Hoofdstuk 6

Memo hoofdstuk 6

Een door de regering of kamerlid ingediend wetsvoorstel wordt in de 2de Kamer behandeld en gaat daarna,als het voorstel met of zonder wijzigingen ( recht van amendement) is aangenomen,naar de 1ste Kamer. Hier kunnen de leden ’t hele wetsvoorstel alleen goed - of afkeuren.Wordt het voorstel goedgekeurd,dan volgt de ondertekening door de Koningin en de betrokken minister. Ook de minister van Justitie plaatst zijn handtekening.

Tenslotte volgt de afkondiging van de nieuwe wet in ’t Staatsblad. Iedere Nederlander wordt daarna geacht deze wet te kennen.

De uitvoerende macht.
Deze macht is toevertrouwd aan de Koningin en de ministers.Alleen de ministers zijn verantwoording verschuldigd aan het parlement.Als de meerderheid van de kamerleden de daden van de minister veroordeelt,moet deze aftreden.

Alle ministers samen vormen de regering(kabinet).De vergadering van de ministers wordt voorgezeten door de minister-president.Na de verkiezingen voor de 2de Kamer treedt de regering af. Aftreden kan ook plaatsvinden als de regering het vertrouwen van de 2de Kamer verliest.We spreken dan van een kabinetscrisis.

Als er een nieuwe regering moet worden gevormd, benoemd de Koningin meestal een informateur. Deze probeert een samenwerking tot stand te brengen tussen een aantal politieke partijen die samen een meerderheid hebben in beide Kamers.Slaagt de informateur hierin, dan benoemd de Koningin een kabinetsformateur, die de ministers zoekt uit de samenwerkende partijen. De kabinetsformateur wordt meestal de nieuwe minister-president.Elke minister heeft de zorg voor een dele van het regeringsbeleid. Hij beheert een departement. Voorbeelden van departementen zijn : Justitie , Defensie , Financiën en Buitenlandse Zaken.

De rechtelijke macht.
Mensen die zich niet aan wetten houden of conflicten hebben met medeburgers of met de staat, krijgen met de rechter te maken. Deze rechter velt het vonnis,nadat de getuigen zijn gehoord. De rechters worden voor hun leven benoemd. Bij iedere rechtbank benoemd de officier van Justitie een ambtenaar (ambtenaar van het openbaar ministerie, officier van justitie of procureur-generaal genaamd) die de straf eist.

Lichte overtredingen worden behandeld voor het Kantongerecht. Voor ernstige overtredingen en misdrijven of voor hoger beroep tegen een vonnis van een kantonrechter komt men terecht bij een arrondissementsrechtbank met 3 rechters. Na het vonnis van de arrondissementsrechtbank kan men in hoger beroep gaan bij 1 van de vijf gerechtshoven.

Tenslotte is er nog de Hoge Raad in Den Haag, die een vonnis van een gerechtshof kan vernietigen en de zaak kan verwijzen naar een ander gerechtshof. De straffen die geëist kunnen worden, variëren van geldboetes tot hechtenis in het huis van bewaring tot zware gevangenisstraffen.

Behalve deze rechtspraak kennen we nog :
· De burgerlijke rechtspraak voor geschillen tussen burgers over particuliere zaken, bv. Eigendommen.
· De administratieve rechtspraak voor conflicten tussen de overheidsorganen onderling of tussen burgers en overheidsorganen.

Overheidsorganen: Lagere overheden
De lagere overheden zijn gemeenten,provincies en waterschappen.Zij staan de centrale overheid bij in het bestuur. Zij kunnen echter ook zelfstandig regelingen treffen,mits die niet in strijd zijn met de rijkswetten.

De provincie
Aan het hoofd van een provincie staan de Provinciale Staten.Deze worden voor 4 jaar gekozen door de ingezetenen van de provincie, via het systeem van de evenredige vertegenwoordiging.

Het dagelijks bestuur van de provincie berust bij het college van gedeputeerde staten en de commissaris der Koningin. De leden van de gedeputeerde staten worden door en uit provinciale staten gekozen. De commissaris van de Koningin wordt benoemd door de regering en is tevens voorzitter van de provinciale staten.

De gemeente
Aan het hoofd van de gemeente staat de gemeenteraad. Deze wordt rechtstreeks gekozen door de ingezetenen van de gemeente op basis van evenredige vertegenwoordiging. De gemeenteraad kiest uit haat midden wethouders, die samen met de door de regering benoemde burgemeester het dagelijks bestuur vormen ( B & W ).Het college van B&W is verantwoording verschuldigd aan de gemeenteraad.

Bijzondere instellingen :

A Stichting van Arbeid
Deze instelling werd in 1945 door werkgevers en werknemers opgericht.Onder toezicht van het college van Rijksbemiddelaars keurt de stichting van de Arbeid de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) goed.

B De Sociaal-Economische Raad ( SER)
Deze raad telt 45 leden. Een derde van hen wordt benoemd door de organisatie van werkgevers, een derde door de organisatie van de werknemers en een derde door de regering. Evenals de Stichting van de Arbeid adviseert de SER de regering betreffende economische zaken. Daarnaast houdt de SER toezicht op de verschillende bedrijfsorganisaties.

De grondslagen van onze democratische regeringsvorm :

1. Eerbied voor de mens. Ieder mens moet erkend worden en gerespecteerd (verdraagzaamheid).
2. Recht van vrijheid voor de individu. Volkomen vrijheid is onmogelijk , omdat men altijd rekening moet houden met anderen. Het zoeken is dus naar een evenwicht tussen vrijheid en gebondenheid.
3. Alle mensen zijn gelijk. Hieronder verstaan we de gelijkheid van allen voor de wet en gelijkheid voor anderen
4. Het meerderheidsprincipe. We gaan ervan uit dat de meerderheid beslist, maar dat de inzichten en belangen van de minderheid worden eerbiedigt.
5. Het compromis. Meerderheidsbesluiten kunnen vaak alleen maar tot stand komen door een compromis. Men moet dus bereid zijn een dele van de eigen overtuiging op te geven, hoewel in bepaalde zaken zullen er geen compromis gesloten worden.
6. Openheid. De mensen die met het gezag zijn belast, behoren de waarheid te spreken en moeten naar anderen kunnen luisteren en moeten kunnen accepteren. Er moet een goede controle zijn op alle gezagsdragers.

§ 4. Europese landen werken samen

1957: begonnen 6 landen met de EEG.
1993 : heet deze samenwerking de Europese Unie ( EU).
De leden van de EU werken vooral samen op economisch gebied. De Eu kent enkele belangrijke instellingen :

· Europese Commissie :
Instelling van de Europese Unie die Europese afspraken voorstelt en die controleert of gemaakte afspraken worden nageleefd.Ieder lid van de EU heeft een vertegenwoordiger in deze commissie. De 5 grootste Europese landen hebben er 2.

· Europese Parlement :
- De Europese Commissie moet advies vragen aan het Europees Parlement.
- Het parlement bestaat uit meer dan 500 leden: hoe groter het land, des te meer leden.
- Mag veranderingen voorstellen aan de plannen van de Europese Commissie.
- Beslist over toelating nieuwe leden tot de EU.
- Om de 5 jaar zijn er verkiezingen voor het parlement,inwoners van de lidstaten mogen dan stemmen.
- Europarlementariërs zitten in politieke stromingen bij elkaar.

· Raad van Ministers :
- beslist over voorstellen van de Europese Commissie.
- elk land heeft een stem in de belangrijke beslissingen.
- grote landen hebben in de raad meer stemmen dan kleine landen.
- leden kunnen eenmaal genomen beslissingen niet meer controleren of terug draaien.

· Europees hof van Justitie in Luxemburg :
- is de hoogste rechtbank in Europa
- ieder lid van de EU mag een rechter benoemen ,daarnaast mag 1 van de grote landen nog een extra rechter benoemen.
- Neemt beslissingen bij meerderheid van stemmen.
- Landen die zich niet houden aan de besluiten van de EU, kunnen voor het hof worden gedaagd.
- “gewone” burgers van de Eu kunnen naar het hof stappen als een regering maatregelen neemt, die mogelijk in strijd zijn met Europese afspreken.

De EU heeft elk half jaar een ander land als voorzitter. De voorzitter moet belangrijke beslissingen voorbereiden en proberen zo veel mogelijk landen te overtuigen van de juistheid van bepaalde maatregelen.

