In de ban van de Heilstaat

Inleiding Grote broer ziet u! Op Duitse bodem is er 2 keer geprobeerd een heilstaat te vestigen: - door de nazi’s in heel Duitsland (1933-1945) - door de communisten in Oost-Duitsland (1949-1990) ß iedereen gelijk. Beide keren is dit streven mislukt. - “Kan een heilstaat niet worden bereikt?” - “Is na Der Untergang en de val van de muur het tijdperk van totalitaire systemen en ideologieën voorbij?” Hoofdvraag: Waarom mislukte tot 2 maal toe een heilstaat op Duitse bodem? Het wezen van een totalitair systeem word schitterend beschreven door George Orwell “1984”. De heilstaat is de ideale en volmaakte staat waarnaar het volk al lang naar op weg is. Een ideologie is een samenhangend stelsel van denkbeelden en denkwijzen, meestal over politiek en de samenleving, en de gewenste ontwikkeling daarvan. Leid altijd tot oorlog!!! Een totalitaire staat is een staat waarin de het leven en de gedachte van de hele samenleving word beheerst door een systeem (ideologie) en de overheid. Hierbij word veel propaganda toegepast. Voorbeelden van 20e –eeuwse totalitaire samenlevingen zijn de communistische en de nationaal-socialistische staat. Het schrijven van een dagboek was legaal, omdat er geen wetten meer bestonden. Wel kon je er zeker van zijn dat je de doodstraf of jarenlange werkstraf kreeg als ze er achter kwamen. Een democratische staat is een staat waarin het volk zichzelf direct of via vertegenwoordigers regeert en waarin er vrijheid van mening is en de iedereen zijn wensen kan uitten. §1 De dreigende ondergang van Europa Interbellum is de tijd tussen oorlogen. WO I vormt een breuk in de geschiedenis van Europa. Het maakte een einde aan het tijdperk van zekerheden: - oorlog had het geloof in vooruitgang, vrede en een groeiende welvaart door het kapitalisme aangepast. - Zinloze afslachting van miljoenen leidde tot een groot pessimisme en een diepe afkeer van de bestaande politiek. Dit leidde tot de roep van een sterke man -> dictatuur. “Dictatuur en dictators” zijn er veel geweest in de geschiedenis. Bijv. Romeinse keizers zoals Lodewijk, Russische tsaars. Absolute monarchie is als er een vorst aan het hoofd van de regering staat -> droit divin. De macht van een dictator werd wel ingedamd door: - de grootte van het land - gebrekkige communicatiemiddelen - de aanwezigheid van machtige groepen “Totalitaire dictatuur/staat” komt pas in de 20e eeuw op. Zij hebben wel de communicatie middelen om elkaar te bereiken. Kenmerken: - individu is ondergeschikt aan het collectief (kan staat, volk, ras, partij, klasse zijn) - alles overheersende rol van de leider - eenpartijstelsel - gecontroleerde massamedia (geen vrijheid van meningsuiting, censuur ß geloof, propaganda) - ideologie is absolute waarheid

De republiek in Duitsland ontstond door vele omstandigheden. WO I stelde Duitsland voor grote problemen: - economisch (van normale economie naar een oorlogseconomie) - sociaal (hoe langer het duurt, hoe meer soldaten er nodig zijn) Naarmate de oorlog voorduurde nam het optimisme af. De oorlog dwong partijen tot het maken van keuzes -> schuring in de SPD (socialistische partij Duitsland). Gedurende de oorlog nam de invloed van de generaals ook toe, want je bent in oorlog (Ludendorf en Hidingburg) Ludendorf: hij ontwikkelde een plan om zonder gezichtsverlies voor het leger de oorlog te beëindigen. Hij weet dat ze de oorlog niet konden winnen en ook niet verloren, maar wilde zich als generaal niet terugtrekken. Het verzoek tot wapenstilstand moest uitgaan van regering en