Azië en veroverde de ene Europese kolonie na de andere, en zo raakte Japan ook in oorlog met Nederland, omdat het Nederlands- Indie bezette. Japan deed alsof ze de bevrijders waren maar de overheersing stond centraal
De Verenigde Staten waren zeer belangrijk voor de oorlogvoering omdat het land een grote industriële productie had. De Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan de economische crisis in de V.S.
Vanaf 1942 drongen de geallieerde (de bondgenoten van GB) de Duitse legers terug.
In Noord- Afrika verloren de Duitsers de slag bij El-Ala-Mein (keerpunt van de WO II in Noord- Afrika. De geallieerden sloegen in deze slag in 1942 Duitse legers terug) tegen de Britten
Amerikaanse troepen landen in 1943 in Algerije en Marokko, in 1943 moest Hitler Noord- Afrika opgeven. Hoewel Stalin aandrong op een tweede front in West_Europa (omdat er te veel doden vielen bij hem), vielen de geallieerden eerst aan in Noord_Afrika en daarna in Italië. Dit leidde tot achterdocht van de kant van Stalin. Dat tweede front kwam er in 1944 op 6 juni D-Day (toen landden de westelijke geallieerden op de stranden van Normandie) Pas in 1944 werd de aanval in Normandië gestart. In het najaar stagneerde het front, de bevrijding van Nederland liep vast ter hoogste van de grote rivieren bij Arnhem. Waarna de Duitsers in de winter met het Ardennen- offensief (laatste zware poging van het Duitse leger om de westelijke geallieerden in hun opmars tegen te houden) kwamen. De Russische opmars ging door, op 2 mei 1945 bezette zij Berlijn. Hitler had toen al met zijn vrouw zelfmoord gepleegd. In Azië was de strijd nog niet ten einde, het Japanse fanatisme nam toe naarmate de geallieerden dichter bij hun doel kwamen. Japanners beschouwden sterven voor de keizer als grote eer. Kamikaze- piloten (Japanse zelfmoordpiloten die zich met springlading en al op Amerikaanse schepen te pletter vlogen) kamikaze betekent letterlijk goddelijke wind. Het bedwingen van Japan kostte zo grote verliezen, de VS wilde dat de oorlog tegen Japan snel eindigde, daar zette zij hun nieuwe wapen op in, de atoombom. Op 6 augustus 1945 veegde die bom de stad Hiroshima van de aardbodem. Hierna was Japan wel bereid te onderhandelen met de VS. Maar de VS eiste onvoorwaardelijke overgave waarop de VS de tweede bom op de stad Nagasaki wierp. Japan capituleerde op initiatief van de kiezer, WO II was ten einde. Voor de misdadigers was in Neurenberg een rechtbank waar de misdadigers zich niet konden beroepen op de wetten van hun land. 1.3 Dit was de eerste Europese oorlog waarbij Nederland betrokken raakte sinds Napoleon. Na enkele dagen van verzet moest generaal Winckelman overgeven. Na het bombardement op Rotterdam dreigde de Duitsers nog meer steden te bombarderen. Koningin Wilhelmina ging naar Engeland. De Oostenrijkse Seyss Inquart werd Reichskommisar. Eerst was hij voorzichtig, de ministeries voerde nu zijn richtlijnen uit. In het begin was niet voor iedereen duidelijk waar de Duitsers op uit waren. De Nederlandse Unie werd in de zomer van 1940 opgericht, velen werden lid uit afkeer van NSB en de Duitsers. Na veel commentaar van de Unie jodenvervolgingen werd deze verboden, net als alle partijen behalve de NSB van Mussert. Ook beschouwde Hitler de Nederlanders als een verwant volk. Partijen en vakbonden werden opgeheven, censuur werd ingesteld. Nederland werd een Gelijkgeschakelde (alle mensen en organisaties nationaal-socialistisch maken) dictatuur onder Duitse leiding. De jodenvervolging werd in stapjes opgebouwd: beperkende maatregelen, ontslagen, jodensterren, de Ariërverklaring (bewijs van raszuiverheid, dat wil zeggen dat iemand geen joodse voorouders heeft). Zelfs toen kerken en universiteiten protesteerden gingen de Duitsers door. In 1941 werd de Joodse Raad ingesteld die zou het de Duitsers vergemakkelijken. De Februaristaking (de Amsterdamse bevolking protesteerde in 1942 tegen de anti- joodse maatregelen van de bezetter. De Duitse reactie daarop was wreed, vele jonge joodse mannen werden opgepakt in een razzia en naar concentratiekampen gestuurd. Strijd tegen het jodendom is een van de belangrijkste punten in de nazi- ideologie. In bezette gebieden werd de joods bevolking in Getto’s (stadswijk waarin joodse burgers door de Duitse bezetters werden gedreven en afgezonderd) bijeengedreven. In de Sovjetunie werden joden massaal vermoord door de speciale Einsatzgruppen (speciale eenheden voor het massaal executeren van (hoofdzakelijk joodse) mensen achter het front in de Sovjetunie) Na januari 1942 op de Wannsee- conferentie kwam er een systeem in de strijd tegen de joden. Een Endlösung (eindoplossing van het jodenprobleem, hiermee bedoelt de nazi top het uitroeien). Hierna werden joden massaal in kampen gestopt, slavenarbeid en vernietigingskampen. Miljoenen joden kwamen om in deze shoah of Holocaust (massamoord op joden). Ook zigeuners, homoseksuelen, gehandicapten, communisten en asociale werden naar vernietigingskampen gestuurd. Er volgde twee stakingen, 1 in 1943 en de andere in 1944, een spoorwegstaking. Na protesten tegen de vervolgingen door Nederlanders, traden de Duitsers harder op. Enkele Nederlanders gingen in het verzet, anderen vochten voor de Duitsers. Velen pasten zich (Accommodeerden) aan. Iedereen dacht dat na D- day Nederland ook snel bevrijd zou zijn. NSB-ers en andere land verraders vluchtten massaal naar de oostgrens het was Dolle Dinsdag. ( in september 1944 dachten veel mensen dat na valse geruchten Nederland al bevrijd werd) Toen de geallieerde invasie in 1944 stagneerde(vastloopt), volgde een moeilijke hongerwinter. Op 5 mei 1945 was het land bevrijd. Hoofdstuk 2 Onder de Koude Oorlog verstaat met het conflict tussen enerzijds de V.S. en zijn bondgenoten en anderzijds de S.U. en zijn bondgenoten. De VS en de sovjetunie zijn de nieuwe machten. Tip: probeer in hoofdstuk 2 het patroon van acties en reacties te reconstrueren. 2.1 Voor de situatie na de oorlog moesten er internationaal afspraken worden gemaakt. Churchill en Roosevelt sloten het Atlantisch Handvest (in 1941 opgestelde grondslag voor een nieuwe wereldorde na de oorlog, basis voor de latere VN) Elk volk zou een aantal vrijden moeten hebben: - zelfbeschikkingrecht - deelname aan de wereldhandel - vrije toegang tot de zeeën en grondstoffen
In 1942 besloten 26 landen dat er een internationale organisatie zou komen die internationale geschillen zou proberen op te lossen. Dec. 1943 kwamen Churchill, Roosevelt en Stalin bijeen in Teheran (plaats waar een conferentie van de geallieerden werd gehouden) Toen had de oorlog al zijn gunstige wending genomen en kreeg Stalin zijn zin wat betreft het tweede front, en dat hij de veroverde gebieden die eerst bij het Tsarenrijk hoorde zou mogen behouden, dat mocht van GB, terwijl zij juist mee gingen doen omdat Polen werd binnengevallen. Roosevelt deed mee uit idealistische overwegingen. Stalin uit strategische, hij wilde meer vrijheid aan de grenzen. Churchill ook uit strategische, hij hield scherp de belangen van het Britse koloniale rijk in de gaten, daarvoor was de Middellandse Zee van groot belang. Eind 1944 ging Churchill met Stalin een ruwe schets van de verdeling van de invloedssferen in Oost- Europa. _ Jalta: (1945 plaats waar de geallieerden een conferentie hielden Chur, Stal, Roos) Polen schoof op ten koste van Duitsland; Duitsland werd voorlopig verdeeld in 5 bezettingszones. Stalin beloofde dat de Oost_Europese landen democratisch zouden worden bestuurd. Berlijn werd ook door vijven gedeeld net als Oostenrijk, het zou worden bestuurd door de Vs, Fa, Gb, Su
_ Potsdam: (1945 plaats waar de laatste conferentie gehouden, Truman ipv Roos) Truman stond veel wantrouwender tegen over de Su dan de idealistische Roosevelt. Het westen constateerde dat Stalin de macht wilde houden over de ‘bevrijde’ gebieden in Oost_Europa. Dus dat wantrouwen was wel terecht. Het conflict werd scherper. Het Cordan Sanitaire (door Stalin gewenste zone van bufferstaten tussen de Su en de rest van Europa. Deze staten werden compleet afhankelijk van Moskou) Al in Potsdom tekenden zich al duidelijk de belangentegenstellingen van de komende Koude Oorlog. Tijdens de conferentie ontplofte de atoombom in Hiroshima, Stalin verklaarde oorlog aan Japan. Maar door de tweede atoombom was Stalins hulp niet meer nodig, de aanslag op Nagasaki verhinderde de VS dat Stalin verder zou uitbreiden in Azie. Het is mogelijk dat dit ook heeft meegespeeld in de beslissing om boven Japan nog een bom te laten ontploffen. De VS had laten zien de nieuwe supermacht te zijn. Fa en GB hun positie was verzwakt. In Neurenberg werden Duitse oorlogsmisdadigers voor een internationaal tribunaal berecht, voor het eerst werd internationaal boven nationaal recht geplaatst. Niet alleen landen werden berecht maar ook personen. Dit zelfde gebeurde in Tokyo voor de Japanse oorlogsmisdadigers.
2.2
Duitsland was volgens de afspraken in Jalta in vieren gedeeld, ook Berlijn.
In Oost- Europa werkte Stalin hard om zijn cordon sanitaire te verwezenlijken.
In het ene land na het andere kwamen communisten aan de macht die in Moskou waren opgeleid.
Dit druiste in tegen het Atlantisch Handvest. Albanië, Bulgarije, Roemenie, Polen, Tjsechoswakije en Hongarije werden Volksdemocratieën (communistische dictatuur, geen democratie, naar het model en onder gezag van de SU).
De ongerustheid van de geallieerden was niet helemaal terecht omdat Stalin in veiligheids garanties geïnteresseerd was en daarom zijn invloedssfeer uitbreidde
IJzeren gordijn: hier sprak Churchill over als reactie op Stalins optreden wat betreft de volksdemocratieën. Churchill vond dat het ijzeren gordijn over Europa werd dichtgeschoven. Dit vond Stalin hypocriet omdat hij zich ook niet bemoeide met de regeringsvormen in de Britse invloedssfeer, als je naar Griekenland kijkt is dat niet geheel onterecht. Stalin steunde de Griekse communisten nog niet en de Britten hielden gewelddadige anti- communisme optredens. Truman nam de strijd van de Britten tegen het communisme over. Containment: ‘Indammen’ van het communisme in de wereld. Amerikaanse politiek ten tijde van Truman. Truman-doctrine: Amerikaanse politiek gericht op het tegenhouden van het communisme in de wereld. Enkele weken hierna kwam de Amerikaanse minister van financiën met het: Marshall-plan: Amerikaanse financiële hulp bij de wederopbouw van (West-)Europese staten na de Tweede Wereldoorlog. De SU wilde die hulp niet en de Oost- Europese landen mochten die hulp niet aannemen. De VS zou namelijk met de Marshallhulp economisch imperialisme (streven naar oppermacht) bedrijven. Nu werd het ijzeren Gordijn een strikte scheiding tussen twee tegengestelde economische gebieden. De drie westerse sectoren in Berlijn, West Berlijn vormden een kapitalistisch eilandje achter het IJzeren Gordijn
Blokkade van Berlijn, door Stalin omdat het een doorn in het oog was, maar nadat de westerse bezettingzones een nieuwe munteenheid kregen wat tegen de afspraak was. Hij sloot de toegangswegen van Berlijn naar het Westen af. Hierna maakten de VS een luchtbrug die voor de voorzieningen zorgden van de west- berlijners. Ten tijde van de blokkade dingen de drie op in een nieuwe staat naar westers model.(BRD) Kort daarna volgde de nieuwe communistische staat de DDR
