Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3

Einde WO1
- Duitsland krijgt nieuwe regering
- Duitsland werd Republiek (Weimar)
- Deze regering moest het verdrag van Versailles ondertekenen
- Omdat het in Berlijn te onrustig was werd het in Weimar ondertekend
- Deze regeringen hield als eerste verkiezingen

Herstelbetalingen
- Zo miljoen goudmark = 7 miljoen kilo goud
- Deel van koopvaardij vloot
- Ook in natura » industrie
Ze moesten geen tanks enz. meer hebben

Hoe kon Hitler aan de macht komen? Nationaal socialisten (Partij Hitler – Nazi)

Redenen:
1. Diktat van Versailles (1919) » geen steun/ vertrouwen
2. Herstelbetalingen » inflatie (1923)
3. Economische crisis (1929)
4. propaganda
- Om de inflatie tegen te gaan leenden ze geld van Amerika
- In 1923 pleegde Hitler een staatsgreep (dit mislukte)
- Zijn straf: 5 jaar cel, dit werd uiteindelijk 9 maanden
Op dat moment schreef Hitler “Mein Kampf”

Economische crisis (1929)
- Veel aandelen waren meer waard dan de bedrijven (vertrouwen)
- Veel mensen zetten al hun geld op hun aandelen
- Black Thursday was het vertrouwen kwijt. De aandelen werden minder waard
- De VS wil het geld dat ze aan Duitsland hadden geleend terug.
Vanaf 1929 stemde veel mensen op de Nazi.

Propaganda: Ideeën doen en dan zorgen dat mensen je volgen

1933: Hitler komt aan de macht.

Hitlers 3e rijk:
- 1e rijk was het heilige Roomse Rijk der Duitse natie (843-1806)
- 2e rijk was het Duitse keizerrijk (1871-1918)
- 3e rijk begint op 30 januarie 1933 na de Weimar republiek
- Het 3e rijk wordt ook wel het duizendjarig rijk genoemd, omdat men dacht dat het zolang zou duren.
Totalitaire staat (begon in 1933)
- Een manier van regeren waarbij de staat het leven van de inwoners van een land volledig beheerst en controleert.
- Hoofd van de propaganda was Joseph Goebbels.
- Hitlers tegenstanders werden opgesloten.
- De rechtelijke macht stond onder controle van de Nazi
5 kenmerken totalitaire staat
1. Één partij en één almachtige leider is de baas.
2. Indoctrinatie: andere mensen dringen jouw ideeën opdringen
3. Geheime politie mag ingrijpen in het leven van de burgers (Gestapo)

4. Opvoeding, kunst, wetenschap, sport, godsdienst en pers staan onder toezicht van de staat.
5. Alles is aan de staat ondergeschikt

Rassenleer
Hitler maakte een verdeling van mensen ras
1. Arische ras
2. Europeanen (Spanje enz.)
3. Oost-Europeanen (slaven)
4. Joden, zigeuners, gehandicapten, homo’s

In 1935 werden er in Neurenberg wetten gemaakt tegen joden (Neurenberger-wetten).
Daarin stond dat: Een huwelijk tussen een Jood en een niet-Jood was verboden

Antisemitisme: Jodenhaat

Conferentie München: (1938)
Hitler wilde alle Duitssprekende gebieden.
Duitsland, Frankrijk, Engeland en Italië kwamen naar de conferentie. Engeland en Frankrijk stemden ermee in dat Hitler Sudettenland zou krijgen, maar hij mocht geen ander landen aanvallen. Hitler stemde hiermee in.

• Op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen.

• Na een maand gaf Polen zich over.
• In 1940 was de slag om Engeland.
• Eerst wou Hitler de luchtmacht van Engeland verslaan.
De eerste luchtaanval was gericht op de Engelse kust, want daar was een radar (niet verwoest).
• De Engelse redde het niet en dus besloot Engeland bomen op Berlijn te gooien.
• Hitler was boos en hij besloot Londen aan te vallen. Daardoor groeide de Engelse luchtmacht, en kon Engeland winnen
• Eind oktober was de slag om Engeland afgelopen.