parlement. Generaals beginnen, burgers eindigen. De grootste fracties in het parlement (socialisten) moesten in de regering. De bespreking met de geallieerde verliepen zeer moeizaam. President Wilson (Amerika) stelde de positie van de keizer ter discussie. De keizer weigerde af te treden maar het revolutiegevaar nam toe: - muiterijen (leger gaat staken) - soldaten raden (soldaten gaan samen) ß Sovjets (communisten) - arbeidsraden (arbeiders gaan samen) ß Sovjets (communisten) 9 November 1938 treed de keizer af. Hij vlucht en vraagt politiek asiel in Nederland bij zijn nicht Wilhelmina. Ze ontvangt hem met open armen. De ontwikkeling van het tijdperk vol onzekerheden vormt de algemene achtergrond voor de opkomst van totalitaire systemen. 11 november 1918 is het begin van de wapenstilstand. De socialistische regering had te maken met ernstige onrust en pogingen tot staatsgreep. Vandaar dat zij de hulp inriepen van de generale staf. Dolkstaat legende waarin vooral het leger geloofd. “de keizer vertrekt, de generalen blijven” ß socialisten “ Weimar-republiek (keizer afgezet en socialisten aan de macht) De weimarrepubliek was een democratische rechtstaat. Artikel 48: president in nood mag alleen regeren. Veel mensen krijgen veel heimwee naar vroeger. Aanvankelijk kreeg de republiek van Weimar brede steun van de arbeiders. Toch had de republiek geen breed draagvlak: - militairen (vonden het verraad) - rechtelijke macht (door keizer als rechter gesteld) - ambtenaren vonden het niets (voelden zich verheven boven arbeiders) Onder welke maatschappelijke omstandigheden kregen totalitaire ideologieën massale aanhang? Politiek
Na de WO I moesten de Duitsers een nederlaag verwerken en leven met een nieuw politiek systeem. In het Duitse eenheidsrijk wat in 1871 was gesticht was voor het eerst sprake van een democratische republiek -> Republiek van Weimar. De val van het keizerrijk was voor de burgers een vernietiging van de staat die overeenkomt met het Duitse karakter. Economie
De eerste crisis was een direct gevolg van de afloop van WO I. Hiervan was het dieptepunt in 1923. De tweede crisis ontstond door de economische wereldcrisis en begon in de VS in 1929. Beurs stort in. Tussen 1923-1929 ging het in Duitsland voorspoedig door de invloed van buitenaf. Cultureel –mentaal
Niet alleen de politiek veranderde, maar ook er volgde ook een democratisering van de cultuur. Door technische vooruitgang kregen de mensen meer kennis van kunst, dans enz. 29-10-1923 werd 1e radioprogramma uitgezonden. Luisteraars stegen. Traditionele verhoudingen tussen mannen en vrouwen waren aan het verschuiven. §2 De greep naar de macht De nationaal-socialistische machtsovername
De beslissende momenten die tot machtsovername leidde zijn: - maart 1930: ze behalen grote winst - 30 januari 1933: Hitler toch kanselier - 27 februari 1933: Rijksdag brand - 23 maart 1933: Hitler volmachten
De communistische machtsovername
De beslissende momenten die tot machtsovername leidde zijn: - 12 februari 1945: verdelen in 4 bezettingszones - 30 april 1945: afspraak word feit - 7 oktober 1949: eigen staat van Russische zone. De Sovjet-Unie streefde in de door haar bevrijde gebieden naar de vernietiging van het nationaal socialisme en kapitalisme. Door de uitbreking van de koude oorlog slaagde de geailleerde er niet in overeenstemming te bereiken over de toekomst van het verslagen Duitsland. (geailleerde -> Amerika, Engeland, Frankrijk) De russen weken in hun politiek steeds verder af van die van de westerse geailleerde: het bestuursapparaat