NAVO: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, opgericht in 1949 door de VS met anderen westerse landen. Militair samenwerkingsverband tegen de dreiging van het communisme. Andere oorzaken van gevoelens van onveiligheid in 1949: de Russen ontwikkelden een kernbom en China werd communistisch. Verenigde Naties (internationale organisatie, opgericht in 1945, waarin bijna alle landen zijn vertegenwoordigd met als belangrijkste taak het toezien op vrede en veiligheid in de wereld) Het kreeg ook een aparte Veiligheidsraad: Deel van de VN dat moet waken over vrede en veiligheid in de wereld. Daarin kregen de VS, SU, China, GB en Fa een permanente zetel en een Vetorecht: Recht om beslissingen te blokkeren (veto = ‘ik verbied’). De Vs domineerde in de veiligheidsraad, en de SU sprak haar veto vaak uit. Algemene vergadering: Deel van de VN waarin alle lidstaten zijn vertegenwoordigd
Internationaal forum voor problemen en conflicten. 2.3 Nadat bleek dat de SU ook een stoombom had na Amerikaans ontwerp, ontkende zich een ware jacht op atoomspionnen. McCarthyisme: de republikeinse senator Joseph McCarthy ontketende in 1950 een ware heksenjacht tegen communisten. Hij ontmaskerde die in de VS, als je al linkse sympathieën had liep je gevaar. “On Amerikaanse’ elementen verloren hun baan en raakte in sociaal isolement, het McCarthyisme woedde nog 4 jaar door. De angst voor het ‘rode gevaar’ was in de jaren 50 op zijn hoogst. In diezelfde tijd begon een echte oorlog tussen West en Oost, met een oorlog tussen Noord- Korea en Zuid- Korea en hun bondgenoten
De VS het zuiden en de SU het noorden, de commissie van de VN mocht in het noorden haar werk niet doen. In 1948 ontstonden twee staten. Dat Zuid- Korea niet helemaal democratisch bestuurd werd was voor de VS geen probleem, ze waren al lang blij dat ze een anti- communistische bondgenoot hadden. De VN erkende alleen Zuid- Korea. In 1950 vielen de Noord- Koreaanse troepen het zuiden binnen, heel snel veroverde ze een groot deel en de hoofdstad Seoul. Waarschijnlijk was het idee om binnen te vallen van de Koreaanse regering omdat Stalin al eerder zijn troepen uit Noord- Korea had teruggetrokken, eerder dan dat de Amerikanen dat deden uit Zuid- Korea. Daarna riep de VN op tot militaire hulp aan Zuid- Korea, de SU kon geen gebruik maken van haar vetorecht, vanwege de boycot. Koreaanse oorlog: Vanaf 1950 vochten vele landen (ook NL) onder de vlag van de VN tegen de communisten in Korea, Noord – Korea werd onder de voet gelopen met toestemming van de VN
Het werd ingewikkelder toen China zich er mee ging bemoeien, zij dreven het front weer terug. In 1953 werd de wapenstilstand getekend in de Koreaanse oorlog.
Korea gaf een sterke impuls aan de Koude Oorlog.
Warschaupact: militaire samenwerking tussen de Sovjetunie en bondgenoten, opgericht in 1955. Tegenhanger van de NAVO.
Roll-back: Amerikaans voornemen uit de jaren vijftig om het communisme terug te dringen.
Zowel de VS als de SU waren nu klaar voor een kernoorlog
2.4
In 1953 overlijd de machtige en moordzuchtige Stalin.
Daarna is er een onzekere tijd, in Oost- Berlijn kwamen arbeiders in opstand, deze werd hard onderdrukt.
Hierna kwam Chroesjtsjov aan de machte hij pleitte voor:
Vreedzame coëxistentie: Idee dat de systemen van Oost en West zonder oorlogsdreiging naast elkaar zouden moeten kunnen bestaan.
De gebeurtenissen in de DDR toonden aan dat Eisenhower niet bereid was in te grijpen achter het IJzeren Gordijn. Chroesjtsjov op zijn beurt werkte mee aan een vredesverdrag met Oostenrijk in 1955, het land kreeg zijn onafhankelijkheid in ruil voor neutraliteit.
Chroesjtsjov stelde de misdaden van Stalin aan de kaak, SU luidde de ‘destalinisatie’ in : met Stalin en zijn aanhangers werd afgerekend.
In Polen kwam een arbeidersopstand, het Poolse leger greep in. Er werd afgesproken door de stalinisten met goedkeuring van Moskou omdat gematigder communistisch te zijn, Polen werd iets te matig waarop het Rode Leger weer klaarstond. Ook in Hongarije was het onrustig, zij betuigde ook sympathie voor de Polen. De gematigde communist kwam in Hongarije aan de macht, hij besloot uit het Warschau pact te stappen. GB en Fa grepen in bij het Suez kanaal met behulp van Israël, ze deden dit zonder Eisenhower, wat hem boos maakten. De invasie werd een ramp en de SU greep Hongarije weer terug. Nagy vroeg om hulp aan het Westen, de NAVO greep niet in, hieruit blijkt dat de VS geen kernoorlog riskeerde voor gebeurtenissen achter het IJzeren Gordijn.
Hoofdstuk 3
3.1
In 1960 werd president Kennedy gekozen.
Hij hoopte dat hij met zijn tegenspeler Chroesjtsjov de vreedzame coëxistentie weer kunnen goedmaken.
Omdat er veel Oost- Duitsers via West – Berlijn naar het vrije Westen vluchten.
Sloot oost – Berlijn op aandrang van Chroesjtsjov in 1961 alle straten af die Oost- en West- Berlijn verbonden. West- Berlijn werd ingemetseld. Amerikaanse tanks stonden bij de muur in aanbouw klaar maar deden niets. De muur was officieel bedoeld om het fascisme af te weren. Maar in werkelijkheid werden alleen Oost – Duitser verhinderd naar het Westen te gaan, wie dat toch probeerde werd doodgeschoten.
De Berlijnse muur is een symbool geworden voor de Koude Oorlog.
De periode die Kennedy bracht ondanks zijn goede bedoeling leidde tot een nieuw hoogte punt van de Koude Oorlog.
In 1959 zette Fidel Castro op Cuba de Amerikaans gezinde dictator Batista af en richtte zich steeds meer op het communisme, tot onvrede van de VS.
In 1961 probeerde de CIA met Cubaanse ballingen een invasie.
Waarop Castro besloot de SU om militaire hulp te vragen, die dat graag gaven.
In 1962 krijgt de Amerikaanse president foto’s voorgelegd de de SU in Cuba raketbases aan het bouwen zijn waarop Kennedy besloot tot een blokkade van Cuba, de marine kreeg opdracht de SU met geweld tegen te houden.