Pearl Harbor: (2 december 1941)
• Japan viel de Amerikaanse vloot aan. 18 van 96 schepen waren gezonken. De VS verklaarde de oorlog aan Japan, Duitsland en Italië.
• Het geallieerde leger werd enorm versterkt.
Stalingrad: (1941 de Sovjet-Unie werd aan gevallen)
• De Sovjet-Unie had een belangrijke rol in het verslaan van Duitsland.
• Geen enkel land heeft meer geleden onder de Nazi’s.
• In de winter van 1942/1943 wisten ze de Duitsers te verslaan.
• Dit was het begin van het einde voor de Duitsers


Paragraaf 1
1918 – wapenstilstand Eerste Wereldoorlog, Duitsland heeft verloren. Duitse keizer ging vluchten en ging in NL asiel aanvragen. Duitsland was in chaos en verwarring. Duitse communisten wilden de macht.
Nieuwe grondwet omdat in Berlijn onrustig was. Duitsland zou een republiek worden met gekozen parlement en regering: Republiek van Weimar. SPD ( partij van de sociaal-democraten) vormde samen met nog 2 partijen de regering, weinig Duitsers hadden hier vertrouwen in. Regering kreeg de schuld van de Duitse economische wanorde (1929), nederlaag van Duitse leger en de ondertekening van Verdrag van Versailles (juni 1919). Engeland, Frankrijk en de VS bepaalde wat er in dit verdrag kwam te staan: Verdrag van Versailles:
• Duitsland moest de oorlogsschade in goud aan de winnaars vergoeden. (herstelbetalingen)
• Duitsland moest gebieden afstaan aan België, Frankrijk, Denemarken, Tsjecho-Slowakije en Polen.
• Duitsland moest kolonies afstaan.
• Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100.000 soldaten.
• Geen Duitse gelegerd soldaten in Rijnland, dat aan Frankrijk grensde.
De Duitsers waren tegen het verdrag, omdat Duitsland als enige schuldige van de oorlog werd aangewezen en de herstelbetalingen konden amper worden betaald, daarom noemden de Duitsers het verdrag een Diktat.
In 1923 kon Duitsland de herstelbetalingen niet langer betalen. Daarom bezet Frankrijk het Duitse Ruhrgebied. De Duitse regering laat extra marken drukken, hierdoor ontstond inflatie en werd de mark steeds minder waard, in 1923 stort de waarde van de mark helemaal in. In 1923 probeerde een groepje fanatiekelingen onder leiding van Adolf Hitler een staatsgreep te plegen, Hitler werd gevangen genomen voor 5 jaar, maar hij hoefde maar 9 maanden vanwege goed gedrag. In die tijd schreef hij zijn ideeën op in Mein Kampf.
Na 1923 ging het weer beter dankzij de financiële steun van de VS. In 1926 mocht Duitsland lid worden van de Volkenbond. In oktober 1929 stortten de beurskoersen op Wallstreet in de VS volledig in, dit was het begin van economische crisis: Black Thursday. Hierdoor wilden de VS het geleende geld weer terug, de Duitse economie stortte nu ook in. Binnen 3 jaar telde Duitsland meer dan 6 miljoen werklozen. De communisten en nationaal-socialisten vochten om de macht. Arbeiders waren aanhangers van de communisten en de middenstanders, boeren en hoger personeel waren voor de nationaal-socialisten.

Hitler beloofde een einde te maken aan de werkloosheid en de schande van het Verdrag van Versailles. De nazi’s maakten slim gebruik van propaganda om andere partijen zwart te maken, hierdoor stemde veel Duitsers op de nazi’s. Op 5 maart 1933 stemde 44% van de Duitsers op de nazi’s. Het lukte Hitler een meerderheid van het parlement voor een machtigingswet te laten stemmen, daardoor had het parlement niks meer te zeggen.

Paragraaf 2
In 1933 kwam Hitler aan de macht, de nazi’s begonnen met een uitbouw van een totalitaire staat. In Duitsland ontstond een staat die het denken en doen van de inwoners totaal controleerde.
• Om zoveel mogelijk Duitsers te overtuigen van de ideeën van de nazi’s kwam er een speciaal ministerie voor propaganda onder leiding van Joseph Goebbels.
• Via radio, film. Kranten en tijdschriften werden onophoudelijk nazi-ideeën verspreid.
• Politieke tegenstanders vooral communisten, werden in concentratiekampen opgesloten.
Protesteren had geen zin: ook de rechtelijke macht stond volledig onder controle van de nazi’s. Op andere gebieden was de controle eveneens totaal:
• De jeugd moest lid worden van nazi-organisaties.
• Kunstenaars mochten alleen maar werken als ze lid waren van de rijkscultuurkamer.
• Vakbonden werden ook verboden. In plaats daarvan kwam het Deutsche Arbeidsfront, waarvan arbeiden als ondernemers lid waren.

In 1933 hadden niet veel mensen het boek Mein Kampf van Hitler gelezen. Sommige wisten wel van Hitlers ideeën over de joden, maar hoe serieus moesten die worden genomen.
Antisemitisme: Jodenhaat

In 1933 waren veel Joodse mensen al gewaarschuwd door de boekverbranding. Een aantal vertrok onmiddellijk uit Duitsland. Degene die bleven, kregen in 1935 te maken met de neurenberger-wetten. Door die wetten verloren Joden hun bugerrechten en werden huwelijken en seksuele contacten tussen Joden en niet joden verboden. Aan de basis van deze wetten lag de rassen-leer van de nazi’s, die de mensheid verdeelden in hogere en lagere rassen.

Rassenleer
Hitler maakte een verdeling van mensen ras
1.Arische ras
2.Europeanen (Spanje enz.)
3.Oost-Europeanen (slaven)
4.Joden, zigeuners, gehandicapten, homo’s

Vermenging van rassen zou leiden tot verzwakking van het sterkste ras en moest daarom voorkomen worden. Niet alleen joden, ook zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten moesten uit de Duitse samenleving verdwijnen.
In 1938 werden tijdens de kristallnacht joodse mensen en hun bezittingen aangevallen. Directe aanleiding tot deze gebeurtenis was de moord op een medewerker van de duitse ambassade in Parijs door een joodse jongen. Winkels werden geplunderd, synagogen verbrand en joodse mensen mishandeld.
Onmiddellijk nadat Hitler aan de macht kwam, zei hij het lidmaatschap van de Volkenbond op. Die organisatie, een voorloper van de Verenigde Naties, moest de wereldvrede proberen te bewaren. Dat Duitsland zijn lidmaatschap opzegde, was een duidelijk signaal van Hitlers bedoelingen. Hij begon meteen aan de opbouw van een Duits leger.

Een van de andere programmapunten van de nazi’s was dat alle Duitssprekende mensen verenigd moesten worden in het Duitse Rijk. Langzaam maar zeker voegde Hitler de daad bij het woord. In 1936 trokken zijn legers het Rijnland binnen; tot die tijd verboden gebied voor Duitse militairen. In 1948 werd Oostenrijk bij het Duitse Rijk gevoegd. Protesten van Engeland en Frankrijk haalden niets uit. Beide landen hadden geen zin om een conflict te riskeren en deden verder niets. Vervolgens liet Hitler zijn oog vallen op het Duitssprekende deel van Tsjecho-Slowakije: sudetenland. De Tsjecho-Slowaakse regering weigerde uiteraard dat gebied af te staan. Veel belangrijke industrieën en verdedigingswerken lagen juist in Sudetenland.
Toen Hitler met oorlog dreigde, werd op initiatief van Chamerlain, de minister-president van Engeland, in september 1938 de Conferentie van München belegd. Engeland, Duitsland, Italië en Frankrijk waren aanwezig. Italië was een bondgenoot van de nazi’s en had onder leiding van Mussolini eenzelfde soort regering als Duitsland.
Hitler kreef weer zijn zin: in ruil voor de belofte van vrede mocht hij het sudetenland bij Duitsland inlijven.
Na een akkoord met Stalin- de Sovjetunie mocht de oostelijke helft van Polen binnenvallen- trokken Hitlers tropen op 1 september 1939 Polen binnen nu was voor Engeland en Frankrijk de maat vol. Ze verklaarden Hitler de oorlog.
De 2de W.O was begonnen.

Paragraaf 3
Nederland onder Duits bestuur
- 10 mei viel het Duitse leger NL binnen
- 14 mei was het centrum van Rotterdam gebombardeerd en toen gaf NL zich gewonnen,
de Duitse bezetting was begonnen.
- In 1941 werden alle politieke partijen verboden.
Behalve de NSB (Nationaal-Socialistische Beweging)

Veel andere organisaties kregen met bezetters te maken: vakbeweging, kunstenaars, pers, onderwijs en jeugdorganisaties werden allemaal gecontroleerd door de Duitsers.
Mensen verzetten zich toen nog niet tegen de Duitse bezetting, maar dat veranderde in 1943.