werd gezuiverd (kapitalisten, fascisten en christenen eruit gehaald) De open gevallen plaatsen werden opgevuld met socialisten en communisten; het liefst met teruggekeerde Duitse politieke vluchtelingen. (die gevlucht waren toen Hitler aan macht kwam) Bijv. Ulbricht word president van DDR. Het politieke systeem werd gelijkgeschakeld, dus alles moest hetzelfde denken. S.E.D was grote partij van hetzelfde denken. Ook andere maatschappelijke organisaties werden gelijkgeschakeld (vrouwenclubs). Op economisch gebied werkte de Russen aan een geleiden staatseconomie waarin de productiemiddelen zoveel mogelijk in handen van de staat/gemeenschap gebracht werd -> onteigenen. Hiervoor gebruikte de Russen vaak de denazificatie (tegen nazi’s). hierbij moesten alle Duitsers vertrekken. De politieke en economische omwenteling was een revolutie van bovenaf (door Russen gestuurd). In hoeverre de Duitse bevolking voor het communisme was is moeilijk te zeggen. Als je hoog was in een partij was je ook hoog in de staat. Hitler kreeg veel macht met de volgende programmapunten: - propaganda - joden als zondebok - werkgelegenheid - rechttrekken van vrede van Versailles
Tegenstanders van de parlementaire democratie waren de Communistische partij Duitsland en de NSDAP. De democraten waren na 31 juli in de minderheid. Van Papen was groot kapitalist. Ludwig Kaas stemde voor Hitler omdat hij de crisis kon oplossen en uit angst. Het belangrijkste verschil tussen de machtsovername van N-S en Communisten is: - Hitler was binnenlands en DDR was buitenland -> Russen. Oorlog bij Hitler is geen middel om iets te bereiken maar juist het doel. Hoe konden minderheden met extreme ideologieën aan de macht komen?
§3 De wil van het volk National - Socialisme Communisten - Ontwikkeling van rassen- levensruimte- Hitler- Rassenleer was het doel- Strijd- Ongelijkheid- Nationalistisch- Bloedband- Vrouw thuis en man in leger- Tegen vrouwenemancipatie - uitgangspunt -> Marxisme- gelijkheid- Lenin- internationale heilstaat is het doel- klassenstrijd- gelijkheid- revolutie- dictatuur van proletariaat- voor vrouwenemancipatie
Nationaal - socialisme
Hitler: (1899-1945) geboren in Oostenrijks dorp dichtbij Duitse grens -> voor werk naar Wenen -> volgt daar politiek -> beïnvloed door jodenhaat in hoofdstad Oostenrijk -> 1913 verhuisd München voor werk -> 1914 Hitler meld zich bij leger -> Hitler raakt gewond en onderscheiding -> haat Duitse republiek -> 1920 leider NSDAP -> 1923 poging staatsgreep -> 9 maanden gevangenis en las daar Darwin -> schreef boek Mein Kampf die later aangevuld werd door nazi’s. Mein Kampf bestaat uit zijn ideologie tot heilstaat. Ook uit problemen en oplossingen. Ideologie van nationaal-socialisme
Rassenleer: oplossingen voor problemen vloeide voort uit natuurwetten van de ontwikkeling van rassen. Rassenvermenging zorgde dat sterke ras verzwakte. Alleen fysieke strijd zou de sterkste opleveren. Lebensraum: strijd was belangrijkste en daarbij ging het om lebensraum voor voedselvoorziening. Uitbreidend ras heeft meer ruimte nodig. Territoriale uitbreiding was voor ras dus een natuurlijke noodzaak. Volksgemeinschaft: Arische of Germaanse ras het sterkst, maar wel verzwakt. Weer sterk worden door groepen en individuen tot eenheid te maken. Mensen eerst beseffen dat ze Duitser en volksgenoot zijn en dan pas boer. Ze horen bij bloedband want ouders zijn op zelfde grond geboren (Blut und Boden) Dus alle oorspronkelijke Duitse gebieden bij elkaar en weer 1 groot rijk (Heim ins Reich). Hitler verwierp alles