§ 5. Beslissingen over schuld en onschuld

In Nederland zijn onafhankelijke rechters aangesteld; ze worden voor het leven benoemd en kunnen niet zomaar door de regering ontslagen worden.Het is de taak van de rechters te oordelen over wetsovertredingen en ernstige geschillen tussen burgers op te lossen.
Misdrijven vallen onder het strafrecht : recht dat wordt toegepast als er iets strafbaars is gedaan.
De politie spoort de verdachte op. Zodra die is gevonden,volgt de aanklacht door de officier van Justitie: zoekt de overtreder van de wet, klaagt deze aan en eist de straf en probeert te bewijzen dat de verdachte schuldig is.
Advocaat : iemand die in de rechtszaak zo goed mogelijk je mening uitlegt of verdedigt wat je hebt gedaan.
Civiel recht : recht dat wordt toegepast als er een meningsverschil tussen burgers is zonder dat er iets strafbaars is gedaan.
Normen : gedragsregels in een samenleving.

§ 7. Nederland en Europa

1992 : In het verdrag van Maastricht is besloten ; de oprichting van de EU
monetaire unie  Europese Unie - economische unie - politieke unie

Betekenis verdrag : een verdere samenwerking op allerlei terreinen.
1 januari 1993 : in de Europese Gemeenschap 1 interne markt; personen goederen en diensten
kunnen zich vrij door de lidstaten verplaatsen.

Gevolgen Interne Markt :
1. Burgers kunnen zonder beperkingen door de EU reizen,wonen,studeren en werken. Veel middelbare scholen,hoge scholen en universiteiten hebben tegenwoordig bijvoorbeeld uitwisselingsprogramma’s om een week, een maand of zelfs een jaar in een ander land te studeren, werken en leven.
2. Bedrijven kunnen zich voortaan in alle lidstaten vestigen en in elk land hun goederen en diensten verkopen.
3. Afschaffing van de invoerrechten betekent dat er bij de grens bijna geen oponthoud meer is.
4. Consumenten hebben ook voordeel bij de interne markt. Door de grotere markt ontstaat er meer concurrentie.de consument kan uit meer producten kiezen en daardoor zullen de prijzen dalen.

1999: Monetaire Unie in werking getreden.
In de Europese Monetaire Unie is er maar 1 munteenheid : de euro.

Totstandkoming van politieke unie gaat moeizamer. De meeste landen zijn bang om hun onafhankelijkheid op bepaalde terreinen op te geven.

Wanneer binnen alle landen dezelfde regels zouden gelden,zouden de vluchtelingen eerlijker over de verschillende landen verdeeld kunnen worden. Bestrijding van drugshandel en andere vormen van internationale criminaliteit is doeltreffender als politiediensten van verschillende landen beter samenwerken.

Opdrachten uit het werkboek
Partij Oprichting Stroming Uitgangspunt
PvdA 1946 socialisme gelijkheid
VVD 1948 liberalisme vrijheid
D66 1966 socialisme en liberalisme meer invloed
CDA 1976 confessionelen christelijke opvattingen
Groen Links 1989 socialisme meer aandacht voor het milieu en gelijkwaardigheid.

Instelling van de EU Taak
Europese Commissie Voorstellen voor Europese afspraken doen en controleren of lidstaten zich daaraan houden.
Europees Parlement Voorstellen bekijken, voorstellen wijziging,soms ook meebeslissen en nieuwe leden toelaten.
Raad van Ministers Beslissingen nemen, beslissen over voorstellen van de Europese Commissie.
Europees Hof van Justitie Beslissingen nemen bij meerderheid van stemmen,controleren of aangesloten landen zich houden aan de gemaakte afspraken.

Vraag Antwoord
Welke grondrechten zijn er? 1. Niemand mag brieven van anderen openmaken en lezen, behalve op last van de rechter. 2. Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te verspreiden.  3. Ieder heeft, behalve als de wet het anders heeft geregeld, recht op onaantastbaarheid van zijn/haar lichaam.

Vraag Antwoord
Welke 3 mogelijkheden aan de orde geweest? 1.Je kunt lid worden die jou het meeste aanspreekt/of stemmen derop 2.Je kunt meedoen met een belangvereniging.3.Je kunt lid worden van een actiegroep.
Waarom noemt men de Eerste en de Tweede Kamer de wetgevende macht en het kabinet de uitvoerende macht? Parlement wetgevende macht omdat wetsvoorstellen pas wet worden als ze door het parlement zijn goedgekeurd.Kabinet uitvoerende macht omdat het wetsvoorstellen voorbereid en ervoor moet zorgen dat ze worden uitgevoerd.