Hoofdstuk 8, Zuid Afrika

Zuid Afrika, een thuisland voor iedereen?

Welke ontwikkeling hebben de verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika de afgelopen eeuwen doorgemaakt en hoe kan dit land een thuis voor iedereen worden?

De Afrikanders

Waarom kwamen de eerste blanken kolonisten naar Zuid-Afrika en hoe stonden ze tegenover de andere bevolkingsgroepen?

De Kaap wordt Hollands
In 1652 landde Jan van Riebeeck op Kaap de Goede Hoop. Hij moest daar voor de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) een steunpunt oprichten.
Omdat alle schepen via de Kaap gingen stichtte ze Kaapstad en later Kaapkolonie.
De oorspronkelijke bewoners (Khoikhoi en San oftewel Hottentotten en Bosjesmannen) werden verdreven.

De kaapkolonie wordt Brits bezit
In 1862 woonde er 60.000 mensen in de Kaapkolonie, rond 1700 waren dit er maar 500.
Kaapstand was een echte havenstand. Rond Kaapstad leefde blanken boeren die een eigen levensstijl en taal ontwikkelde, het Afrikaans. De ambtenaren keken neer op deze boeren, de scheldnaam Boeren of Afrikaners werd een erenaam.
In 1806 werd de Kaap Brits omdat De Republiek was veroverd door Napoleon.
De Afrikaners die altijd konden doen wat ze wilde waren woest. Want de Britten voerde hun eigen wetten in.
In1829 werden Blanken en Zwarten of Gekleurde mensen aan elkaar gelijk gesteld, later werden de meeste slaven in Zuid-Afrika ook vrijgelaten.

De Grote Trek
De Afrikaners wilde niks met de Britten en hun politiek te maken hebben, en trokken het binnenland in.Tussen 1836 en 1845 trokken 40.000 boeren naar het binnenland.
De Zoeloes verzette zich hevig tegen de indringers, en Piet Retief (leider van de Grote Trek) werd door Dingaan (Zoeloeleider) vermoord. De boeren namen wraak.
De Grote Trek kreeg een belangrijke plaats in de Afrikaanse geschiedenis.
Door de Grote Trek ontstonden 3 Boerenrepublieken: Transvaal, Natal, Oranje-Vrijstaat.
Natal werd al snel weer door de Britten veroverd.

De Boerenoorlogen
Rond 1880 kwamen de boeren in een kleine oorlog met de Britten, de boeren wonnen deze.
Vanaf 1899 tot 1902 was er een 2e oorlog. De boeren onder de leiding van Paul Kruger verzette zich hevig, maar waren op lange termijn kansloos. Nederland leefde mee met de boeren, ook al was dit niet altijd zo geweest.

Een blanke feestdag
De nederlaag tegen de Engelsen vergrootte het Afrikaanse bewustzijn, ze verdedigde zichzelf tegen alles wat Engels was.
In 1938 werd de Grote Trek symbolisch overgedaan, dit was het hoogtepunt van de verheerlijking van hun eigen geschiedenis.

Diamanten, goud en Engelsen

Welke ontwikkeling heeft Zuid-Afrika onder de Engelsen doorgemaakt en welke gevolgen had de Britse aanwezigheid voor de andere bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika?

De komst van de Engelsen
De Britse Verlichtingsideeën waren niet geliefd bij de Boeren.
Iedereen die in bezig was van 25 pond of 50 pond per jaar verdiende kreeg kiesrecht.
Cecil Rhodes (1853 – 1902) ging naar Zuid-Afrika om een fortuin te zoeken, hij werd schatrijk door diamantvondsten. Hij had een idealistisch geloof van het Britse imperialisme.
Toen in Kimberly diamanten werden gevonden kwamen er veel mensen op af, later werden dat 600.00 immigranten, de blanke bevolking verdubbelde zelfs.