wat het sterke ras verstoorde (communisten, joden, christenen, zigeuners, want zij waren voor internationalisme en predikten gelijkheid). Democratie was een bedreiging voor de nationale eenheid -> maatschappijkritiek. Mensen dachten alleen nog maar aan geld, contact met grond verloren,vechtlust kwijt,tradities verdwenen en vervangen door modernere zoals kunst, literatuur. Hitler was tegen vrouwenemancipatie (rassenonderscheid). De sterkste moest regeren dus Hitler stond aan het hoofd en zijn wil was wet. Partij had de organisatie van het volk op zich genomen, want het volk was ongevormd. N-S baseerde leiderschap op diepe wortels van de partij in het volk en zo was volk bewust. Omdat de NSDAP eigenlijk het volk is, weten zij de belangen van het volk. NSDAP zou de wensen van het volk vervullen dus het volk volgde de NSDAP. Socialisme was uniek verschijnsel, omdat hun economische verslechtering het ergste was. Het communisme
Lenin: (1870-1924) geboren in Simbirsk, zoon van regeringsambtenaar -> 1887 broer ter dood gesteld door moordaanslag op tsaar -> later Lenin schrijft in bij universiteit maar weggestuurd als onruststoker -> verbannen, leest Karl Marx -> voelde zich marxist sloot aan Sint-Petersburg -> 1895 gearresteerd -> na 15 maanden cel verbannen Siberië -> gaat naar buitenland -> hij legde marxisme uit en alleen zijn uitleg was juist, concentratie op organisatie van revolutionaire beweging -> 1917 revolutie en pleegde oktober staatsgreep -> handhaafde macht met massaterreur en intimidatie -> dood, Stalin is zijn opvolger. Ideologie van communisme
Klassenstrijd leverde revolutie op. Lenin was belangrijk want zijn manier van revolutie organiseren en de wijze waarop na revolutie de dictatuur van het proletariaat in praktijk gebracht werd was erg belangrijk. Hij gaf zijn partij doorslaggevende rol. Alleen werkende klasse of communistische partij kon proletariaat verenigen. Partij stond goed tegenover massa want zij gaven hun kracht. Communisten hadden positief gevoel over de toekomst. Hoe rechtvaardigden de totalitaire regimes hun beleid tegenover de massa? §4 De onderdrukking van het volk gelijkschakeling: alles controleren. Leiderschap in handen van partijfunctionaren. Propaganda: reclame. Volk informeren. Geest van organisatie. Terreur: om verzet tegen partij te breken. Geweld. Het nationaal-socialisme
Gelijkschakeling: oprichting van volksvoorlichting en propaganda o.l.v.Goebbels. Door noodwet van 28 feb 1933 controle van pers en media. Censuur werd streng, kranten zonder goede informatie verboden en agenten vervangen door mensen van SA. 26 april 1933 kwam Geheime politie en arrestanten gingen direct door naar kampen. School werd aangepast aan ideologie over rassenleer want jeugd waren bouwers van Derde Rijk. Hitlerjeugd. Propaganda: partijleden zagen NSDAP als beweging en verovering was langdurig proces. Media geschikt om volk te overtuigen. Kunst en architectuur aan ideologie ondergeschikt. Schilderijen, beelden, muziek de kracht van Duitsland uitdragen. Deel propaganda voor vijandsbeeld. Communisten en joden waren zondebok. Olympische Spelen was voorbeeld wat de N-S niet allemaal kon organiseren en fysieke kracht van Duitsland. Bezoekers hiervan waren onder de indruk van het Derde Rijk. Terreur: tegenstanders uitschakelen en stimulans om partijlijn te blijven volgen. Straatvechten, politieke moorden, kampen om volk te onderdrukken. Volk ondervond dit toen SA in protest kwam want Hitler wilde niet hervormen en zo werd de SA geëxecuteerd. Ook tegen joden en zigeuners werd terreur gebruikt. Eerst boekverbranding later uitroeien. Het communisme
