Memo vwo/gymnasium paragraaf 4.1 en 4.2

Samenvatting geschiedenis, 

Hoofdstuk 4

Paragraaf 4.1

Na WO II werden er in 2 grote vergaderingen afspraken gemaakt:

• Duitsland werd opgedeeld in 4 bezettingszones
• In de andere landen zouden eerlijke en vrije verkiezingen komen
• De geallieerden zouden nauw samenwerken

Die samenwerking mislukte, omdat ze elkaar niet vertrouwde. Al in 1946 werd er voorspeld dat Europa uiteen zal vallen en voorzag een Ijzeren Gordijn. Toen Stalin in de andere Oost-Europese landen in handen kreeg, schoof hij alle partijen aan de kant. De VS stelde een Trumanleer op, maar dat verhoogde de spanning tussen Oost en West nog meer. Zo begon in 1945 de Koude Oorlog.

De oorlogsschade in Europa was nog enorm, maar doordat het veel geld koste verliep het heel langzaam. Toen de VS met het Marshallplan kwam, verliep dat veel sneller. Zo hoopte de VS te vermijden dan Europa communistisch zou worden. Ook was het gunstig voor de Amerikaanse economie. 

In Duitsland werd er gesproken van een Wirtschaftswunder (economisch wonder), omdat de welvaart daar heel hard groeiden. 

Het Oosten profiteerden er niet van. Stalin was bang dat de VS te veel invloed zouden krijgen en voorde daarom een planeconomie in, waardoor het Oosten bleef achterlopen.

Rond 1950 groeiden het Westen en het Oostblok snel uit elkaar:

1. Duitsland werd opgedeeld, waardoor er ruzie ontstond. Stalin maakten de blokkade van Berlijn, maar de Britten gingen vliegtuigen gebruiken voor de bevoorrading. Stalin gaf de blokkade op, maar er ontstonden 2 Duitslanden: De BDR en de DDR.

1. Vorming van militaire bondgenootschappen. In 1949 werd er in het Westen de NAVO opgericht. Het Oostblok richtte daarom een eigen bondgenootschap op: het Warschaupact. Het was niet alleen bedoeld om een vijandelijke aanval binnen te houden, maar ook voor als een Oost-Europees land het communisme wilde afschaffen.

1. Het Ijzeren Gordijn werd gedicht. Om te voorkomen dat mensen van Oost naar West-Duitsland gingen, werd de Berlijnse Muur geplaatst.

Paragraaf 4.2

Ook buiten Europa ontstonden spanningen. Een belangrijke oorzaak daarvan was het ontstaan van het van China. Na een lange strijd won de communistische partij en werd in 1949 de Volksrepubliek China uitgeroepen door Mao Zedong. Het Westen werd bang voor een dominotheorie. Dat leek te gebeuren toen Noord-Korea het zuiden binnenviel in 1950. De VS kwam het zuiden helpen en China het noorden. Uiteindelijk kwam er een wapenstilstand in 1953 en de grens was hetzelfde als voor de strijd.

De grootste botsing was in Vietnam (Franse kolonie tot 1954, net als Korea opgedeeld). De VS was bang dat Noord-Vietnam het zuiden zou binnenvallen en stuurde daarom honderdduizenden soldaten. Na 10 jaar oorlog (1973) moest de VS zijn nederlaag erkennen en Vietnam werd in 1979 communistisch. De nederlaag had 3 redenen:

1. De communistische strijders voerden een guerrillaoorlog (kleine onverwachte aanvallen, geen slagvelden).

1. Na verloop van tijd keerden de Vietnamese bevolking zich tegen de VS.

1. In het westen was steeds minder steun door de gewelddadige onderdrukking.

Deze oorlog schaadde het aanzien van de VS erg. Ze leken niet zo machtig als gedacht werd en niet altijd de goede zaak steunden.

Er begon geen nieuwe wereldoorlog, omdat beide grootmachten kernwapens hadden. Ze begonnen een wapenwedloop tegen elkaar, maar dit zorgde voor wederzijdse afschrikking, waardoor ze wel twee keer nadachten voor ze er 1 gingen afvuren. Dit bleek in 1962 tijdens de Cubacrisis, toen de Sovjet-Unie een lanceerplek voor atoomraketten bouwde op een Cuba. De VS wilde dat niet en er dreigde een atoomoorlog te komen. De leiders zagen dat een wapenwedloop te gevaarlijk was en begonnen aan een ontwapeningswet.

Communisme en kapitalisme zorgden ook voor verdeeldheid in Amerika en West-Europa zelf. Er was in de VS een grote angst voor het communisme. Zo ontstond het mccarthyisme (heksenjacht op mensen die werden verdacht van kritiek) Dat zakte in de jaren 50 in. In West-Europa was er in sommige landen een beroepsverbod.

Eind jaren 60 raakten het marxisme in de mode. Ze zagen die leer als oplossing voor de onrechtvaardigheid in de wereld. In Frankrijk zorgde dit bijna voor een revolutie, maar die werd onderdrukt.