Hoofdstuk 5

Geschiedenis
Een veranderend wereldbeeld
De renaissance

Renaissance aka mentaliteitsverandering

Uomo universale : de mens had allerlei talenten -> men werd steeds meer geïnteresseerd in de precieze werking van natuur en samenleving => het ideaalbeeld / de algemeen ontwikkelde mens -> iemand die zich volledig ontplooide [Leonardo da Vinci]

Humanisme : de geleerde belangstelling voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis à de cultuur van de geleerden uit de renaissance [Erasmus] => kritiek op het ongepaste gedrag van priesters en monniken; niet naar Christus’ idealen [vergelijkingen gedrag en bijbel vertalingen]

Machiavellisme : machtspolitiek, het doel heiligt alle middelen, soms moesten er slachtoffers vallen om een hoger doel te bereiken => een wijze van besturen [de vorst, het boek]

Het ontstaan en de verspreiding van de Renaissance

Italië -> bewoners waren rijk geworden door de handel -> ze willen hun rijkdom tonen => schilderijen en gebouwen => culturele bloei en vernieuwing

Oudheid, omdat =>  de burgers in Italië hadden een band met de oudheid & verloren teksten uit de oudheid kwamen weer terug => kruistochten en handelscontacten met de Arabische wereld [Arabische vertalingen v onbekende Griekse geschriften]

Verspreiding door boekdrukkunst en het papier

5.2 Europeanen ontdekken de wereld

Europeanen maakten verre reizen over zee =>

• Handelsroutes via het Aziatische vasteland werden minder toegankelijk => Mongoolse rijks stortte in [pax mongolica, 13^e eeuw], pestepidemie, hogere belastingen in het Ottomaanse rijk [veel handelswegen liepen hier]
• De technische vooruitgang bij de bouw en de navigatie van schepen
• De christelijke vorsten wilden andere volken bekeren tot het christelijk geloof => op de schepen gingen altijd geestelijken mee

• Europeanen zoeken andere routes naar Indië => verre routes over zee

Ontdekkingsreizen = 14^e, 15^e, 16^e eeuw, met als doel India-> de leiders zijn in Eu beroemd geworden en hun ontdekking worden gezien als heldendaad => leverde Eu veel rijkdom en kennis op -> dwongen de Europeanen tot een kritisch onderzoek v hun eigen mensbeeld

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

• Op lange termijn hadden ze religieuze, economische & demografische gevolgen

1. Het christendom verspreidde zich
2. Er ontstond een wereldeconomie => op grote schaal werden producten vanuit verschillende werelddelen uitgewisseld => Eu wordt schatrijk -> inflatie
3. Demografisch gevolg: culturen verdwijnen door geweld & ziektes
4. Opkomst van de trans-Atlantische slavenhandel

De wereld blijkt groter en anders dan gedacht

Het wereldbeeld veranderd = door de ontdekkingsreizen en het ontdekken van nieuwe gebieden

Wie wordt de eigenaar van het nieuwe land = Amerika, Spanje vs Portugal -> het verdrag van Tordesillas [1494] => al het land ten westen ve denkbeeldige lijn werd toegewezen aan spanje, de rest aan portugal

Het verdrag van Zaragoza [1529] = wie bezit de Grote Oceaan/ de eilanden erin => de Molukken -> nieuwe lijn, waarbij Portugal in ruil voor geld in bezit kwam vd Molukken

De ontdekkingsreizen stelden niet alleen het Europese mens- en wereldbeeld ter discussie: op langere termijn hadden ze ook grote religieuze, economische en demografische gevolgen

• Het christendom verspreidde zich over de hele wereld => nu een vd grotere wereldreligies [drang om de vreemde volken te bekeren naar het christendom -> de volken hadden andere, minder ontwikkelde manieren => ze keken naar de nieuwe mensen vanuit een Europees perspectief]
• Er ontstond een wereldeconomie -> op grote schaal werden producten uit verschillende werelddelen uitgewisseld => Europeanen werden schatrijk -> inflatie
• Culturen verdwijnen door geweld en ziektes
• Opkomst trans-Atlantische slavenhandel

5.3 De reformatie

Kritiek op de kerk

Luther had kritiek op de katholieke kerk => aflaathandel [het geloof was te koop], heilige vereniging[de beelden werden vereerd] , een aantal sacramenten [alleen de doop, het avondmaal + biecht] & de organisatie vd kerk [de paus zijn woord was wet & was een soort van 2^e God] -> niet conform bijbel, gelovige moesten zelf op zoek naar God om de bijbel te lezen

De reformatie in Europa

Luther wilde de kerk aanvankelijk van binnenuit hervormen -> Rome reageerde afwijzend => ging de opstandelingen vervolgen => scheuring in de kerk -> Luther + gelijkgestemden [Johannes Calvijn] richten hun eigen kerken op => protestants/ gereformeerd

Contrareformatie = ergere verliezen voorkomen + de misstanden aanpakken => verkoop aflaatbrieven werd verboden, de heiligen mochten niet als Goden worden aanbeden, inquisitie [ketters harder aanpakken => kerkelijke rechtbanken]

Bestuurlijke problemen = Dui :  het geloof vd vorst werd bepalend voor dat van zijn onderdanen => lappendeken v katholieke en protestantse gebieden

Engelse, Anglicaanse kerk = Hendrik VIII kreeg een conflict met de paus -> benoemde zichzelf tot het hoofd van de Engelse kerk => protestantse kerk met katholieke rituelen

Wederdopers = hadden een sterke hang naar een zuivere geloofsbeleving -> volwassenendoop, geen gezag een geen bezit -> erg radicaal

• 1534 overname van Münster -> einde van de wederdopers -> waren niet geliefd vooral niet bij de mensen met bezit en gezag

Vanaf 1520 braken er grote oorlogen uit in Europa -> tot 17^e eeuw => belangrijk gevolg vd reformatie

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

!! = de paus is niet meer de baas => alle, protestantse, kerken hebben dat gemeen