Gelijkschakeling: Na WO II alles onder controle van bezettingslegers (ook media). Het oosten werd omgebouwd door Russen en Duitsers tot communistische staat. Na DDR zorgde SED voor gelijkschakeling. Grondwet aangepast aan ideologie en zo werd individu ondergeschikt aan staat. Geheime politie luisterden alles af. Veel aandacht aan systeemopvoeding want jeugd was beïnvloedbaar en kon ideologie makkelijker aanpassen dan volwassenen. Crèche in handen van staat. Discipline, gehoorzaamheid en aanpassing werden goed beoordeeld op school. Doel was om mensen te bereiken. Propaganda: belangrijk anders buitenlandse kapitalisten (vijand) aan de macht. Auteurs moesten suc6 van communisten beschrijven en kunst was een wapen in de klassenstrijd. Maakte N-S zwart. Terreur: Net na oorlog werd terreur erg. SS en SA verhoord, gemarteld en naar kampen. Fysiek geweld veranderde in psychische dwang (chantage) en werden burgers gedwongen hun familie en buren in de gaten te houden en te verklikken. DDR meer psychisch geweld. Kunstenaars, journalisten en geschiedenisleraren liepen meest gevaar. Welke middelen gebruikten totalitaire regimes om hun wil aan het volk op te leggen?
§5 De inrichting van de heilstaat Het nationaal-socialisme
Binnenlandse politiek: Begin van eenheidspolitiek was toen andere partijen werden verboden. NSDAP wist wat het volk wilde en wilde dat nasteven. In 1933 waren andere partijen gestopt en vakbonden verboden. Nog wel verkiezingen maar je kon alleen op NSDAP stemmen. Die partij moest er voor zorgen dat de maatschappij goed werd ingericht. Rechters en leiders van clubs werden vervangen door partijleden. Kenmerk fase 1 (33-36): de omverwerping van de Duitse vernederende en discrimineerde bepalingen uit de Vrede van Versailles. - terugtrekking uit volkenbond - herbewapening - dienstplicht. Kenmerk fase 2 (36-39): expansie van Duitse Rijk - Heims in Reich - Lebensraum
Internationale politiek: militairen hadden gemengde gevoelens over Hitlers ideologie, want ze wilden wel dat de vrede van Versailles ongedaan werd maar ze wilden geen oorlog waar ze niet klaar voor waren. Om die gevoelens te veranderen ontsloeg Hitler een paar militairen om de anderen bang te maken. Westen was terughoudend om oorlog te voorkomen, maar Hitler vond zichzelf vredesgezind. Economie: belangrijk onafhankelijk te zijn. 4jarenplan moest leiden tot autarkie (zelfvoorziening). Bedrijven werden streng gecontroleerd en invoer verminderd door vervangingsproducten. Maar Hitler wilde de bedrijven niet als staatsbezit!! In propaganda werden de successen bejubeld en problemen verzwegen. Sociale en etnische hervormingen: In het Derde rijk was alleen plaats voor raszuivere mensen. Joden in gevaar en konden niet goed hun werk meer doen. Huwelijken tussen ariërs en niet ariërs werd verboden. Het doel was dat joden en zigeuners zouden emigreren. Door de moord op Duitse diplomaat door een jood werd er 9 op 10 november 1938 joden naar kampen afgevoerd. Er kwamen jodensterren en euthanasieprogramma’s in 1939. Invaliden kinderen werden in klinieken uitgehongerd of door injectie vermoord. Later door gas. Vrouwenpositie: Vrouw bestemd om raszuivere kinderen te baren en bij hun was abortus verboden in tegenstelling tot vrouwen met afwijking. Jonge stellen kregen lening als vrouw stopte met werken en vrouw kon dus zwanger worden. Elk jaar moest deel uitbetaald worden maar als kind I kwam werd die betaling uitgesteld. Gehandicapten en asocialen verplicht gesteriliseerd. Door gebrek aan arbeiders veranderde de ideologie en vanaf 1943 moesten vrouwen tussen de 17-45 verplicht werken. Het communisme
Binnenlandse politiek: SED oppermachtig maar andere partijen na zuivering niet verboden. Kiezers konden meestemmen en als je niet stemde kreeg je de volgende keer geen stembiljet. Alleen partijleden konden het onderwijs in of ambtenaar worden. Partijleden voorrang bij woningen en reizen. Internationale politiek: DDR was zelfstandig geworden dus de Sovjet-Unie vertrok, maar de invloed van de Russische adviseurs bleef groot. Militairen werkten samen in het Warschaupact. Economische samenwerking in het Comecon. Briefcommunicatie uit het westen werd gecontroleerd en je kon alleen op vakantie naar communistische landen. Economie: planeconomie zorgde voor productiestijging maar bleef achter op West-Duitsland. In 1953 werden alleen nog maar vrachtwagens gemaakt, terwijl kleine busjes gevraagd werden. De totale en individuele productie werd gecontroleerd. Samenwerking met communistische broederlanden. Sociale en etnische hervormingen: doel heilstaat was dat iedereen gelukkig was. Iedereen had recht op opleidingen en arbeid. Als je weigerde naar school te gaan kreeg je geen toegang meer tot de universiteit. Alleen op cultureel gebied mocht je tradities behouden. Politiek ondergeschikt. Sorben kregen veel aandacht van politiek, omdat goede connecties had met broederlanden. Vrouwenpositie: vrouwen gelijk aan man en konden werken door de kinderopvang. Op die opvang werden kinderen opgevoed door communistische opvoedingsidealen. Vrouw moest wel haar werk combineren met huisvrouw. 2 concrete maatregelen op politiek gebied uit de ideologie waren dat de partijen verboden werden en er propaganda was. Je kon alleen publieke functie vervullen als je partijlid was. Hitler opende de aanval op Sovjet omdat Marx de grondlegger van communisme was en hij meer ruimte wilden. Voorbeeld van economische maatregel tegen joden van nazi’s was het werken in een waterindustrie en de jodenbordjes. Op sociaal gebied waren het de jodenster en de toegang verbieden voor joden. Bij communisten was: politiek -> partijdictatuur economie -> productie in handen van staat
Sociaal -> vrouwenemancipatie
De NSDAP heeft er van de crisis in Duitsland geprofiteerd want Hitler wist na 1933 die crisis succesvol op te lossen d.m.v. staatsbemoeienis met economie toenemende overheidsuitgave. Dat was erg uniek want het was een liberale staat en volk mocht niets inbrengen. In 1933 kwam roosenveldt aan de macht. Alle twee bemoeien ze zich met de staat. In de jaren ’30 was ook Stalin hard bezig met het opbouwen van Russische economie. Ze hebben allebei een planeconomie, zware industrie en bemoeien ze zich met de staat. Het unieke is dat Duitsland kapitalistisch blijft en Rusland niet. Als de jodenwinkels weg zijn is dat goed want de concurrentie is weg. Maar Hitler wil alles groot dus winkels en ambtenaren als nog niet goed. Boeren waren ideologisch goed voor Hitler, omdat ze sterk en op eigen bodem zijn. Maar in de praktijk was er alleen maar zware industrie dus de boeren waren overbodig. De joden werden het zwaarst getroffen. Eerst boycotten maar later mochten ze veel niet meer en werden ze beroofd. Hoe financierde Hitler dit?? – bonnetjes (waardeloos schulden vragen) - lenen - joden beroven. 