Hoofdstuk 6.1

Geschiedenis Hoofdstuk 6: De Republiek van de Hogue Mogue
§ 1: Van Bestand tot Rampjaar

§ 6.1.1 Op weg naar vrede
Stadhouders, regenten en andere machthebbers hadden het liefst dat ‘het vol’ zich zo min mogelijk met het bestuur bemoeide.

§ 6.1.1 Steden en Gewesten
De burgers hadden de meeste invloed in de Republiek. Steden werden bestuurd door de vroedschap. Regenten zijn rijke mannen die de Republiek besturen. Alle regenten samen heten het patriciaat. In de Staten-Generaal zaten vertegenwoordigers van de aparte gewesten, die heten hoogmogende heren of Hogue Mogue. De Provinciale Staten is het eigen bestuur van een gewest. De raadspensionaris was een hoge ambtenaar van Holland die contacten onderhield met het buitenland. De stadhouder was in dienst van de afzonderlijke gewesten en was opperbevelhebber van het leger.

§ 6.1.1 Bestandstwisten
Het Twaalfjarig Bestand was een wapenstilstand tussen Spanje en de Republiek in 1609-1621. Nu kwamen er interne conflicten.
De contraremonstranten geloven in predestinatie, zij stonden tegenover de remonstranten. Ze waren tegen andersdenkenden. De contraremonstranten hadden stadhouder Maurits aan hun zijde, de remonstranten hadden raadspensionaris van Oldenbarnevelt. De contraremonstranten wilden de oorlog voortzetten, de remonstranten wilden hem eindigen.
In 1618 werd in de Synode van Dordrecht, de vergadering van alle protestante kerken, besloten dat de contraremonstranten gelijk hadden. Andere geloven werden getolereerd, maar werden tweederangs burgers. Hun kerken moesten onherkenbaar zijn. Van Oldenbarnevelt werd opgepakt omdat hij de remonstranten steunde. In 1619 werd hij onthoofd. Ook Hugo de Groot (rechtsfilosoof) werd opgepakt.
In 1621 begon de oorlog met Spanje weer. Maurits zocht bondgenoten in Duitsland. Hij stierf in 1625 en zijn broer Frederik Hendrik volgde hem op. Hij was erg militair ingesteld en zorgde ervoor dat de Republiek machtig werd.
In 1648 kwam de Vrede van Munster: overeenkomst tussen Spanje en de Republiek. Spanje erkent de soevereiniteit van de Republiek. Het is het einde van de 80-jarig oorlog.

§ 6.1.1 Stadhouderloos
De Republiek wilde wegens bezuinigingen een kleiner leger. De Staten van Holland stuurden troepen weg. Willem II was boos en stuurde een regiment, dat verdwaalde. Hij stierf 10 dagen laten aan de pokken. Hij had nog geen kinderen dus was er geen stadhouder meer. Zon ontstond het eerste stadhouderloze tijdperk: 1650-1672.
In 1653 werd Johan de Witt raadspensionaris. Hij zorgde voor economische bloei.

§ 6.1.2 Vorstelijk Absolutisme
Andere Europese landen werden bestuurd volgens het absolutisme: de koning heeft alle macht.

§ 6.1.2 Zonnekoning
In 1634 Kwam Lodewijk XIV (5 jaar oud) op de troon. Op zijn 23ste ging hij zelf regeren. Hij werd Zonnekoning genoemd. Hij regeerde volgens het Droit Divin: goddelijk recht. Hij woonde in Versailles. Hij hield daar veel feesten voor de adel.

§ 6.1.2 Mercantilisme
De Franse minister van Financiën Jean-Baptiste Colbert voerde het Mercantilisme in: meer export dan import, dus meer inkomsten dan uitgaven. Zo werd Frankrijk rijk. Het mercantilisme was negatief voor de Republiek. Ze deden niet veel aan zeevaart, maar voor geschoolde arbeiders en fabrikanten golden belastingsvoordelen.
De hugenoten zijn Franse protestanten. De koning wantrouwde ze en ontnam hen rechten door in 1685 het Edict van Nantes te herroepen. Daarom vluchtten velen naar de Republiek.

§ 6.1.2 Engeland
Britse koningen wilde graag absolutisme, maar het parlement hield dat tegen. Legertjes van de koning vochten tegen die van het parlement. In 1649 werd koning Charles I ter dood veroordeeld. De puriteinen kregen de macht in handen. Ook het parlement had niets meer te zeggen. Ze veroverden ook Schotland. Toen kwam er in Engeland weer een koning: Charles II.

§ 6.1.3 Terug naar Oranje
Engeland durfde zich niet tegen de Republiek te keren. Ze stelden de Acte van Navigatie in: zeehandel op Engeland mocht alleen met Engelse schepen. Daaruit ontstond de Eerste Engelse Zeeoorlog.
De protestante Republiek zag het katholieke Frankrijk als bedreiging. De groeiende handel van Nederland vond Frankrijk bedreigend. Daarom vielen in 1672 Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen de Republiek aan. Johan de Witt kreeg de schuld. De zoon van Willem II werd stadhouder: Willem III.
De broer van Johan de Witt, Cornelis, werd gevangen genomen, Johan kwam hem opzoeken. Toen werden ze allebei vermoord.
De Fransen wilden de Republiek aanvallen. Om ze buiten te houden liet Willem III dijken leksteken en zette hij grote delen van het land onder water. Engeland trok zich terug. De Republiek werkte samen met Engeland en Spanje tegen het Mercantilisme.
Toen Willem III 13 was trouwde hij met Mary, dochter van de Engelse koning James II. Het Engelse parlement was niet tevreden en liet hem in 1688 afzetten door Willem III. Zo werd stadhouder Willem ook koning van Engeland. Dit heet de Glorious Revolution. Engeland en Frankrijk nemen de rol van de Republiek over in de economie. Nederland was niet meer het rijkste land, maar nog wel welvarend.