Module 11, Hoofdstuk 2

Module 11 2 Van Truman-doctrine tot Cubacrisis

2.1 Internationale afspraken

Atlantisch handvest: Door Churchill en Roosevelt in 1941 opgestelde grondslag voor een nieuwe wereldorde na de oorlog. Basis voor de latere VN.

Elk volk zou een aantal vrijheden moeten hebben: - zelfbeschikkingsrecht - deelname aan de wereldhandel - vrije toegang tot zeeën en grondstoffen

Teheran

Teheran: plaats waar in 1943 een conferentie van de geallieerden werd gehouden.

Jalta & Potsdam

Jalta: Plaats waar in 1945 een conferentie van de geallieerden werd gehouden.

Potsdam: Plaats in de buurt van Berlijn waar de laatste geallieerde conferentie van de Tweede Wereldoorlog werd gehouden.

Cordon Sanitaire: Door Stalin gewenste zone van bufferstaten tussen de Sovjetunie en de rest van Europa. Deze staten werden compleet afhankelijk van Moskou.

Na Potsdam was er al het begin voor de Koude Oorlog. Tijdens die conferentie ontplofte de Hiroshima-bom. Stalin verklaarde toen gelijk de oorlog aan Japan, de VS gooide nog een bom op Nagasiki. De VS en de Sovjetunie werden nieuwe grootmachten.

Neurenberg & Tokyo

Neurenberg & Tokyo: In deze plaatsen werd na de Tweede Wereldoorlog een oorlogstribunaal gehouden, waarbij een rechtbank vonnissen uitsprak over oorlogsmisdadigers (van de verliezers).

2.2 Het ijzeren gordijn

Volksdemocratieën: Communistische dictatuur (geen democratie) naar het model en onder het gezag van de Sovjetunie. - Albanië (’46) - Bulgarije (’46) - Roemenië (’47) - Polen (’47) - Tsjechoslowakije (’48) - Hongarije (’49)

IJzeren gordijn: hier sprak Churchill over als reactie op Stalins optreden wat betreft de volksdemocratieën.

Containment: ‘Indammen’ van het communisme in de wereld. Amerikaanse politiek ten tijde van Truman.

Truman-doctrine: Amerikaanse politiek gericht op het tegenhouden van het communisme in de wereld.

Marshall-plan: Amerikaanse financiële hulp bij de wederopbouw van (West-)Europese staten na de Tweede Wereldoorlog.

Blokkade van Berlijn

NAVO: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, opgericht in 1945, waarin bijna alle landen zijn vertegenwoordigd met als belangrijkste taak het toezien op vrede en veiligheid in de wereld.

Vetorecht: Recht om beslissingen te blokkeren (veto = ‘ik verbied’).

Veiligheidsraad: Deel van de VN dat moet waken over vrede en veiligheid in de wereld.

Algemene vergadering: Deel van de VN waarin alle lidstaten zijn vertegenwoordigd.

2.3 Vijandbeeld in de jaren vijftig

McCarthyisme: de republikeinse senator Joseph McCarthy ontketende in 1950 een ware heksenjacht tegen communisten.

Koreaanse oorlog

Koreaanse oorlog: Vanaf 1950 vochten vele landen (ook NL) onder de vlag van de VN tegen de communisten in Korea.

Warschaupact: militaire samenwerking tussen de Sovjetunie en bondgenoten, opgericht in 1955. Tegenhanger van de NAVO.

Roll-back: Amerikaans voornemen uit de jaren vijftig om het communisme terug te dringen.

2.4 Vreedzame coëxistentie?

Vreedzame coëxistentie: Idee van Chroesjtsjov dat de systemen van Oost en West zonder oorlogsdreiging naast elkaar zouden moeten kunnen bestaan.

Hongarije en de Suez-crisis

‘destalinisatie’: met Stalin en zijn aanhangers werd afgerekend.