Hoofdstuk 6, De ismen

Samenvatting Cp Geschiedenis Hfdst. 6 De opkomst van de –ismen

De Paragrafen:
§ 1

Grote veranderingen in samenleving door industriële kapitalisme:
- Toename fabrieksarbeiders, lage lonen, slechte omstandigheden
Mensen concluderen dat er iets anders moest komen; socialisme
Bij socialisme vooral één ding belangrijk, wie is de eigenaar van de productiemiddelen ( alle dingen die je nodig hebt bij produceren).
Volgens socialisten moest een gemeenschap de eigenaar zijn van de productiemiddelen, niet één persoon. Dan zouden de producten worden verdeeld en zou het dus eerlijker worden. De kapitalisten dachten juist tegenovergesteld; de eigenaren hadden alles en waren rijk, de arbeiders kregen bijna niks.
Er zijn heel veel verschillende soorten socialisme bedacht maar het marxisme was het belangrijkst, veel ideeën van het marxisme zie je nu nog terug.

Marxisme; genoemd naar Karl Marx (1818-1883)
Marx had namen voor de verschillende bevolkingslagen;
De mensen die de productiemiddelen bezaten: De heersende klasse
De bevolking: De Onderdrukte klasse
Er was vaak strijd tussen deze twee klassen ; Klassenstrijd vaak klassenstrijd als er nieuwe productiemiddelen kwamen, daarna nieuwe samenleving.
Tijdens Marx tijd; industrie komt op, de productiemiddelen waren van de bourgeoisie  heersende klasse
Arbeiders zijn de proletariaat  onderdrukte klasse
Titel belangrijk boek van Marx – Das Kapital

Marx deed voorspelling; Proletariaat wint een klassenstrijd van de Bourgeoisie, er ontstaat een communistische samenleving.
Marx zijn leer – communisme
De communistische revolutie kon alleen gebeuren als alle proletariërs zich zouden verenigen, ‘’ Proletariërs verenigt U!’’
Marx overleed maar er was nog geen communistische revolutie, die kwam in 1917 in Rusland.
Er waren veel marxistische partijen ontstaan, ze wachten allemaal op de instorting van het kapitalisme maar het begon nog steeds niet, toen besloten ze dat er iets aan gedaan moest worden er waren 2 mogelijkheden;
1. democratie, geef de arbeiders kiesrecht dan winnen de marxistische partijen  marxistisch regering die het kapitalisme afschaft en het socialisme invoert ( revisionisme )
De marxistische partijen kozen bijna allemaal voor het revisionisme ze noemden zichzelf sociaal-democratisch, ze wilden het socialisme democratisch invoeren.
2. revolutie organiseren, moest geheim blijven en goed georganiseerd zijn, de kapitalisten zouden uitgeroeid worden of ze werden gedwongen mee te doen. Heel weinig marxisten kozen voor optie 2.
Rusland – Lenin leider van deze weinigen – oktober 1817 revolutie, Het socialisme kwam, de partijen heetten communistisch, en de leer marxisme-leninisme.
Veel landen worden hierna communistisch.

Marx voorspellingen hebben grote invloed gehad:
- Alle partijen van nu hebben ideeën van hem overgenomen.
- In veel landen kwam het communisme.
- Er kwam meer aandacht voor de vakbonden, het was niet meer normaal dat de één arm was en de ander rijk.
Marx vriend: Friedrich Engels

Socialisme = Politieke stroming waarbij ze vooral vonden dat de productiemiddelen in handen moesten zijn van de gemeenschap.

§ 2

Congres van Wenen: Nadat Napoleon verslagen was kwamen de vorsten van de overwinnende landen bijeen om te vergaderen over de toekomst van Europa.
Ze wilden de toestand van vóór de Franse revolutie terug. Dit waren de conservatieven, wel wat veranderen maar niet te veel in één keer. Vaak godsdienstig.
Andere waren de liberalen, ze vonden veel ideeën van de verlichters goed. Ze gaven toe dat er wel fouten waren gemaakt in de Franse revolutie.
Niet eens met de besluiten op het congres van Wenen. Ze wilden meer vrijheid voor de burgers. Vaak rijke burgers; kooplieden, advocaten.

Liberalisme = Het streven naar vrijheid voor het individu op alle gebieden.
Het streven naar vrijheid: - Politiek: eigen constitutie opstellen eigen regeringsvorm gekozen parlement
- Economisch: vrijheid van handel, productie &
Arbeid. Afschaf van in en uitvoer rechten . Zelf bepalen bij welke werkgever ze wilden werken.
- Godsdienstig: Volledige vrijheid van godsdienst.
Scheiding van kerk en staat.
- Nog vele andere gebieden: vrijheid van onderwijs
Vrijheid van meningsuiting
Vrijheid van drukpers
Afschaffing slavernij
Liberalen vinden dat het volk kiesrecht zou moeten krijgen, maar het kan volgens hun niet, alleen de mensen die verstand hadden van politiek moesten stemrecht krijgen, dus niet de ; Arbeiders, Vrouwen en boeren.
Aan iemands schoolopleiding werd opgemaakt of hij stemrecht had of niet.
In de Loop van de 19e eeuw groeit het Liberalisme. In veel landen succes, de staatsvorm veranderde. In veel grondwetten van landen kun je nu nog liberalistische ideeën terugvinden.

