Hoofdstuk 4

1.1 Strijden tegen Hitler

Al tijdens de oorlog overlegden de drie grootmachten, Groot-Brittannië, Verenigde Staten en Sovjet-Unie, over de situatie in Europa. De drie leiders ontmoetten elkaar in februari 1945 in Jalta op de Krim. Roosevelt vond dat elke Europees land het recht had op vrijheid en een democratische regering. Stalin wilde voorkomen dat zijn land weer vanuit het westen werd aangevallen  en daarom wilde hij communistische buurlanden. Churchill wilde juist voorkomen dat meer Europese landen communistisch werden. Ook spraken de ‘Grote Drie’ over wat er met Duitsland moest gebeuren. Het land en de hoofdstad zouden verdeeld worden in vier delen. Frankrijk zou de controle krijgen over het vierde deel. Ook spraken ze af dat er organisatie moest komen om de vrede te bewaken. In juni 1945 werd de Verenigde Naties opgericht.

1.2 Het wantrouwen groeit

De opvolger van president Roosevelt, Truman, was een felle anti-communist. Uit wantrouwen deelden de Amerikanen de ontwikkeling van de atoombom niet met hun voormalige bondgenoot. Stalin had zijn deel van Duitsland leeggeplunderd en richtte er een sterk communistische partij op. Tegelijkertijd was hij druk bezig  om bevriende regeringen te vinden in landen die zijn leger bevrijd hadden. Die landen gingen samen het Oostblok vormen. De drie andere grootmachten voegden hun zones in Duitsland in 1947 samen. De blokvorming tussen oost en west was een feit. Het beleid van Truman, ook wel Trumanleer genoemd, was gericht op het spreiden van het communisme te beperken.

1.3 Een verdeeld Europa

Economisch herstel na de oorlog kwam moeizaam op gang en welvaart was er niet. Truman was bang dat arme mensen eerder voor het communisme zouden kiezen. Een plan werd ontworpen om Europese landen te hulp te schieten, het Marshallplan. Ook Amerika zelf had baat bij dit plan, want met een groeiende welvaart zou er afzetmarkt zijn voor Amerikaanse producten. De enige voorwaarde die werd gesteld, was dat er Europese samenwerking zou ontstaan. Stalin verbood Oost-Europese landen om hulp aan te nemen. Om de economie in het nieuwe West-Duitsland (BRD) op gang te helpen, werd er een nieuwe munt ingevoerd. Stalin was woedend en liet West-Berlijn, dat in Oost-Duitsland (DDR) lag, volledig afsluiten. De VS zetten een luchtbrug in om de stad te bevoorraden. In mei hief Stalin de blokkade op.

De samenwerking in Europa ging in de eerste instantie om de twee belangrijkste grondstoffen, kolen en staal. In 1951 richtten zes Europese landen de EGKS op. Er was voortaan tussen die zes landen vrij handel in staal en steenkolen. West-Europa krabbelde snel overeind

2 Koude Oorlog

2.1Het IJzeren Gordijn

De spanningen in Europa groeide en een oorlog tussen Amerika en Rusland leek steeds dichter bij te komen. De periode wordt de Koude Oorlog genoemd. De grens tussen het communistische Oost-Europa en kapitalistische West-Europa werd door Churchill aangeduid met de term IJzeren Gordijn. De VS waren bang voor uitbreiding van het communisme. Zij besloten daarom om een militair bondgenootschap te sluiten met de landen van West- en Zuid-Europa. Op 4 april 1949 werd de NAVO opgericht. De afspraak was dat de landen in die organisatie elkaar zouden steunen bij een aanval. Stalin sloot met de Oostbloklanden ook een militair bondgenootschap, het Warschaupact. Hoewel de bedoeling van deze verdragen was om elkaar te beschermen, zorgden ze ook voor een toename in de spanningen tussen oost en west. Toen de Sovjet-Unie in 1949 ook een atoombom had, begon de bewapeningswedloop.

2.2 De Berlijnse Muur

Berlijn was tijdens de Koude Oorlog een bijzondere stad. Het hoorde niet bij de BRD of bij de DDR. In de jaren ’50 vluchtten veel jongeren via West-Berlijn naar de BRD. De Oost-Duitse regering besloot daarom een grens te bouwen. In 1961 werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur. Deze muur liep dwars door de stad en scheidde familieleden van elkaar. Mensen die probeerden te vluchten werden neergeschoten. De geheime politie hield mensen in de gaten en een uitgebreid netwerk van spionnen dwong mensen ertoe elkaar te verraden.

2.3 Oorlog in Azië

Net als Duitsland werd Korea na de bevrijding verdeeld tussen de VS en de SU. Hierdoor ontstonden twee landen: het kapitalistische Zuid-Korea en het communistische Noord-Korea. Het noorden viel het zuiden aan in 1950. Drie jaar later werd er een wapenstilstand gesloten. De grens bleef.

Ondertussen was China, onder leiding van Mao Zedong, in 1949 ook communistisch geworden. Vietnam leek te volgen. Vietnam was tot 1954 een kolonie van Frankrijk. Toen de Franse weg waren, werd het land opgesplitst in een communistisch noorden en een kapitalistisch zuiden. Toen er een dictator aan de macht kwam in het zuiden, kwam er vanuit het noorden een opstand. De VS wilden de verspreiding van communisme vanuit het noorden tegengaan en grepen in. De protesten tegen de oorlog in Vietnam waren groot, in zowel de VS als in Europa. Na bijna twintig jaar, in 1973, trok Amerika zich terug. Twee jaar later werd heel Vietnam communistisch.

3 Het IJzeren Gordijn gaat open

3.1 Op de rand van een atoomoorlog

In 1959 werd Cuba een communistisch land, onder leiding van Fidel Castro. Na een mislukte aanval van Cubaanse vluchtelingen vroeg Castro de Sovjet-Unie om hulp. President Chroesjtov liet in het geheim installaties plaatsen op Cuba, vanwaar kernwapens gelanceerd zouden kunne worden richting de VS. Toen Amerikaanse spionagevliegtuigen de installaties hadden ontdekt, was president Kennedy woedend. Terwijl de Sovjetschepen al onderweg waren naar Cuba, liet Kennedy het hele eiland omsingelen door Amerikaanse marine. De hele wereld hield haar adem in. Deze confrontatie kon een atoomoorlog betekenen. Gelukkig liep de Cubacrisis met een sisser af. De Russen riepen hun schepen terug, de Amerikanen ontwapenden hun basis in Turkije en er werden verder besprekingen gehouden over ontwapening.

3.2 Hervormingen in de Sovjet-Unie

Toen Michael Gorbatsjov in 1985 aan de macht kwam, was de economische situatie in de Sovjet-Unie bedroevend. Hoewel zij zelf jaarlijks enorm veel graan produceerden, moesten zij alsnog tonnen graan importeren. Gorbatsjov wilde verregaande economische hervormingen. Daarnaast vond hij ook dat meer mensen inspraak moesten krijgen in bestuur. Helaas was het gevolg van de hervormingen dat voedselprijzen stegen. Dit leidde tot onrust onder de bevolking. Desondanks kwam er onder Gorbatsjov een einde aan de Koude Oorlog.