Hoofdstuk 4

§ 4.1 De Franse revolutie
Lodewijk XIV was erg machtig en hij had grote uitgaven. Om geld binnen te krijgen moest iedereen (hoge) belasting betalen.

1e stand:Heel veel belasting

2e stand:Bijna geen belasting (in ruil voor militaire hulp in oorlogstijd

3e stand:Bijna geen belasting (in ruil voor regelmatig bidden voor het volk.

Er was een hoge staatsschuld van 4 miljard livres en een rente van ongeveer 40% van de uitgaven van Lodewijk XIV.

Lodewijk XVI (dus niet Lodewijk XIV) besteeg de troon en hij zag wel in dat hij iets moest veranderen aan de staatsschuld. Hij kon vier maatregelen nemen:

1. De belastingen verhogen. Gevolg: de 3e stand zou nog zwaarder gedupeerd worden.
2. Ambten verkopen. Gevolg: burgers uit de 3e stand zouden voor geld in de 2e stand komen, en dan hoefden die burgers minder belasting te betalen.
3. Nog meer geld lenen. Gevolg: meer schuld en dus meer rente.
4. Het systeem van belastingheffing wijzigen. Gevolg: hiervoor moest Lodewijk XVI de Staten-Generaal bij elkaar moeten roepen. (hij wilde dit eigenlijk niet, want dan zou de 3e stand hun kans grijpen en fel protesteren)

In salons bespraken rijke burgers het ‘hoe en waarom’ van alle veranderingen. De gesprekken vooral over de volgende drie personen:

1. Voltaire. Hij had kritiek op de bevoorrechte positie en het machtsmisbruik van de kerk.
2. Montesquieu. Hij wilde een dictatuur voorkomen door de drie machten (wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht, pag. 67 TB)
3. Rosseau. Hij was een voorstander van de volkssoevereiniteit.

In 1789 riep Lodewijk XVI toch maar de Staten-Generaal bij elkaar. Er was een geschil over de manier van stemmen. De geestelijkheid wilde per stand stemmen en de burgerij wilde hoofdelijk stemmen. Lodewijk XVI vond het te veel gedoe en ontbond de Staten-Generaal weer. Maar de 3e stand weigerde weg te gaan. Ze wilden per se een grondwet in Frankrijk. Vanaf dit moment noemden ze zich de Nationale Vergadering.

§ 4.2 Geen God en geen meester
Lodewijk XVI dwong de 1e en de 2e stand ook deel te nemen aan de Nationale Vergadering. Hij liet enkele troepen naar Parijs komen. De Parijzenaars dachten dat dit een oorlogsverklaring was en ze wilden wapens om zich te kunnen verdedigen. Op 14 juli 1789 bestormden ze de Bastille, een wapenopslagplaats. Op die dag begon de Franse Revolutie. 14 juli is (nu nog) in Frankrijk een nationale feestdag.

De Nationale Vergadering stelde de Verklaring van de Rechten van de Mens op. Daar stond onder andere in:

• dat iedereen vrijheid had. Dan mag je alles doen wat de wet toestaat en waarmee je anderen niet schaadt (kwetst).
• dat iedereen persoonlijke veiligheid had. Dat betekent dat je niet zomaar gearresteerd mag worden.
• dat iedereen vrijheid van godsdienst en van drukpers had.
• dat iedereen eigendomsrecht had.
• dat de regering voortaan namens het volk zou regeren.

In 1789 werd Lodewijk XVI door een groep vrouwen gedwongen tussen zijn onderdanen te gaan wonen. De hervormingen gingen ondertussen door:

• alle ambten (in kerk, regering en leger) werden voor iedereen opengesteld
• de kerk raakte haar grondbezit kwijt => opgekocht door rijke boeren.

De rijke boeren profiteerden het meest van de Franse Revolutie. Uit de grondwet van 1791 bleek dat Frankrijk wel een democratie werd, maar dat van de 3e stand alleen mannen die genoeg belasting betaalden mochten stemmen. Door deze grondwet kreeg Lodewijk XVI steeds minder macht. Hij vluchtte in juni 1791 met zijn gezin, maar hij werd gearresteerd en afgezet als koning. Frankrijk was weer een republiek. Lodewijk XVI werd Burger Capet genoemd en in 1793 werd hij met de guillotine onthoofd.

Veel Fransen vonden deze moord te ver gaan, maar voor de radicale revolutionairen was dit nog maar het begin. Er waren van buitenaf gevaren die de revolutie bedreigden: de legers van o.a. Oostenrijk en Italië. Van binnenuit bedreigden de edelen, die graag terug wilde naar de situatie voor de revolutie, de revolutie. De radicale revolutionairen grepen via een staatsgreep de macht. Hun leider Robespierre doodde bijna iedereen die beschuldigd werd of hem tegensprak. Ze wilden ook afrekenen met het christendom. Om hun woorden kracht bij te zetten reden ze een fraaie jongedame in Parijs rond die de godin van de rede moest voorstellen. De jaartelling en de zevendaagse week werd afgeschaft (want dat herinnerde aan het christendom). De week had 10 dagen en het jaar 1792 werd het jaar 0. Ook werd het algemeen kiesrecht ingevoerd. Er was geen plaats voor een koning, volgens de radicale revolutionairen. Deze tijd is de Periode van Terreur. Frankrijk werd een soort anarchie, een grote chaos zonder regering.

§4.3 Napoleon de wereldveroveraar
Veel edelen waren in 1789 gevlucht uit Frankrijk. Ze moedigden buitenlandse vorsten aan om oorlog te voeren met Frankrijk. De Europese vorsten wilden op zich wel een oorlog. Ze waren bang dat er in hun eigen land ook een revolutie zou uitbreken. Ook voelden ze zich verplicht hun Franse standgenoten te helpen (door onderlinge familieverbanden). Frankrijk raakte het eerst met Oostenrijk in oorlog. Door de executie van Lodewijk XVI waren de Europese vorsten geschokt. Er brak ook oorlog uit tussen Frankrijk en het bondgenootschap (Engeland, Pruisen, Spanje, Oostenrijk en de Republiek). De Fransen vochten gemotiveerd onder hun idealen van ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap’.

In Frankrijk zelf werd het ook steeds chaotischer. Robespierre was geëxecuteerd, maar het volk was niet tevreden met zijn opvolgers. 30.000 wanhopige Parijzenaars wendden zich tot de ontslagen officier Napoleon Bonaparte. Hij droomde van carrière, eer en roem. Hij zag zijn kans en sloeg de volksopstand neer. Hij werd benoemd tot opperbevelhebber van binnenlandse strijdkrachten en later van het leger in Italië. Hij bracht de orde en discipline terug in het leger en versloeg het Oostenrijkse leger. Mede door zijn nieuwe aanvalstechnieken werd hij mateloos populair.

Eerst stond Napoleon nog wel onder de regering. Maar door middel van een staatsgreep werd hij een van de drie consuls. Napoleon had vanaf het begin de meeste macht en hij zette de andere twee buitenspel. Hij kroonde zichzelf 1804 tot keizer en was toen alleenheerser.