§ 3

Nationalisme = Het gevoel van saamhorigheid van een volk dat een staat vormt of wil vormen. Dit gevoel ontstaat wanneer een volk veel overeenkomsten heeft; Zelfde taal, Zelfde Geloof ,zelfde ervaringen en belangen.
De nationale gevoelens groeien in de west-Europese landen vooral in de middeleeuwen. Door de Franse overheersing beseften mensen dat ze bij elkaar hoorden.
Congres v. Wenen hield hier geen rekening mee, ze deelden in op wat de vorsten wilden niet wat het volk wilde. (Belangrijke kaartjes in WB blz. 43)
In sommige landen veel verschillende volken  Oostenrijk
Maar ook waren er volken verdeeld over verschillende staten  Italianen
Onder volken zoals de Italianen  Sterk Nationalisme  wilden eigen staat
Nationalisme leed soms tot Patriottisme of Chauvinisme.

§ 4

Imperium = Groot rijk dat is ontstaan door andere volken te onderwerpen.
Imperialisme = Het streven van een staat om een groot rijk op te bouwen door gebieden van andere volken te veroveren.
Ontdekkingsreizen en gevolgen = eerste fase van het West-Europees imperialisme.
Kolonialisme = Het streven van Europese landen om in de ander werelddelen gebieden te veroveren.
Zo’n veroverd gebied was dan een kolonie van een land.

2e helft 19e eeuw – 2e fase West-Europees imperialisme
Grote delen en Azië en bijna heel Afrika werden koloniën.
Redenen daarvoor:
- Grondstoffen; Sommige grondstoffen waren niet te vinden in Europa, Wel in Afrika enz. En anderen waren er niet genoeg in Europa.
- Afzetgebieden; Simpelweg gewoon om te kunnen exporteren
- Macht; Na de nederlaag van Napoleon Bonaparte, Engelsen dachten dat ze hun land het machtigst was. Koloniën betekenden macht.
Land met veel koloniën  Grote rol in wereldpolitiek
- Vooruitgang in wereld; Europeanen vonden dat zij de rest van de wereld moesten helpen met de vooruitgang, Dat deden ze door middel van koloniën. Voor het verspreiden van de cultuur: Missionarissen en Zendelingen (zie Aantekeningen.)
- Toevallig; Afrika sommigen koloniën gewoon toeval.
Dit gebeurde als zendelingen/handelaren vestigden in gebied wat géén kolonie was, Ze kregen conflict met bevolking  Vraag om bescherming aan hun eigen regering  Regering stuurt soldaten  Land wordt uiteindelijk kolonie.

Bijschriften Illustraties
Karl Marx – 1818 / 1883 – zijn ouders waren rijk , zodat hij aan een universiteit kon studeren – hij werd na zijn studie journalist – wegens zijn communistische gedachten die hij ook opschreef is hij uit een paar landen gezet – Uiteindelijk in Londen de rest van zijn leven doorgebracht.

‘Recht voor allen’= Krant van de eerste Socialistische partij in Nederland (SDAP)

Na val van Napoleon  Koningschap in France, maar de koning had minder macht , Grote opstand in Parijs toen de opvolger de macht wilde  De koning moest vluchten  Nieuwe koning met het meeste conservatieve invloed, tot een nieuwe opstand (Zie verderop)

Gele Stukken
De Toekomst in de ogen van Marx
De klassenstrijd zou niet bloedig zijn want de kapitalistische bedrijven concurreerden elkaar dood. Weinig kapitalisten blijven over, tegen heel erg veel arme arbeiders, zo zou het proletariaat winnen van de bourgeoisie.
Na revolutie: Communistische samenleving sommigen zouden nog steeds niet mee willen doen maar door tijdelijke dictatuur zouden ze wel bereid worden mee te doen. Uiteindelijk echt communistisch samenleving: Geen klassen, de productiemiddelen zijn van iedereen enz.

De onderdaan
Kort voor WWI Heinrich Mann begint een verhaal in de krant , wat ná de oorlog als boek verscheen, en daarna werd verfilmt, in deze film laat hij zien waar een aantal ismen tot kunnen leiden.

Groene Stukken
De romantiek in tekst en beeld
Omdat veel verlichters prachtige dingen hadden beloofd die niet waren uitgekomen waren veel mensen teleurgesteld. Ze dachten dat mensen in de Middeleeuwen gelukkiger waren geweest, daarom gingen ze op zoek naar allemaal dingen uit de middeleeuwen ; Kathedralen, kastelen, ridderromans enz.
Mensen hadden grote belangstelling voor ridderromans daarom ging men spreken van romantiek en romantici. Veel romantici maakte de geschiedenis van hun eigen volk ‘romantischer’, rond deze tijd ontstonden ook musea.
Toerisme is ontstaan door romantici die het leven in de wilde natuur ophemelden.

Wat zeggen foto’s schilderijen en tekeningen?
Je kunt foto enz. vanuit verschillende perspectieven bekijken, het heeft te maken met je standplaatsgebondenheid.