Chroesjtsjov zei dat dit onaccpetable was en dat de president een kernoorlog riskeerde.
Later werd duidelijk dat de Russische schepen niet hadden geprobeerd de blokkade te doorbreken.
Het was nog niet voorbij later waren er weer foto’s dat op Cuba raketten bijna bruikbaar waren waarop de VS een aanval plande op Cuba.
Maar naar onderhandelingen haalden ze beiden hun raketten weg.
De Cubacrisis ( in 1962 was het oprichten van een raketbasis op Cuba door de SU bijna de aanleiding voor een kernoorlog tussen West en Oost)
Deze crisis was het hoogte punt van de Koude Oorlog maar ook de afsluiting.
3.2
Na de Cubacrisis werkte Kennedy aan een nieuwe strategie, die van het passende antwoord.
In eerste instantie moesten conventionele wapens een grotere rol spelen, indien nodig daarna tactische kernwapens, daarna in het uiterste gevalstrategische kernwapens.
In 1963 werd door de VS en de SU besloten geen bovengrondse kernproeven te houden.
5 jaar later sloten ze het Non- proliferatieverdrag (verdrag dat ondertekenaars verplicht verspreiding van kernwapentechnologie tegen te gaan)
In 1972 ondertekende Nixon en Brezjnev het Salt - I – verdrag (Strategic Arms Limitaion Talks. Onderhandelingen tussen de VS en de SU over beperking van (kern) bewapening. Leidde toen tot dit verdrag)
Dat de supermachten naar een evenwicht streefden was nieuw.
De onwrikbare tegenstelling werd in de jaren 60 aangetast. China erkende het leiderschap van Moskou niet meer over de communistische wereld, volgens Mao was het niet revolutionair genoeg.
Tussen China en Rusland kwamen gevechten. In 1972 bracht Nixon een bezoek aan de ideologisch vijand, Rood – China. Hiermee zette de VS SU onderdruk.
In de jaren 70 sleten de scherpe kantjes van het Oost- West conflict, de onvrijheid in de Oostbloklanden bleef streng gehandhaafd. Maar tussen de staten aan weerszijden van het IJzeren Gordijn groeiden de contacten. De Duitse bondskanselier sloot een vredesverdrag met de Su en Polen. Eigenlijk legde de bondskanselier hiermee zich neer bij de nieuwe grenzen ten Oosten van Duitsland.
Heeft hij hiermee bijgedragen aan een einde van de Koude Oorlog of heeft hij de Oost- Duitsers verraden?
Hoewel de supermachten dan wel vrede gesloten hadden, was er niet overal wereld vrede.
Sterker nog in tal van lokale conflicten speelde de Koude Oorlog mee.
Eerder hebben we gezien dat dat was in Korea. Maar er zijn ook andere voorbeelden: de Midden-Oostenkwestie en de Vietnamoorlog. De supermachten beïnvloeden de oorlogvoerenden, leverde zelfs wapens of deden mee in de strijd.
3.3
Tijden WO I beloofde de Engelsen aan de zionistische joden een eigen thuis in Palestina.
Maar na de oorlog kreeg Engeland steeds meer problemen met hun mandaatgebied, vanwege de toenemende spanningen tussen joodse immigranten en Arabische Palestijnen.
De Duitse immigratie werd versterkt door:
- opkomst van Hitler – Duitsland
- vervolgingen van joden in de SU, Duitsland
- en door Duitsers bezette gebieden
Na WO II verliet GB het mandaatgebied, zonder de kwestie op te lossen.
De VN had een plan, maar toen de Engelsen weggingen riep David Ben Goerion de staat Israël uit, dat was het begin van militaire en politieke conflicten tussen Arabische landen en Palestijnen enerzijds en Israël en bondgenoten anderzijds.
In 1956 ontladen zich de spanningen in Egypte. De leider Nassar was voor de Arabische.
Met de aanwakkerende Koude Oorlog wilde hij onafhankelijk zijn tussen West en Oost.
Waarop de VS en GB hem onderdruk probeerde te zetten, en hem geen financiële hulp
Zou geven voor het bouwen van een stuwdam in de Nijl, en hem geen wapens meer te geven, als hij zich niet pro – Westers zou opstellen. Nassar kocht zijn wapens in het Oostblok en nationaliseerde het Suezkanaal, dat in bezit was van Fa en GB. Nu werd er een plan beraamd, Israël zou Egypte aanvallen en FA en GB zouden tussen beiden komen precies bij het Suezkanaal, maar dit mislukte omdat de Amerikaanse president Eisenhower dit plan niet steunde. De SU dreigde Londen en Parijs te bombarderen als vergelding (wraak). GB kwam tot conclusie dat het geen grootmacht is en dat het zonder de VS niets is, Franse en Engelse troepen trokken zich terug. Het Westen leed gezichtsverlies, de Arabieren vertrouwde hen niet meer en de SU had voet aan de grond gekregen in het Midden – Oosten. Vanaf dat moment woedde hier ook de Koude oorlog. In 1964 kwamen de Palestijnen met hun gewapende strijd, de Palestijnse bevrijdingsorganisatie onder leiding van Yassar Arafat. Zij waren bekend door terreur als wapen en werden door veel landen erkend als vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. In de Zesdaagse oorlog ( oorlog tussen Israël en zijn Arabische buurlanden in 1967) Leden Egypte, Jordanië en Syrië een nederlaag tegen Israël, dat zijn grondgebied uitbreidde. In 1973 probeerde Egypte en Syrië op de joodse feestdag Jom Kipoer Israël ververoveren met een verrassingsaanval, maar Israël kon zich verdedigen. Het Westen steunde