De Unie van Zuid-Afrika
Doordat de Engelsen streefden om heel Afrika te onderwerpen was er geen plaats voor zelfstandige boerenstaatjes. De Britse regering zag een nieuwe oorlog als de enige oplossing om in bezit te komen van de diamant en goudmijnen, andere leiders vonden dat ze moesten wachten totdat ze vanzelf de meerderheid zouden vormen.
Cecil Rhodes wilde Transvaal zo snel mogelijk inlijven, in 1899 begon de 2e Boerenoorlog.
Het leek erop dat De Boeren weer zouden winnen, maar in 1900 begonnen de boeren terrein te verliezen. Dit kwam doordat er telkens nieuwe troepen werden gestuurd.
Paul Kruger reisde in 1900 naar Europa om steun te zoeken, en Nederland was men enthousiast alleen hij kreeg geen politieke steun.
In het laatste oorlogsjaar schakelde de Boeren over op een guerilla-oorlog.
In 1902 was het einde van de oorlog en het Verdrag van Vereeniging werd getekend.
In 1910 werd de Unie van Zuid-Afrika opgericht, de nieuwe staat bestond uit Kaapcolonie, Natal en de 2 Boerenrepublieken.
De Unie kreeg een centrale regering, die gecontroleerd werd door het parlement.
Het kiesrecht was echter wel in alle 4 anders geregeld.
De belangrijke parijen waren de Nasionale Partij, de Labour Party en de Saud-Afrikaanse Partij. In 1934 fuseerde de SAP en de NP, Engelsen richtte de Dominion Party op.
In 1941 verenigde alle Afrikaners zich in een organisatie wee de Nasionale Partij geheten.

Gevolgen van de eenwording
De economische malaise werd versterkt door de Eerste Wereldoorlog, de mijnwerkers staakte tegen de maatregel om te verhoudingen tussen blanke en zwarte arbeiders te verhogen. Het leger onderdrukte de staking.
De zwarte arbeiders stonden in ieder opzicht onderaan de maatschappelijke ladder.
De Afrikaners krijgen steeds meer politieke invloed. De belangrijkste leider waren tot 1994 allemaal Afrikaners.

De zwarte samenleving

Hoe verliep de confrontatie tussen de oorspronkelijke bevolking en de blanken en welke gevolgen had dit treffen voor Zuid-Afrika?

Khoikhoi, San, Xhosa en Zoeloes.
De khoikhoi en San waren de oorspronkelijk bewoners van Zuid-Afrika, ze hebben zwaar geleden onder de blanken aanwezigheid.
De khoikhoi zijn verdwenen en de San bijna uitgeroeid.
In het binnenland kwamen de Boeren ook in aanraking met de Xhosa en de Zoeloes, deze volkeren hebben zich langdurig tegen de blanken verzet maar hun verzet werd gebroken.
In 1820 hadden de Zoeloes een sterke leider genaamd Shaka hij maakte het rijk sterker dan ooit tevoren, hij was alleen ook een tiran, en is vermoord door zijn halfbroer Dingaan.
De zwarte woonde in dorpen, met als baas een stamhoofd. De familie was het belangrijkste element binnen e gemeenschap. Hierdoor kon men altijd op elkaar terugvallen in slechte tijden. Het gemeenschapsleven kwam in gedrag toen de blanken boeren kwamen, die het land afpakten desnoods met geweld.
Ook kwamen er zendelingen, die geen waardering hadden voor het gemeenschapsleven van de stammen.

Apartheid
De blanken waren uit op het vruchtbare land van de zwarte bevolking.
In 1913 werd de Land Act aangenomen, dit betekende dat zwarte 7% van het grondgebied mochten hebben en 6% erbij konden kopen als de blanken daar geen bezwaar tegen hadden.
Hierdoor leefde 70% van de bevolking op 7% van het land.
Veel zwarten trokken weg. De gebieden waar ze heen moesten noemde ze reservaten.
De zwarten zochten werk in de steden, vaak moesten ze in mijnen werken tegen een laag loon.
De regering wilde goedkope werkkrachten maar geen urbanisatie. Daarom stelde ze een wet op dat iedere Afrikaan die wettig in een gemeente woon zijn vrouw en kinderen slechts bij zich mag laten inwonen als zij daar zelf aparte vergunningen voor heeft.
De maatregelen werkten.
In 1948 won de NP, Malan vond dat Afrikaners de baas waren over zwarten.(Afrikaners eerst)
De Apartheid werd ingevoerd waardoor zwarten door allerlei wetten gescheiden werden van blanken.

