Hoofdstuk 3; industrialisatie en ismen

§1: Kenmerken van een industriële samenleving

5 dingen nodig voor het ontstaan van nieuwe industrieën:

• Energiebronnen (steenkool, gas, olie, elektriciteit)


• Grondstoffen


• Zeer veel kapitaal


• Voldoende arbeidskrachten


• Uitvindingen

§2: Snelle groei van fabrieken en steden

§3: Overgang van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme

Het ontstaan van Naamloze vennootschappen

Kenmerken van het kapitalisme:

• De arbeider werkt in opdracht van een werkgever


• De werkgever is een zakenman die erg rijk is


• De meeste bedrijven zijn van particulieren


• Werkgevers proberen zoveel mogelijk winst te maken

§ 4: Grote veranderingen in de gelaagdheid van de bevolking

§ 5: Conflicten tussen kapitaal en arbeid

§6: nationalisme

Het nationalisme is het gevoel van saamhorigheid. Overdreven nationalisme wordt chauvinisme genoemd.

3 belangrijke ideeën:

• Zelfbeschikkingsrecht (het recht om zelf een staat te mogen vormen)


• Volkssoevereiniteit (Het recht om een eigen bestuur te kiezen)


• Staatsnationalisme (het streven van een regering naar een gevoel van saamhorigheid)

§7: conservatisme

Conservatisme is het proberen om veranderingen zo langzaam mogelijk door te voeren en alles wat van waarde is te behouden.

Politieke ideeën:

• Alleen kiesrecht voor de bovenlaag van de bevolking


• Geen volledige scheiding tussen kerk en staat


• Overheid moest weinig taken hebben

Sociale ideeën:

• Succes is een keuze


• Het is goed dat er bevolkingslagen zijn

Economische ideeën:

• Overheid moet belangen beschermen


• Inkomens mogen ongelijk zijn

§8: liberalisme

Liberalen wouden vooral vrijheid en macht

Politieke ideeën:

• Vooral vrijheid voor iedereen


• Kiesrecht moet uitgebreid vorden


• Volledige scheiding tussen kerk en staat


• Volk moet door middel van grondwet en parlement de macht hebben

Sociale ideeën:

• Vrijheid van arbeid, handel en productie


• Verschillende inkomsten zijn goed, maar je moet hogerop kunnen komen als je hard werkt

Economische ideeën:

•  Overheid moet zich niet met sociale omstandigheden bemoeien


• Het is normaal dat er bevolkingslagen zijn

§9: socialisme

Het socialisme is een isme dat vooral gelijkheid belangrijk vindt

Politieke ideeën:

• Vooral gelijkheid voor iedereen


• Onenigheid over kiesrecht


• Volledige scheiding van kerk en staat


• Regering dankt haar macht aan arbeiders


• Overheid moet veel taken op zich nemen

Sociale ideeën:

• Overheid moet mensen leren socialistisch te denken


• Een samenleving zonder bevolkingslagen

Economische ideeën:

• Overheid moet alle belangrijke gebouwen bezitten


• Regering zorgt ervoor dat iedereen krijgt wat hij nodig heeft

§10: confessionalisme

Politieke ideeën:

• Het opbouwen van een zo christelijk mogelijke samenleving


• God heeft mensen verschillend gemaakt dus niet iedereen krijgt kiesrecht


• Regering heeft macht aan god te danken


• Overheid moet zoveel mogelijk overlaten aan verschillende groepen in de samenleving


• Geen volledige scheiding tussen kerk en staat

Sociale ideeën:

• Werkgevers en werknemers moeten samenwerken en niet vechten


• Regering moet het loonbeleid overlaten aan werkgevers en werknemers

Economische ideeën:

• Het gezin is de kern van de samenleving ; de regering moet ze ondersteunen


• Bevolkingslagen zijn goed, maar ze moeten elkaar met respect behandelen

§ 11: Feminisme

Rond 1900 hadden vrouwen weinig te vertellen. Ze waren alleen intelligent genoeg om het huishouden te doen en eenvoudig fabriekswerk. Vrouwen hadden o.a. geen kiesrecht en mochten hun bezit niet behouden. Een ideaal van bijna iedereen was: Een man verdient genoeg om het hele gezin te onderhouden. Dit kon alleen in de bovenlaag. Gezinnen zouden uit elkaar vallen, als vrouwen dezelfde rechten kregen. Eind 18e eeuw streden vrouwen voor gelijke rechten. Geen succes. In de 19e eeuw schaften regeringen de slavernij af. Steeds meer vrouwen en sommige mannen vroegen zich af waarom mannen beter waren dan vrouwen. Vrouwen besloten te gaan strijden voor gelijke rechten. Een nieuwe stroming dus, het feminisme. Aanhangsters zijn feministen. Belangrijke eisen van feministen werden:

- gelijke rechten in het gezin, dus voor meisjes dezelfde mogelijkheden in onderwijs

- voor vrouwen dezelfde beroepen en loon als mannen

- kiesrecht voor vrouwen

Langzaam kwam er vooruitgang. Gehuwde vrouwen kregen bezit na trouwen en rond de jaren ’60 gingen vrouwen studeren. Vrouwen kregen kiesrecht en ze mochten rond de jaren ’50 een scheiding aanvragen. 

§12: imperialisme

Ontdekkingsreizen en hun gevolgen zijn de eerste fasen van kolonisatie. Dat was het streven van Europese landen om andere gebieden te veroveren. De 2e fase begon midden 19e eeuw, het werd het imperialisme genoemd. Een imperium is een groot rijk dat is ontstaan door andere volken te onderwerpen. Met imperialisme wordt het streven van een staat om een groot rijk op te bouwen bedoeld. Grote delen van Azië en Afrika werden koloniën. 



Redenen voor het imperialisme waren:

■ Zoeken naar grondstoffen

Grondstoffen waren soms niet in Europa te vinden, of er was een tekort aan. Rubber en katoen werden uit de koloniën gehaald.



■ Zoeken naar afzetgebieden en het verkrijgen van macht

Ook buiten Europa werden producten verkocht. Europese landen zochten afzetgebieden om hun producten te verkopen. Zo’n gebied noem je een afzetgebied. Engelsen vonden na de nederlaag van Napoleon dat hun land het machtigste ter wereld was. Bezit van koloniën werd een kenmerk van macht hebben. Veel koloniën → rol in de wereldpolitiek.



■ Vooruitgang brengen in de wereld

Europeanen vonden dat zij een taak hadden om in de rest van de wereld voor vooruitgang te zorgen. Het beste kon dit door gebieden te veroveren. Zendelingen en missionarissen zorgen voor verbreiding van de Europese cultuur.