5.1
Het ontstaan van de Renaissance
De Renaissance ontstond in de 15e eeuw in rijke Italiaanse steden zoals Venetië en Milaan. Er werd in die steden erg veel gehandeld, wat zorgde voor welvaart. De burgers werden rijk, net zo rijk als de adel. Deze rijke burgers wilden op de adel lijken, ze bouwden daarom grote villa’s en ze lieten de beste kunstenaars voor hen werken. Er werd nu meer gekeken naar het mooie leven en niet in het leven na de dood, zoals dat in de middeleeuwen het geval was.
Kenmerken van de renaissance en de middeleeuwen
Kenmerken Renaissance en middeleeuwen
Renaissance
Middeleeuwen
Inspiratie uit klassieke oudheid
klassieke erfgoed
Inspiratie uit christelijke godsdienst
Aandacht voor het aardse leven
Carpe diem (pluk de dag)
Aandacht voor het leven na de dood
Memento mori (gedenk te sterven)
Mens centraal, menselijke deugd
Antropocentrisme
God centraal, kerkelijke leer
Theocentrisme
Individu centraal
De kunstenaar bij naam
Groep (gemeenschap, kerk) centraal
De anonieme kunstenaar
Zelf kritisch nadenken / Zelf onderzoek doen
Volgen van christelijke en klassieke traditie
Twijfel bij ‘vanzelfsprekende’ macht
Kerk/koning eisen gehoorzaamheid
In de 16e eeuw leefde in grote delen van Europa mede door het werk van humanisten en de toepassing van de boekdrukkunst de aandacht voor het klassieke erfgoed weer op.
De middeleeuwse levenshouding van memento mori (gedenk te sterven) veranderde in carpe diem (pluk de dag). Als ideale mens gold de uomo universalis, de universele mens die zich op de meest uiteenlopende terreinen had ontplooid. De leergierigheid en kritische instelling van de renaissance stimuleerden ook het natuurwetenschappelijk denken, wat de aanloop was naar de wetenschappelijke revolutie van de 17e eeuw.
5.2
Motieven om te gaan expanderen:
Het verbreiden van het christelijke geloof.
Het beheersen van lucratieve handel met Azië.
Het winnen van de rijke goud- en zilvervoorraden in vooral Amerika.
Volgorde van de expansie:
1: Handel met verre oosten stevig in Arabische handen
2: Prijzen oosterse producten in Europa zeer hoog
3: Europese handelaren willen over zee Indische specerijen halen
4: Portugezen stichten versterkte handelsposten aan westkust Afrika en noordkust Indische Oceaan
5: Portugese zeelui bereiken de Molukken
6: Columbus ontdekt Amerika
7: Spaanse veroveraars nemen Azteken- en Incarijk in
8: Portugezen en Spanjaarden weren Europese concurrenten van zeeroutes
9: Hollanders zoeken alternatieve zeeroutes naar Azië
10: Eerste Nederlandse schepen bereiken de baai van Bantam
11: Willem Barentsz strandt op Nova Zembla
Gevolgen expansie
Europa werd het machtigste, handel met Azië zorgde voor specerijen, hierdoor waren de Europeanen minder afhankelijk van de Arabieren.
5.3
Erasmus
Wel meer aandacht voor de letterlijk tekst van de bijbel en kritiek op de onwetendheid, het bijgeloof en de aandacht voor uiterlijkheden binnen de kerk, die het zuivere geloof hadden overwoekerd, maar geen scheuring van het christendom. De katholieke kerk moet van binnenuit verbeterd worden. Bovendien vindt hij kerkhervormers als Luther en Calvijn te fanatiek en intolerant.
Luther
De zondige mens kan de genade van God niet verdienen met ‘goede werken’ of andere handelingen, zoals aflaten, maar alleen het geloof kan hem redden. Tegen de verering van heiligen en relikwieën (heilige voorwerpen): alleen door bijbelstudie en bidden kan de gelovige in contact komen met God. Priesters zijn evenals het celibaat overbodig. Niet de paus bepaalt de godsdienst, maar de vorst.
Calvijn:
Dat gaat allemaal niet ver genoeg. de Bijbel de enige bron van gezag en daar heeft een vorst niets over te zeggen. In de kerk hebben gewone gelovigen de macht. Er mag geen hiërarchie zijn. De gelovigen kiezen uit hun midden ouderlingen die de gemeente bestuurden en wijzen de predikanten aan. Het volk mag in opstand komen tegen een overheid die Gods wetten niet naleeft. Heiligenbeelden en alle andere niet-bijbelse franje moeten worden afgewezen. Zelfs orgelspel, het branden van kaarsen in de kerk en het luiden van kerkklokken zijn bedenkelijk. De mens is van nature zondig en slecht is. Het geloof kan geen genade brengen. Vanaf het begin der tijden is al voorbestemd wie verdoemd wordt tot de hel, en wie uitverkoren is voor het koninkrijk Gods. Alleen God bepaalde dat, de mens heeft er geen invloed op.
De Vrede van Ausburg
Dankzijn Luther scheurde het christendom in twee delen: katholieken en protestanten.
Luther deed dit door een brief met 95 stellingen naar een bisschop te schrijven waarom hij het niet met de kerk eens was. De Paus gaf de waarschuwing aan Luther dat hij in de ban werd gedaan als hij niet zou ophouden, alleen Luther verbrande de waarschuwing. Het gevolg hiervan was dat Luther uit de kerk werd gezet. Gelukkig voor Luther had hij in het Duitse Rijk veel aanhang van vorsten. Toen Luther later vogelvrij verklaard werd, boden Duitse vorsten bescherming aan. Het gevolg hiervan is dat er jarenlange godsdienst- oorlogen waren tussen Duitse vorsten. In 1555 werd de vrede van Ausburg getekend, de vorst mocht zelf kiezen welk geloof hij had. Zo verloren de katholieken gedeeltelijk van de protestanten.
Boekdrukkunst
De boekdrukkunst had grote invloed, dit is vastgelegd op korte en op lange termijn:
- Gevolg op korte termijn: Na de uitvinding van de boekdrukkunst konden boeken in hoge oplages en tegen een veel lagere prijs uitgegeven worden.
- Gevolgen op langere termijn: De boekdrukkunst verspreidde ook de ideeën en de Bijbel van Luther sneller en massaler, waardoor een scheuring in de kerk ontstond. Het leidde tot nog een ander verschijnsel: censuur. De kerk stelde een lijst van verboden boeken op.
- Door de boekdrukkunst nam de kritiek op de kerk toe omdat:
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden