Kenmerkende aspecten:
1.Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
2.De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
3.Het streven van vorsten naar absolute macht.
4.De wetenschappelijke revolutie.
Intro:
1672: Frankrijk, Engeland en Duitse bisdommen Münster en Keulen verklaren de oorlog aan de Republiek der Nederlanden. Raadspensionaris Johan de Witt van Holland kreeg de schuld. Hij diende zijn ontslag in en stemde er mee in dat Willem III stadhouder werd. Toen hij bij zijn broer in de gevangenis op bezoek was, was men bang dat ze zouden ontsnappen via een achterdeur. Een woedende menigte brak de gevangenisdeur open en sleurde Johan en zijn broer Cornelis naar het schavot. Daar aangekomen waren de broers al gedood. De lijken werden ondersteboven aan de galg gehangen. De twee voorste vingers van de rechterhand van Johan, symbool voor de eed, werden afgehakt. Beide lijken werden vervolgens gruwelijk verminkt en zelf de graven werden niet met rust gelaten en vernield.
Oriëntatie:
-De Republiek een uitzondering in Europa:
-Politiek: enige land zonder vorst die naar absolute macht streefde. Regenten hielden stevig de touwtjes in handen. In tegenstelling tot Lodewijk XIV van Frankrijk, die als absolute koning over Frankrijk regeerde. Hij had zijn onderdanen overtuigt dat God zelf hem had aangesteld om te regeren, verzet tegen de koning was dus verzet tegen God.
-Economisch: scheepvaart kwam tot grote bloei, o.a. door gunstige ligging van het land aan de Noordzee. Er ontstond ook een goed handelsnetwerk en na de ontdekking van de zeeroute naar Indië bouwden de Europese landen een handelsimperium op over de hele wereld. De Staten-Generaal verleende een monopolie voor het drijven van handel met Indië aan de VOC, de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Er ontstond langzaam een wereldeconomie waarin de VOC functioneerde als een soort eerste multinational.
-Cultureel: kunstenaars en wetenschappers uit de Republiek behoorden tot de top. De Republiek was een centrum van vernieuwingen en uitvindingen. Men was geïnspireerd door het humanisme. Er was een wil om te weten, dat leidde tot de Gouden Eeuw, de zeventiende eeuw voor ons land.
Paragraaf 1 – Rijk door handel overzee.
De grond in Nederland was te drassig om nog graan op te verbouwen. Wel konden er koeien grazen. Boeren gingen zich daarom specialiseren in het vetmesten van beesten, voor vlees, of in het produceren van boter en kaas. Deze overgang was mogelijk omdat Hollandse schippers graan invoerden vanuit Oost-zeegebieden. De handel verliep vooral via Amsterdam en het ging om enorme hoeveelheden.
Amsterdam was belangrijk voor de handel, de redenen daarvoor:
-Brugge en Antwerpen, die voorheen belangrijk waren, waren slecht bereikbaar geworden.
-Amsterdam lag op het kruispunt van de belangrijkste handelsroutes. (driehoekstocht)
-Amsterdam had de stapelmarkt, hier worden allerlei producten opgeslagen om vervolgens weer verder te verhandelen of te verkopen in eigen land.
-Amsterdam werd beschermd door de Hollandse waterlinie.
Ondertussen legden handelaren steeds meer contacten wereldwijd, en kwam men steeds weer met nieuwe producten uit verre landen. Vooral graan was een belangrijk handelsproduct voor de economie. Hollandse kooplieden zag de winst op de graanhandel verdubbelen, zij werkten dan ook volgens het principe van kapitalisme.
De Republiek ging een groeiende rol spelen in de opkomende wereldeconomie, door hun wereldwijde handelscontacten. In de Republiek ontstond hierdoor het handelskapitalisme, men wou zo veel mogelijk winst gaan maken. In 1594 besloot men een gezamenlijke handelsonderneming op te richten. Ze zouden zelf specerijen en peper uit het verre Indië gaan halen. De eerste mensen die in opdracht de tocht naar ‘de Oost’ gingen maken waren Koopman Cornelis de Houtman en schipper Pieter de Keyzer. Qua geld en bemanningsleden had de vloot van vier schepen een groot verlies opgelopen. Toch waren de opdrachtgevers tevreden, want de reis had bewezen dat je rechtstreeks handel kon drijven met Indië, zonder tussenkomst van anderen.
Na deze ontdekking gingen er steeds meer schepen op weg naar Indië vanuit verschillende steden. Deze steden richtten hiervoor compagnieën op. De concurrentie was groot en de inkoopprijs steeg. Dat vond Johan van Oldenbarnevelt, raadspensionaris van Holland, ongunstig. Hij wist na moeizame onderhandelingen een samenwerkingsverband te organiseren van alle kooplieden uit Holland en Zeeland, de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Ze kwamen aan genoeg werkkapitaal door aandelen uit te geven, iedereen kon aandelen kopen, zelf dienstmeisjes. Elk jaar werd bij de VOC de balans opgemaakt om vervolgens aan alle aandeelhouders een deel van de winst uit te keren.
De VOC kreeg van de Staten-Generaal het monopolie om handel te drijven met Azië en had verregaande bevoegdheden in de verre streken. Men mocht zelfs geweld gebruiken als de VOC in gevaar kwam. Jan Pietserszoon Coen is daarvan een goed voorbeeld, hij behandelde de bevolking van de Banda-eilanden berucht, toen zij ondanks zijn verbod toch nootmuskaat en foelie aan Portugal en Engeland verkochten.
Vanuit Engeland en Frankrijk kwam er jaloersheid op de welvaart van de Republiek. Engeland werkte de Republiek daarom tegen. Ze kwam met de Act of Navigation. Hierin stond dat in de Britse haven alleen schepen mochten komen die Brits waren, of schepen die met producten uit hun eigen land kwamen. Het doel was natuurlijk duidelijk: de Republiek tegenwerken. Desnoods waren de Engelsen bereid de oorlog te verklaren aan de Republiek, zoals in Rampjaar 1672.
Niet alleen Frankrijk, maar ook kwam met maatregelen tegen de vrije economie. Ze wilden hun land beschermen door mercantilisme. Daarmee wordt bedoeld dat de import van goederen uit het buitenland moet worden verminderd en de export moet worden gestimuleerd. De invoerrechten werden hiermee hoger en met subsidies werd de export gestimuleerd. Het doel hiervan was de werkgelegenheid in Frankrijk te vermeerderen en zoveel mogelijk winst te maken, de koning had namelijk genoeg geld nodig voor zijn hofhouding en voor oorlogen.
Kapitalisme: economisch systeem met als belangrijke kenmerken winststreven, privébezit en concurrentie.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden