Hoofdstuk 4 paragraaf 1 tot en met 6; De Nederlanden: van republiek tot parlementaire democratie

§1: De nederlanden komen in verzet tegen Filips II
 
§2: de tachtigjarige oorlog
 
 
 
§3: gevolgen van de tachtigjarige oorlog
 
 
 
 
§4: macht en mensen in de republiek
Het gewest Holland heeft de meeste invloed
Doordat het gewest Holland 58% van alle uitgaven van de nederlanden betaalde, was het belangrijk en kon het zijn zin doordrijven in de staten-generaal. Het gewest Drenthe had een eigen bestuur, maar mocht geen afgevaardigden naar de staten- generaal sturen, omdat het maar 1% van de uitgaven betaalde en het daarom niet belangrijk was. De generatiteitslanden hadden geen eigen bestuur, maar werden door de staten-generaal bestuurt. Bijna iedereen was er katholiek.
 
Regenten hebben bijna alle macht in handen
Regenten waren de bestuurders van de gewesten,steden en de staat. Ze worden patriciërs genoemd en behoren tot het patriciaat. Het bestond uit edelijken en niet-edelijken. In Holland hadden de niet-edelijken de meeste macht. Ondanks de verschillen vormden regenten een sterke groep die ervoor zorgde dat niemand anders in hun groep kon komen
 
Vaak conflicten tussen stadhouders en raadpensionarissen
Tussen raadpensionarissen en stadhouders bestond vaak onenigheid om de macht in de republiek. Stadhouders wilden meer macht, raadpensionarissen wouden deze niet geven. Als het erge ruzie werd, kwam er een stadhouderloos tijdperk. De stadhouder kon meer macht krijgen als er oorlog was, want hij was de legeraanvoerder
 
De bevolkingslagen in de republiek
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Veranderingen in de gelaagdheid van de bevolking
Veel mensen in de republiek vonden de bevolkingslagen die er waren heel normaal. Maar niet iedereen dacht er zo over. De calvinistische kerk vondt dat je door zuinigheid en hard werken in een hogere laag moest kunnen komen. Aan het begin van de 17e eeuw was het nog mogelijk om naar de gegoede burgerij te klimmen. In de loop van de 17e eeuw werd het steeds lastiger, doordat de verschillen groter werden.
 
De plaats van de vrouw in de samenleving
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  §5: de gouden eeuw
 
De 17e eeuw is de gouden eeuw in Nederland. Tijdens de gouden eeuw werd de republiek heel welvarend. Dit had verschillende oorzaken:
 
• De productie en uitvoer van zuivelproducten worden vergroot:
 
• Meren werden drooggemalen en zorgden voor nieuwe grond
• Akkers werden beter bemest, waardoor de productie steeg
• Boeren gingen zich specialiseren
• Landbouwproducten die men niet zelf verbouwde, haalde men uit andere landen
 
• Hollanders worden de vrachtvaarders van Europa en Amsterdam werd de stapelmarkt van Europa
 
• Amsterdam lag gunstig op de zeeroutes tussen de Oostzee en de
  middelandse zee
• Hollanders en Zeeuwen beschikten al vanaf de 15de eeuw over een grote
  vloot
• Ze hadden in de eerste tijd weinig last van concurrentie uit andere landen
• Antwerpen was door het sluiten van de Schelde uitgeschakeld
 
• De republiek beheerst de handel in koloniale producten
 
• Hollanders hadden in de gouden eeuw overal in de wereld
  handelsposten,waardoor goederen doorstroomden naar de republiek
• De VOC werd opgericht. Die handelsonderneming verdreef Engelse en
  Portugese kooplieden uit gebieden in Azië
• De WIC werd opgericht. De WIC vervoerde spullen vanuit noord- en zuid  Amerika naar de republiek, inclusief slaven
 
• In de republiek ontstaat een bloeiende nijverheid
 
• Voor handel waren schepen nodig. Daardoor waren er veel
  scheepswerven en zeilmakerijen
• Veel goederen die naar Amsterdam werden gebracht, werden daar
  bewerkt
• In de republiek werden veel voorwerpen gemaakt waar in de republiek
  vraag naar was
 
De welvaart gold vooral voor regenten, de gegoede burgerij en de bovenlaag van de kleine burgerij.
De republiek werd in de 2e helft van de 17e eeuw economisch minder belangrijk
• Engeland en Frankrijk hadden veel problemen. In 1600 hadden ze die opgelost
• Zij gingen toen hun handel en nijverheid beschermen
• Ze gingen zelf steeds meer handel drijven
 
 
  §6: over godsdienst, wetenschap, schilderkunst en literatuur
 
 
 
Beperkingen voor katholieken
Wat katholieken wel mochten : Wat katholieken niet mochten:
• Katholiek zijn • Kerken, scholen of kloosters
• Bijvoorbeeld schuilkerken hebben, maar wel tegen hebben
betaling • Godsdienst openlijk uitoefenen
• Bestuursfuncties hebben
• Katholieke boeken drukken
 
 
Waarom hadden ze redelijk veel vrijheid?
• Veel bestuurders wilden geen vervolging
• Er waren veel katholieken
 
Beroemde wetenschappers
• Hugo de groot. Hij ontsnapte in 1621 uit slot Loevestein. Hij klom in een boekenkist er wordt naar buiten gedragen.
• Christiaan Huygens. Hij deed aan wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde. Hij was zo beroemd, dat de Franse koning Lodewijk XIV hem in dienst nam
• Boerhaave. Hij was een zeer befaamde arts
• Antonie van leeuwenhoek. Hij was belangrijk in de biologie en de ontwikkeling van de microscoop
 
Beroemde schilders
• Rembrandt van rijn
• Frans hals
• Jan steen
• Johannes Vermeer
• In elke stad werkten veel schilders
Die groei van schilders had oorzaken:
• Veel mensen gingen schilderijen kopen: stadsbesturen en bestuurders van wezen- en armenhuizen. Ook gegoede burgers, rijke ambachtslieden en winkeliers wilden schilderijen.
schilderijen mochten niet groot zijn en moesten elementen van hun omgeving bevatten
 
Beroemde schrijvers
Er waren vooral veel schrijvers in de eerste helft van de 17e eeuw
• Pieter Cornelis
• Z. Hooft
• Jacob cats (meest gelezen schrijver) • Joost van den Vondel 
mensen vonden dat boeken niet alleen voor het plezier waren , maar dat je er ook iets van moest kunnen leren. Ruim de helft van de mensen in de republiek konden niet lezen in de 17e en 18e eeuw.
 
Vrijheid van de drukpers
Wat boekdrukkers wel mochten:
Alles wat niet verboden was  Wat boekdrukkers niet mochten:
Boeken maken over het katholieke geloof en waarin kritiek over leiders instond