1 van de meest ingrijpende maatregelen van de communisten was de landhervorming van september 1945. De grond ging afhankelijk naar kleine of landloze boeren, landarbeiders en heimnatvertriebenen. Na 1952 begon de collectivisatie (samenvoegen) van particuliere bedrijven. Welke veranderingen voerden de totalitaire regimes door op politiek, economisch en sociaal gebied? §6 De burgers van een heilstaat collaboratie: houding ACTIEF meewerken met de vijand. 2 mogelijkheden: - uit overtuiging (aanmelding bij SS) - uit opportunisme (er zelf beter van worden) accommodatie: aanpassen aan de omgeving. Verzet: elk handelen waarmee men tracht te verhinderen dat het regime te verwezenlijken die het zich gesteld had. Hitler wilde dat iedereen een ID-kaart had zodat hij kon zien wie joods was. Als je geen ID-kaart wilde maken was dat verzet. Ontvluchten: weggaan, terugtrekken, zelfdoding. Joden hebben wel degelijk zich verzet want ze hebben de gaskamers gesaboteerd. Bruin -> nationaal socialistisch zwart -> SS fascisme
Groen -> moslim rood -> communisme

Hokjessamenleving door de accommodatie. In de DDR leek het leven normaler maar dat komt omdat de mensen niet meer terug konden. Als je voedsel opraakt en je dorp verwoest is kun je niet meer terug.Tot 1941 waren de mensen positief omdat ze alleen maar goede verhalen hoorden maar ze werden aan het einde toch negatief. Hoe reageerde de burgers op de maatregelen van de totalitaire regimes? §7 De mythe van de heilstaat De heilstaat van de Nationaal-Socialisten ging in 1945 onder. De heilstaat van de communisten ging in 1989 onder. Aan de ene kant kan een heilstaat niet bestaan omdat iedereen het anders ervaart en er extreme andere ideologieën zijn. Maar aan de andere kant kan het wel bestaan als iedereen zich vrijwillig aansluit. Ondergang van heilstaat bij N-S
Oorlogsfouten: na nederlaag bij Stalingrad 1943 ging de oorlog slecht. De grootste fout van Hitler was dat hij een 2 fronten oorlog begon en had hij de VS nooit tot deelname aan de oorlog moeten dwingen. Hij had het kunnen voorkomen door oostfront te versterken. Leiderschapsprincipe: vanaf 1942 meer oorlogseconomie. Veroverde landen plunderen en de onderhoudskosten laten betalen. In 1943 toch de rantsoeneringsmaatregelen toegepast. Houding van volk: vrouwelijk verzet in 1943. Oorlogsmoeheid doordat ze moesten wachten op niet-bestaand voedsel en het verliezen van familie. Vrouwen kochten alcohol van toelagen. Volk viel verder terug door de bombardementen van de geailleerden in 1943. Extreme terreur: De waanzin werd beëindigd door het succes van het geallieerde tegenoffensief. Hitler pleegde zelfmoord op 30 april 1945. 7 mei 1945 werd de overgave getekend maar het volk moest een heropvoeding hebben want ze waren nog steeds bang. Ondergang van de communisten
Economische problemen: er kwam vanaf de 1980 geen buitenlands geld meer binnen doordat de techniek verouderd was en er zo geen exportproducten vervaardigd konden worden. En zo kon er niet meer in technologie geïnvesteerd worden want er was geen geld. Wel in kinderopvang en woningen. Door ontspanningspolitiek kon de voedselprijs laag blijven. Bij val was staat bijna failliet. Informatiearmoede: er mocht niet over problemen gepraat worden. De bevolking kreeg door West-Duitse tv hele andere informatie dan via eigen media. Kloof tussen schijn en werkelijkheid. Terreur van Stasi: het volk geloofde niet meer in een goede afloop dus terreur moest daar verandering in brengen. Dat was het bewijs dat de legitimiteit van het regime ontbreekt. Einde aan het vijandsbeeld: de kredieten van DDR kwamen uit het Westen en die werden afhankelijk. Samen met ontspanning in de Koude Oorlog en houding van de Sovjet-Unie leidde dit tot een vijandsbeeld. Ook