Veel mensen gingen luisteren naar radio Oranje en bleven zo op de hoogte, maar doordat deze radio verboden was, moesten veel mensen onderduiken. Er was ook een groep mensen die gelijk al verzet bood, deze mensen maakt valse persoonsbewijzen enz.

De moord op 6 miljoen Joden
Joden moesten in 1940 een document tekenen dat ze van het arische ras waren. En daarna werd de Jodenvervolging nog veel erger en joden mochten bijna niks meer en moesten een Jodenster dragen.
- 1941 werd de eerste groep Joodse mannen naar concentratiekamp gebracht
- 1942 Joodse mensen werden uit heel Europa naar vernietigingskampen(Polen)
- Nederlandse mensen werd verteld dat ze naar arbeidskampen zouden gaan, maar ze werden vanuit Westerbork naar Auschwitz gebracht en vergast.

Waarom werden vooral veel Joden uit Nederland vermoord?
- In Nederland was de regering gevlucht en dus kreeg NL een Duits bestuur.
- Door de burgerlijke stand konden Duitsers snel de Joden opsporen.
- Je kon moeilijk uit NL vluchten en er was een tekort aan onderduikadressen.
- Het Nederlandse landschap was moeilijk om je in te verbergen, omdat er geen bergachtige of bosrijke gebieden waren.

Nederland bevrijd
Het begin van het einde voor de Duitsers: de Sovjetlegers wisten bij Stalingrad het Duitse leger te verslaan.

Dit stukje moet je zelf ook nog even lezen, want hier stonden verschillende punten in over de bevrijding.


Paragraaf 5 & aantekeningen daarvan
Nadat de gevechten tussen het Nederlandse leger en de Duitsers waren afgelopen, pakte iedereen weer hun gewone leven op. In het begin veranderde er niet zoveel. Toch kwamen er veranderingen die een voorbode waren van moeilijker tijden.

Wat veranderde na de gevechten tussen het Nederlandse leger en de Duitsers:
- Er reden minder auto’s en in de steden kon je Duitse soldaten tegenkomen.
- ’s Avonds bleef de straatverlichting uit. Je kon niet zomaar ’s avonds over straatlopen, er waren bepaalde tijden (die tijden werden steeds vroeger).
- De kranten mochten niet zomaar schrijven wat ze wilden.(het werd gecontroleerd)
- Iedereen meost een persoonsbewijs hebben.

Doordat het de Duitsers niet lukte Engeland te verslaan en de oorlog lang duurder dan zij hadden gehoopt, ontstonden er al snel tekorten.
Om het voedsel eerlijk te verdelen, voerden ze de distributie in. (bonnen)
Naarmate de oorlog langer duurde, gingen er steeds meer artikelen op de bon. Dit tot groot genoegen van de talrijke zwarthandelaren.

De oorlog verliep slecht voor de Duitser, daardoor werden de maatregelen steeds strenger. Mannen die niet onmisbaar waren, moesten zich melden voor arbeidsdienst in Duitsland. Veel doken onder, anderen die dta niet durfden of konden, kwamen in Duitse bedrijven terecht.

D-day: (juni 1944 landing op de kust van Normandië)

• In de herfst 1944 werden Limburg, Brabant en Zeeland bevrijdt.
• Luchtlanding bij Arnhem mislukte (Market Garden, a bridge to far)
Hierdoor bleef Arnhem nog een halfjaar bezet.
• Bij Arnhem lagen zwaar bewapende troepen. Bernard probeerden hun tegen te houden.
• Ze zeiden een tijger verliest nooit zijn strepen, Daarmee werd bedoeld dat Bernard een Duitser was en bleef en dat hij niet te vertrouwen was.

Hongerwinter: (winter van 1944/1945)
Na de D-day hebben alle spoorwegen hun werk neergelegd. De Duitsers lieten geen voedsel meer naar de grote steden gaan.
De Limburgse mijnen was afgesneden; voedsel was schaars of werd door de Duitsers in beslag genomen. Daardoor stierven in de laatste Oorlogswinter duizenden mensen van honger, kou of pure uitputting.
Veel mensen gingen op Hongerstocht om zelf eten te halen (op de fiets, kinder-wagens) Hongerstochten werden vooral door vrouwen en oude mannen gemaakt.