Israël, en maakte vanaf 1973 kennis van een nieuw Arabisch wapen, olieboycot. Hiermee kon het de westerse economieën in moeilijkheden brengen. Toen kreeg NL ook te maken met een oliecrisis, maar nu liggen er voortaan strategische voorraden olie in Rotterdam, de olieboycot is nu ook minder krachtig omdat het Arabische aandeel in de wereldolieproductie kleiner is geworden dan in de jaren 70. Vanaf 1977 was er een moeizame weg naar vrede. In 1979 kwam er een vredesverdrag mede door Amerikaanse bemiddeling. Sadat (van Egypte) werd nu duidelijk dat hij Sinai terug kreeg zonder oorlog. Over het Palestijnse probleem werd niet gesproken daarom word Sadat ook wel door velen gezien als een verrader van de Arabische zaak. Vanaf 1987 jaren lange Palestijnse volksopstand is de Israëlische regering in gesprek met de Palestijen. Hoogte punt van de Arabische- Israëlische toenadering: de akkoorden die de regering van Rabin met de PLO in 1993 sloot, over het toestaan van autonomie aan Palestijnen op stukken Israëlisch grondgebied. Israëli’s vonden dit lang weggeven voor vrede. In de jaren 90 ging het weer slechter met het vredesproces omdat de Iraels premier Netanjahu de Palestijnse autonomie tegenhield. 3.4 Na WOII konden de fransen in hun kolonie Ido- China de communistische guerrilla niet onder controle houden. In 1953 werd Vietnam, voormalig deel van Frans Ido- China opgedeeld. Het noorden werd communistisch, en omdat er in het zuiden van Vietnam veel communistische bemoeienis was, nam de Amerikaanse bemoeienis in Zuid- Vietnam toe. Volgens de Dominotheorie zou zonde inmenging het ene na het andere Aziatische land communistisch worden. Amerika ging de rol van Frankrijk overnemen, in Zuid- Vietnam kwam een communistische guerrillabeweging gesteund door het noorden, Amerikaanse soldaten kwamen ingrijpen. Dit was ook weer een conflict in het kader van de Koude Oorlog. De supermacht was machteloos, ze hadden wel materieel overwicht maar dat hielp niet, omdat de burgerbevolking en Vietcong (vijand) moeilijk te onderscheiden waren. De vijand opereerde vaak letterlijk ondergronds. Veel Amerikaanse soldaten sneuvelde, omdat de vijand zo moeilijk te vinden was, werden bommentapijten gelegd. Een ander probleem was het ondoorzichtige woud, dat werd opgelost door Agent Orange, een ontbladeringsmiddel. Het Tet offensief van Vietcong en de Noord- Vietnamse boekte veel succes. In Amerika kwam er steeds meer commentaar op de oorlog, vooral de jongeren generatie van de jaren 60 wilde niet zomaar vechten voor een land dat toch niet van Amerika hield. Het publiek verloor het geloof in de goede zaak doordat op tv de gruweldaden van de Amerikanen te zien was. Vanaf 1969 kozen de Amerikanen voor het vietnamisering van het conflict, in 1973 haalden zij hun troepen terug, waarna ook het zuiden communistisch werd. De SU viel Afghanistan binnen, de bevolking werd er niet helemaal goed over geïnformeerd, maar de doden die er vielen daar was wel onvrede over. Vanaf 1988 trokken de Russen zich terug, toen bleek dat in Afghanistan dat het communistische bewind het niet overleefden. Deze inval zorgde verstoorde de politieke ontspanning die er sinds de jaren 70 was. De Amerikaanse invloed in het Middenoosten kreeg een klap, en de invloed van de SU werd meer. Reagan werd verkozen en ontwikkelde het bewapeningsprogramma SDI, stratefic defensi initiative. Ook wel star wars genoemd, het zou raketten kunnen tegenhouden, dit betekende voor de wapenwedloop een groot impuls 3.5 In de SU ontpote Gorbatsjov als een voorstander van Glasnost en Perestrojka (met openheid en economische hervormingen hoopte Gorbatsjov de vastlopende SU weer op gang te krijgen) Hij wilde het communisme zijn waardigheid weer geven. Door zijn nieuwe keurs kwamen Oost en West weer dichter bij elkaar. Reagan en Gorbatsjov hadden een ontmoeting en ze deden ontwappenings voorstellen, en later werden zelfs wapens vernietigd. Gorbatsjov besloot ook zijn Rode Leger uit Afghanistan te halen, ook wilde hij dat het beter ging met de binnenlandse politiek en zei hij zich niet meer te bemoeien met binnenlandse aangelegenheden in het Oost blok. Het was de Brezjnev- Docetrine geweest die de communistische regimes in stand heeft gehouden. Het hield in dat communistische landen ingrepen wanneer bij een bondgenoot het communisme bedreigd werd. Gorbatsjov wilde het communisme redden maar het werd de ondergang, Hongarije, Polen, Tjsechoslowakije en Bulgarije maakten zich los van het communisme. Hongaren begonnen het ijzeren gordijn op te ruimen en steeds meer mensen vluchten naar het westen, de situatie in de DDR werd slechter, de leider trad af en de muur viel in 1989. Met kerstmis viel het laatste stukje muur, de Roemeense dictatuur. Het jaar eindigde gewelddadig in Boekarest werd het een bloedbad tussen de geheime politie en de bevolking. De openheid in de SU leiden tot nationalistische bewegingen die onafhankelijkheid wilde. Gorbatsjov werd afgezet, de SU was ten einde in 1991.