Verzet tegen de Apartheid
De zwarte bevolking verzette zich tegen de Apartheid.
In 1912 was het ANC opgericht, dat de leiding van het verzet tegen de blanke onderdrukkers op zich wilde nemen. Ze waren geïnspireerd door Ghandi.
Het ANC verzette zich ook tegen de “kleine” Apartheid, deze bestond uit talloze geboden en verboden.
Na 1960 verliet het ANC de weg van geweldloosheid.
Melson Mandela werd in 1918 geboren als lid van de Xhosa-stam.
Na zijn rechtenstudie richte hij in 1953 een advocatenkantoor op, in 1956 werd hij aangeklaagd wegens hoogverraad, maar hij werd in 1961 vrijgesproken.
Hij kwam ook in de leiding van de ANC, in 1962 werd hij daardoor gearresteerd. Hij werd voor levenslang veroordeeld en kwam pas in 1990 vrij.
Het verzet kreeg hierdoor een zware slag te verwerken. Maar vanaf de jaren 1970 nam het verzet weer toe. En de Zuid-Afrikaanse regering moest steeds meer geweld gebruiken.

‘Eén team, één land’

Welke ontwikkelingen hebben geleid tot de afschaffing van de Apartheid en welke problemen moet Zuid-Afrika mog overwinnen om een thuisland voor iedereen te zijn?

Buitenlands verzet tegen de Apartheid
Vanuit het buitenland kwam steeds meer kritiek over de Apartheidspolitiek.
Overal in de wereld raden actiegroepen op tegen bedrijven die met Zuid-Afrika handelden.
Ook werd er een sportboycot afgekondigd waardoor sporters niet meer internationaal mee konden doen. Het geweld wat het regering gebruikte om te Apartheid te houden riep vooral veel weerstand op.
De regering beloofde hervormingen, die grote verwachtingen wekte. Toen die verwachtingen niet uitkwamen kwam er weer verzet, de economische crisis versterkte dit.
In 1976 ontstonden ernstige onlusten, er vielen veel doden, Biko (leider Black People Convention) werd gearresteerd en later doodgemarteld door de politie.

Wisseling van de wacht
In februari 1990 hield Klerk (president Zuid-Afrika) een belangrijke speech, een week later kwam Nelson Mandela vrij. Het ANC wat verboden was werd weer toegestaan en er kwamen onderhandelingen over een nieuwe grondwet die in 1993 werd afgerond.
In 1994 kwamen er verkiezingen en Melson Mandela werd president.

Thuisland voor iedereen?
De Apartheidspolitiek heeft ervoor gezorgd dat de welvaart ongelijk verdeeld is.
De blanken zijn rijk, de zwarten zijn arm.
18 miljoen zwarten leven onder de armoedegrens.
Iedereen draagt het verleden met zich mee, oude vooroordelen zijn nog niet verdwenen.
Er zijn organisaties die willen dat alles weer zo is als tijdens de Apartheidspolitiek, maar de politie treed hier hard tegenop.
Ook tussen de zwarten in Zuid-Afrika bestaat onenigheid.
Toerisme kan aan bijdrage leveren aan armoede. Maar Zuid-Afrika is een van de geweldadigste landen van de wereld. Daardoor lijkt de toekomst eruit te zien.
Nelson Mandela had een sleutelrol bij de oplossing. Nelson Mandela werd gezien als een teken van hoop.
Ondanks alles wat is gebeurt beseft Nelson Mandela dat de blanken zich met de zwarten moeten verzoenen. Kenners wijzen op de grote potentie van het land. Er is dus nog veel hoop op een goede toekomst.