met steun van Moskou verliest de DDR. Perestroika: door Gorbatsjov waaide nieuwe wind door Sovjet-Unie en volgde DDR voor het eerst in 1985 niet het voorbeeld van Moskou. Gorbatsjov bezocht Duitsland dus Duitsland deed zich beter voor dan dat ze eigenlijk waren (boodschappentas). Hongarije werd wel beïnvloed door Sovjet-Unie. DDR burgers vluchten het land uit en de heilstaat valt. Op 9 november ging het gerucht dat mensen vrij waren om te reizen dus de mensen gingen naar de muur. De grenswachten hielden de mensen niet tegen en de muur viel. De paus werd in 1979 als pool Paus maar de communisten juist niet geloven en Polen communistisch was. n-s langer termijn -> agressieve houding van het volk
com langer termijn -> slechte economie, kloof werkelijkheid en schijn
n-s korter termijn -> Hitler pleegt zelfmoord
com korter termijn -> Gorbatsjov, val van de muur
Kan een heilstaat bestaan of is die gedoemd te mislukken? §8 Het einde van het tijdperk? Barber waarschuwt voor vrije markt economie. Hij is een anti globalist en wil niet dat iedereen gelijk is. Hij vindt dat je mensen alleen op economie moet beoordelen. Kenmerken van een totalitair systeem zijn: - 1 leider - terreur - ideologie ß -> werkelijkheid - ideologie nastreven - propaganda
Barber schrijft boek dat verscheen in 1995. Hij schrijft over 2 ideologieën: 1. tribalism of stammenstrijd. Neiging van verschillende groepen tot een extreem nationalisme en is gebaseerd op etniciteit of religie. Het nationalisme gaat tegen de nationale staat in en richt zich op kleine gemeenschappen. 2. ideologie van wereldmarkt: het globalisme dat een extreme vorm van kapitalisme is. Barber waarschuwt voor het totalitaire karakter hiervan. Waarschuwt ook dat de nationale regering geen volledige controle kan uitoefenen op de economische kant. Mc Donalds heeft macht met hun ideeën, beelden en informatie. Mensen niet vrij door alle reclame. In het communistische Sovjet-Unie was cola verboden te drinken omdat het kapitalistisch was. Toen de DDR burgers bevrijd waren werd er reclame gemaakt voor Coca-Cola. MTV gaf de kijkers volstrekte beperking van keuzevrijheid, omdat je alleen de muziek krijgt die de meeste mensen leuk vinden te horen. Het is ook gelijkschakeling doordat R&B veel hetzelfde is. Posters dat je het alcoholgebruik moet verminderen is niet bepaald een voorbeeld van vrijheid. De overheid wil jou een bepaalde richting in duwen net als Nazi-Duitsland. Is het tijdperk van totalitaire ideologieën voorbij?
Losse aantekeningen Joden hebben geen eigen land. Beroemdste Jood is Jezus die is gestorven voor iedereen! Hitler kon ook zijn joden ook niet naar Nederland sturen want dan was Nederland niet meer zuiver. Hitler had alle joden naar Madagaskar kunnen brengen om daar een eigen staat te maken. Maar Joden willen alleen in Jeruzalem een eigen staat opbouwen. Om Duitsland dus te verzuiveren moest Hitler de joden vergassen. Duitsland had gewonnen als hij de Jonden had gehouden, want Einstein was een Jood maar vond wel de atoombom uit. Marxisme --- Leninisme - Lenin paste Marx aan. - Marx preekte van proletariaat en Lenin over dictatuur van de partij. NSDAP is voor volmachten van Hitler
Socialisten zijn tegen volmachten van Hitler
Christen-democraten geven Hitler de macht. Rechtelijke macht: - zwaard -> de straf - weegschaal -> erfelijkheid (hoe zwaar is de straf) - blinddoek -> onafhankelijkheid
De geallieerde bezettingszones werden omgezet in Bonds Republiek Duitsland en Rusland werd de DDR. De muur van Berlijn liep ook om Berlijn heen.