Amerikaanse troepen landen in 1943 in Algerije en Marokko, in 1943 moest Hitler Noord- Afrika opgeven. Hoewel Stalin aandrong op een tweede front in West_Europa (omdat er te veel doden vielen bij hem), vielen de geallieerden eerst aan in Noord_Afrika en daarna in Italië. Dit leidde tot achterdocht van de kant van Stalin. Dat tweede front kwam er in 1944 op 6 juni D-Day (toen landden de westelijke geallieerden op de stranden van Normandie) Pas in 1944 werd de aanval in Normandië gestart. In het najaar stagneerde het front, de bevrijding van Nederland liep vast ter hoogste van de grote rivieren bij Arnhem. Waarna de Duitsers in de winter met het Ardennen- offensief (laatste zware poging van het Duitse leger om de westelijke geallieerden in hun opmars tegen te houden) kwamen. De Russische opmars ging door, op 2 mei 1945 bezette zij Berlijn. Hitler had toen al met zijn vrouw zelfmoord gepleegd. In Azië was de strijd nog niet ten einde, het Japanse fanatisme nam toe naarmate de geallieerden dichter bij hun doel kwamen. Japanners beschouwden sterven voor de keizer als grote eer. Kamikaze- piloten (Japanse zelfmoordpiloten die zich met springlading en al op Amerikaanse schepen te pletter vlogen) kamikaze betekent letterlijk goddelijke wind. Het bedwingen van Japan kostte zo grote verliezen, de VS wilde dat de oorlog tegen Japan snel eindigde, daar zette zij hun nieuwe wapen op in, de atoombom. Op 6 augustus 1945 veegde die bom de stad Hiroshima van de aardbodem. Hierna was Japan wel bereid te onderhandelen met de VS. Maar de VS eiste onvoorwaardelijke overgave waarop de VS de tweede bom op de stad Nagasaki wierp. Japan capituleerde op initiatief van de kiezer, WO II was ten einde. Voor de misdadigers was in Neurenberg een rechtbank waar de misdadigers zich niet konden beroepen op de wetten van hun land. 1.3 Dit was de eerste Europese oorlog waarbij Nederland betrokken raakte sinds Napoleon. Na enkele dagen van verzet moest generaal Winckelman overgeven. Na het bombardement op Rotterdam dreigde de Duitsers nog meer steden te bombarderen. Koningin Wilhelmina ging naar Engeland. De Oostenrijkse Seyss Inquart werd Reichskommisar. Eerst was hij voorzichtig, de ministeries voerde nu zijn richtlijnen uit. In het begin was niet voor iedereen duidelijk waar de Duitsers op uit waren. De Nederlandse Unie werd in de zomer van 1940 opgericht, velen werden lid uit afkeer van NSB en de Duitsers. Na veel commentaar van de Unie jodenvervolgingen werd deze verboden, net als alle partijen behalve de NSB van Mussert. Ook beschouwde Hitler de Nederlanders als een verwant volk. Partijen en vakbonden werden opgeheven, censuur werd ingesteld. Nederland werd een Gelijkgeschakelde (alle mensen en organisaties nationaal-socialistisch maken) dictatuur onder Duitse leiding. De jodenvervolging werd in stapjes opgebouwd: beperkende maatregelen, ontslagen, jodensterren, de Ariërverklaring (bewijs van raszuiverheid, dat wil zeggen dat iemand geen joodse voorouders heeft). Zelfs toen kerken en universiteiten protesteerden gingen de Duitsers door. In 1941 werd de Joodse Raad ingesteld die zou het de Duitsers vergemakkelijken. De Februaristaking (de Amsterdamse bevolking protesteerde in 1942 tegen de anti- joodse maatregelen van de bezetter. De Duitse reactie daarop was wreed, vele jonge joodse mannen werden opgepakt in een razzia en naar concentratiekampen gestuurd. Strijd tegen het jodendom is een van de belangrijkste punten in de nazi- ideologie. In bezette gebieden werd de joods bevolking in Getto’s (stadswijk waarin joodse burgers door de Duitse bezetters werden gedreven en afgezonderd) bijeengedreven. In de Sovjetunie werden joden massaal vermoord door de speciale Einsatzgruppen (speciale eenheden voor het massaal executeren van (hoofdzakelijk joodse) mensen achter het front in de Sovjetunie) Na januari 1942 op de Wannsee- conferentie kwam er een systeem in de strijd tegen de joden. Een Endlösung (eindoplossing van het jodenprobleem, hiermee bedoelt de nazi top het uitroeien). Hierna werden joden massaal in kampen gestopt, slavenarbeid en vernietigingskampen. Miljoenen joden kwamen om in deze shoah of Holocaust (massamoord op joden). Ook zigeuners, homoseksuelen, gehandicapten, communisten en asociale werden naar vernietigingskampen gestuurd. Er volgde twee stakingen, 1 in 1943 en de andere in 1944, een spoorwegstaking. Na protesten tegen de vervolgingen door Nederlanders, traden de Duitsers harder op. Enkele Nederlanders gingen in het verzet, anderen vochten voor de Duitsers. Velen pasten zich (Accommodeerden) aan. Iedereen dacht dat na D- day Nederland ook snel bevrijd zou zijn. NSB-ers en andere land verraders vluchtten massaal naar de oostgrens het was Dolle Dinsdag. ( in september 1944 dachten veel mensen dat na valse geruchten Nederland al bevrijd werd) Toen de geallieerde invasie in 1944 stagneerde(vastloopt), volgde een moeilijke hongerwinter. Op 5 mei 1945 was het land bevrijd. Hoofdstuk 2 Onder de Koude Oorlog verstaat met het conflict tussen enerzijds de V.S. en zijn bondgenoten en anderzijds de S.U. en zijn bondgenoten. De VS en de sovjetunie zijn de nieuwe machten. Tip: probeer in hoofdstuk 2 het patroon van acties en reacties te reconstrueren. 2.1 Voor de situatie na de oorlog moesten er internationaal afspraken worden gemaakt. Churchill en Roosevelt sloten het Atlantisch Handvest (in 1941 opgestelde grondslag voor een nieuwe wereldorde na de oorlog, basis voor de latere VN) Elk volk zou een aantal vrijden moeten hebben: - zelfbeschikkingrecht - deelname aan de wereldhandel - vrije toegang tot de zeeën en grondstoffen
In 1942 besloten 26 landen dat er een internationale organisatie zou komen die internationale geschillen zou proberen op te lossen. Dec. 1943 kwamen Churchill, Roosevelt en Stalin bijeen in Teheran (plaats waar een conferentie van de geallieerden werd gehouden) Toen had de oorlog al zijn gunstige wending genomen en kreeg Stalin zijn zin wat betreft het tweede front, en dat hij de veroverde gebieden die eerst bij het Tsarenrijk hoorde zou mogen behouden, dat mocht van GB, terwijl zij juist mee gingen doen omdat Polen werd binnengevallen. Roosevelt deed mee uit idealistische overwegingen. Stalin uit strategische, hij wilde meer vrijheid aan de grenzen. Churchill ook uit strategische, hij hield scherp de belangen van het Britse koloniale rijk in de gaten, daarvoor was de Middellandse Zee van groot belang. Eind 1944 ging Churchill met Stalin een ruwe schets van de verdeling van de invloedssferen in Oost- Europa. _ Jalta: (1945 plaats waar de geallieerden een conferentie hielden Chur, Stal, Roos) Polen schoof op ten koste van Duitsland; Duitsland werd voorlopig verdeeld in 5 bezettingszones. Stalin beloofde dat de Oost_Europese landen democratisch zouden worden bestuurd. Berlijn werd ook door vijven gedeeld net als Oostenrijk, het zou worden bestuurd door de Vs, Fa, Gb, Su
_ Potsdam: (1945 plaats waar de laatste conferentie gehouden, Truman ipv Roos) Truman stond veel wantrouwender tegen over de Su dan de idealistische Roosevelt. Het westen constateerde dat Stalin de macht wilde houden over de ‘bevrijde’ gebieden in Oost_Europa. Dus dat wantrouwen was wel terecht. Het conflict werd scherper. Het Cordan Sanitaire (door Stalin gewenste zone van bufferstaten tussen de Su en de rest van Europa. Deze staten werden compleet afhankelijk van Moskou) Al in Potsdom tekenden zich al duidelijk de belangentegenstellingen van de komende Koude Oorlog. Tijdens de conferentie ontplofte de atoombom in Hiroshima, Stalin verklaarde oorlog aan Japan. Maar door de tweede atoombom was Stalins hulp niet meer nodig, de aanslag op Nagasaki verhinderde de VS dat Stalin verder zou uitbreiden in Azie. Het is mogelijk dat dit ook heeft meegespeeld in de beslissing om boven Japan nog een bom te laten ontploffen. De VS had laten zien de nieuwe supermacht te zijn. Fa en GB hun positie was verzwakt. In Neurenberg werden Duitse oorlogsmisdadigers voor een internationaal tribunaal berecht, voor het eerst werd internationaal boven nationaal recht geplaatst. Niet alleen landen werden berecht maar ook personen. Dit zelfde gebeurde in Tokyo voor de Japanse oorlogsmisdadigers.
IJzeren gordijn: hier sprak Churchill over als reactie op Stalins optreden wat betreft de volksdemocratieën. Churchill vond dat het ijzeren gordijn over Europa werd dichtgeschoven. Dit vond Stalin hypocriet omdat hij zich ook niet bemoeide met de regeringsvormen in de Britse invloedssfeer, als je naar Griekenland kijkt is dat niet geheel onterecht. Stalin steunde de Griekse communisten nog niet en de Britten hielden gewelddadige anti- communisme optredens. Truman nam de strijd van de Britten tegen het communisme over. Containment: ‘Indammen’ van het communisme in de wereld. Amerikaanse politiek ten tijde van Truman. Truman-doctrine: Amerikaanse politiek gericht op het tegenhouden van het communisme in de wereld. Enkele weken hierna kwam de Amerikaanse minister van financiën met het: Marshall-plan: Amerikaanse financiële hulp bij de wederopbouw van (West-)Europese staten na de Tweede Wereldoorlog. De SU wilde die hulp niet en de Oost- Europese landen mochten die hulp niet aannemen. De VS zou namelijk met de Marshallhulp economisch imperialisme (streven naar oppermacht) bedrijven. Nu werd het ijzeren Gordijn een strikte scheiding tussen twee tegengestelde economische gebieden. De drie westerse sectoren in Berlijn, West Berlijn vormden een kapitalistisch eilandje achter het IJzeren Gordijn
Blokkade van Berlijn, door Stalin omdat het een doorn in het oog was, maar nadat de westerse bezettingzones een nieuwe munteenheid kregen wat tegen de afspraak was. Hij sloot de toegangswegen van Berlijn naar het Westen af. Hierna maakten de VS een luchtbrug die voor de voorzieningen zorgden van de west- berlijners. Ten tijde van de blokkade dingen de drie op in een nieuwe staat naar westers model.(BRD) Kort daarna volgde de nieuwe communistische staat de DDR
NAVO: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, opgericht in 1949 door de VS met anderen westerse landen. Militair samenwerkingsverband tegen de dreiging van het communisme. Andere oorzaken van gevoelens van onveiligheid in 1949: de Russen ontwikkelden een kernbom en China werd communistisch. Verenigde Naties (internationale organisatie, opgericht in 1945, waarin bijna alle landen zijn vertegenwoordigd met als belangrijkste taak het toezien op vrede en veiligheid in de wereld) Het kreeg ook een aparte Veiligheidsraad: Deel van de VN dat moet waken over vrede en veiligheid in de wereld. Daarin kregen de VS, SU, China, GB en Fa een permanente zetel en een Vetorecht: Recht om beslissingen te blokkeren (veto = ‘ik verbied’). De Vs domineerde in de veiligheidsraad, en de SU sprak haar veto vaak uit. Algemene vergadering: Deel van de VN waarin alle lidstaten zijn vertegenwoordigd
Internationaal forum voor problemen en conflicten. 2.3 Nadat bleek dat de SU ook een stoombom had na Amerikaans ontwerp, ontkende zich een ware jacht op atoomspionnen. McCarthyisme: de republikeinse senator Joseph McCarthy ontketende in 1950 een ware heksenjacht tegen communisten. Hij ontmaskerde die in de VS, als je al linkse sympathieën had liep je gevaar. “On Amerikaanse’ elementen verloren hun baan en raakte in sociaal isolement, het McCarthyisme woedde nog 4 jaar door. De angst voor het ‘rode gevaar’ was in de jaren 50 op zijn hoogst. In diezelfde tijd begon een echte oorlog tussen West en Oost, met een oorlog tussen Noord- Korea en Zuid- Korea en hun bondgenoten
De VS het zuiden en de SU het noorden, de commissie van de VN mocht in het noorden haar werk niet doen. In 1948 ontstonden twee staten. Dat Zuid- Korea niet helemaal democratisch bestuurd werd was voor de VS geen probleem, ze waren al lang blij dat ze een anti- communistische bondgenoot hadden. De VN erkende alleen Zuid- Korea. In 1950 vielen de Noord- Koreaanse troepen het zuiden binnen, heel snel veroverde ze een groot deel en de hoofdstad Seoul. Waarschijnlijk was het idee om binnen te vallen van de Koreaanse regering omdat Stalin al eerder zijn troepen uit Noord- Korea had teruggetrokken, eerder dan dat de Amerikanen dat deden uit Zuid- Korea. Daarna riep de VN op tot militaire hulp aan Zuid- Korea, de SU kon geen gebruik maken van haar vetorecht, vanwege de boycot. Koreaanse oorlog: Vanaf 1950 vochten vele landen (ook NL) onder de vlag van de VN tegen de communisten in Korea, Noord – Korea werd onder de voet gelopen met toestemming van de VN
Zou geven voor het bouwen van een stuwdam in de Nijl, en hem geen wapens meer te geven, als hij zich niet pro – Westers zou opstellen. Nassar kocht zijn wapens in het Oostblok en nationaliseerde het Suezkanaal, dat in bezit was van Fa en GB. Nu werd er een plan beraamd, Israël zou Egypte aanvallen en FA en GB zouden tussen beiden komen precies bij het Suezkanaal, maar dit mislukte omdat de Amerikaanse president Eisenhower dit plan niet steunde. De SU dreigde Londen en Parijs te bombarderen als vergelding (wraak). GB kwam tot conclusie dat het geen grootmacht is en dat het zonder de VS niets is, Franse en Engelse troepen trokken zich terug. Het Westen leed gezichtsverlies, de Arabieren vertrouwde hen niet meer en de SU had voet aan de grond gekregen in het Midden – Oosten. Vanaf dat moment woedde hier ook de Koude oorlog. In 1964 kwamen de Palestijnen met hun gewapende strijd, de Palestijnse bevrijdingsorganisatie onder leiding van Yassar Arafat. Zij waren bekend door terreur als wapen en werden door veel landen erkend als vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. In de Zesdaagse oorlog ( oorlog tussen Israël en zijn Arabische buurlanden in 1967) Leden Egypte, Jordanië en Syrië een nederlaag tegen Israël, dat zijn grondgebied uitbreidde. In 1973 probeerde Egypte en Syrië op de joodse feestdag Jom Kipoer Israël ververoveren met een verrassingsaanval, maar Israël kon zich verdedigen. Het Westen steunde Israël, en maakte vanaf 1973 kennis van een nieuw Arabisch wapen, olieboycot. Hiermee kon het de westerse economieën in moeilijkheden brengen. Toen kreeg NL ook te maken met een oliecrisis, maar nu liggen er voortaan strategische voorraden olie in Rotterdam, de olieboycot is nu ook minder krachtig omdat het Arabische aandeel in de wereldolieproductie kleiner is geworden dan in de jaren 70. Vanaf 1977 was er een moeizame weg naar vrede. In 1979 kwam er een vredesverdrag mede door Amerikaanse bemiddeling. Sadat (van Egypte) werd nu duidelijk dat hij Sinai terug kreeg zonder oorlog. Over het Palestijnse probleem werd niet gesproken daarom word Sadat ook wel door velen gezien als een verrader van de Arabische zaak. Vanaf 1987 jaren lange Palestijnse volksopstand is de Israëlische regering in gesprek met de Palestijen. Hoogte punt van de Arabische- Israëlische toenadering: de akkoorden die de regering van Rabin met de PLO in 1993 sloot, over het toestaan van autonomie aan Palestijnen op stukken Israëlisch grondgebied. Israëli’s vonden dit lang weggeven voor vrede. In de jaren 90 ging het weer slechter met het vredesproces omdat de Iraels premier Netanjahu de Palestijnse autonomie tegenhield. 3.4 Na WOII konden de fransen in hun kolonie Ido- China de communistische guerrilla niet onder controle houden. In 1953 werd Vietnam, voormalig deel van Frans Ido- China opgedeeld. Het noorden werd communistisch, en omdat er in het zuiden van Vietnam veel communistische bemoeienis was, nam de Amerikaanse bemoeienis in Zuid- Vietnam toe. Volgens de Dominotheorie zou zonde inmenging het ene na het andere Aziatische land communistisch worden. Amerika ging de rol van Frankrijk overnemen, in Zuid- Vietnam kwam een communistische guerrillabeweging gesteund door het noorden, Amerikaanse soldaten kwamen ingrijpen. Dit was ook weer een conflict in het kader van de Koude Oorlog. De supermacht was machteloos, ze hadden wel materieel overwicht maar dat hielp niet, omdat de burgerbevolking en Vietcong (vijand) moeilijk te onderscheiden waren. De vijand opereerde vaak letterlijk ondergronds. Veel Amerikaanse soldaten sneuvelde, omdat de vijand zo moeilijk te vinden was, werden bommentapijten gelegd. Een ander probleem was het ondoorzichtige woud, dat werd opgelost door Agent Orange, een ontbladeringsmiddel. Het Tet offensief van Vietcong en de Noord- Vietnamse boekte veel succes. In Amerika kwam er steeds meer commentaar op de oorlog, vooral de jongeren generatie van de jaren 60 wilde niet zomaar vechten voor een land dat toch niet van Amerika hield. Het publiek verloor het geloof in de goede zaak doordat op tv de gruweldaden van de Amerikanen te zien was. Vanaf 1969 kozen de Amerikanen voor het vietnamisering van het conflict, in 1973 haalden zij hun troepen terug, waarna ook het zuiden communistisch werd. De SU viel Afghanistan binnen, de bevolking werd er niet helemaal goed over geïnformeerd, maar de doden die er vielen daar was wel onvrede over. Vanaf 1988 trokken de Russen zich terug, toen bleek dat in Afghanistan dat het communistische bewind het niet overleefden. Deze inval zorgde verstoorde de politieke ontspanning die er sinds de jaren 70 was. De Amerikaanse invloed in het Middenoosten kreeg een klap, en de invloed van de SU werd meer. Reagan werd verkozen en ontwikkelde het bewapeningsprogramma SDI, stratefic defensi initiative. Ook wel star wars genoemd, het zou raketten kunnen tegenhouden, dit betekende voor de wapenwedloop een groot impuls 3.5 In de SU ontpote Gorbatsjov als een voorstander van Glasnost en Perestrojka (met openheid en economische hervormingen hoopte Gorbatsjov de vastlopende SU weer op gang te krijgen) Hij wilde het communisme zijn waardigheid weer geven. Door zijn nieuwe keurs kwamen Oost en West weer dichter bij elkaar. Reagan en Gorbatsjov hadden een ontmoeting en ze deden ontwappenings voorstellen, en later werden zelfs wapens vernietigd. Gorbatsjov besloot ook zijn Rode Leger uit Afghanistan te halen, ook wilde hij dat het beter ging met de binnenlandse politiek en zei hij zich niet meer te bemoeien met binnenlandse aangelegenheden in het Oost blok. Het was de Brezjnev- Docetrine geweest die de communistische regimes in stand heeft gehouden. Het hield in dat communistische landen ingrepen wanneer bij een bondgenoot het communisme bedreigd werd. Gorbatsjov wilde het communisme redden maar het werd de ondergang, Hongarije, Polen, Tjsechoslowakije en Bulgarije maakten zich los van het communisme. Hongaren begonnen het ijzeren gordijn op te ruimen en steeds meer mensen vluchten naar het westen, de situatie in de DDR werd slechter, de leider trad af en de muur viel in 1989. Met kerstmis viel het laatste stukje muur, de Roemeense dictatuur. Het jaar eindigde gewelddadig in Boekarest werd het een bloedbad tussen de geheime politie en de bevolking. De openheid in de SU leiden tot nationalistische bewegingen die onafhankelijkheid wilde. Gorbatsjov werd afgezet, de SU was ten einde in 1991.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden