Hoofdstuk 2

• De Franse Revolutie

Geen gebeurtenis heeft er meer aan bijgedragen tot de verbreiding van de verlichting.

Paragraaf 3: Oorzaken van de Franse Revolutie

Het bestuur van de Franse koningen in de 18e eeuw is men na de Franse Revolutie het Oude Regiem gaan noemen. Kenmerken:

• Autocratie (alle macht in handen van de koning)
• Ongelijkheid en onvrijheid van mensen op politiek, economisch en sociaal gebied
• Een samenleving verdeeld in drie standen. Eerste stand is Geestelijkheid, tweede stand is adel en derde stand zijn burgers in steden en boeren.

Grote economische problemen leiden tot bijeenroepen van de Staten-Generaal

Rond 1788 raakte Frankrijk in grote economische problemen:

• De schatkist was leeg door de oorlogen die ze gevoerd hadden. De regering kon de schulden van het land bijna niet meer betalen.
• In 1787 was de oogst heel slecht. De broodprijzen stegen en de stedelijke bevolking kon geen eten meer betalen.

Daarom besloot Lodewijk xvl de edelen meer belasting te laten betalen. Edelen eisten goedkeuring van staten generaal. Iedere stand had 1 stem. De edelen gingen er van uit dat zij bij een stemming over de nieuwe belasting zouden winnen. Veel hoge geestelijken waren immers van adellijke afkomst.  De Staten- Generaal zou worden bijeengeroepen. Als voorbereiding kwamen de bewoners van alle gemeenten bij elkaar. Hun klachten werden opgeschreven in Cahiers en hun afgevaardigden namen die mee naar de Staten-Generaal in Parijs. In die klachten werden de volgende 6 oorzaken van de Franse Revolutie zichtbaar:

• Voorrechten van geestelijken.
  • De kerk bezat 10% van het land in Frankrijk. De geestelijken maakten maar 1% van de bevolking uit.
  • De kerk mocht iedereen belasting laten betalen. Zelf hoefden zij geen belasting te betalen. In ruil van dit voorrecht schonk de kerk regelmatig een bedrag aan de staat. Ze bepaalden zelf hoeveel.
• De voorrechten van de adel.
  • 1,5% van de bevolking was van adel. Deze bezat 20% van het land.
  • Ze hoefden bijna geen belasting te betalen.
  • De hoge edelen kregen belangrijke functies in de kerk, bestuur en het leger.
• De klachten van de boeren.

De boeren wilden meer grond, eerlijkere belastingen en afschaffing van verplichtingen aan adel. (Zij moesten taken doen zoals het onderhouden van wegen en bruggen) Als zij hun brood wilden bakken of druiven persen bij de persen en ovens van de heer moesten ze een deel van hun oogst afstaan.

• De klachten van de stedelijke bevolking

Werklieden in nijverheid hadden ook klachten:

• Zie moesten lang en hard werken onder onveilige omstandigheden
• Hun loon was laag

       De bourgeoisie hadden ook klachten:

• Zij mochten geen hoge functies uitoefenen, dat mochten alleen edelen.
• Zij betaalden veel belasting.
• Er was geen vrijheid van meningsuiting en drukpers.
• Het land wordt slecht bestuurd

De koning bestuurde het land niet goed. Hoge functies konden bij de koning worden gekocht. De koning koos dus de mensen die er het meest voor betaalden en niet de meest geschikten. Dat betekende dat veel hoge ambtenaren slecht werk leverden.

• De invloed van de Verlichting

Wie kritiek had op de kerk, koning of ambtenaren kon gevangenisstraf krijgen. Toch lukte het de verlichters hun ideeën te verbreiden. Velen vonden slimme manieren om een verbod op hun werk te voorkomen. Door hun naam niet te vermelden of hun boek in het buitenland te publiceren etc.

Paragraaf 4: het verloop van de Franse Revolutie van Bastille tot Terreur

De 3de stand roept zichzelf uit tot Nationale Vergadering

De Staten-Generaal waren is 1614 voor het laatst bijeen geweest. Toen de Staten-Generaal een vergadering had in 1789 (15 mei) wist niemand wat precies de regels waren. De kon. De koning besloot dat er net als vroeger per stand moest worden gestemd. De 3de stand wilden dat iedereen voor zich zou stemmen ook wilden ze over andere dingen praten dan financiën. De koning weigerde dit. Daarom kwam er de Nationale Vergadering. Daarmee bedoelde zij dat deze vergadering het hele Franse volk vertegenwoordigde. Er kwam een grondwet waarin de macht van de koning werd beperkt en de rechten en plichten van alle Fransen werden vastgelegd.

Sommige edelen en lage geestelijken deden met de 3de stand mee. De koning verbood verder te vergaderen en sloot de vergaderzaal. De 3de stand luisterden niet, ze gingen verder vergaderen in een kaatsbaan. De koning merkte dat er niet geluisterd werd en gaf toe. Hij beval de geestelijke en edelen om deel te nemen aan de Nationale Vergadering. Vanaf toen was er strijd om macht tussen de derde stand en de koning met edelen.

Ook armen in Parijs en de boeren komen in opstand

• Arme Parijzenaars bestormen de Bastille in 14 juli 1789

De Parijzenaars waren bang voor de soldaten aan de rand van de stad. Ze bestormden de Bastille. De koning besloot de soldaten weg te sturen. Veel edelen vluchtten daarop het land uit.

• De boeren komen in opstand

er was grote haat tegen edelen. Daarom gingen de boeren het land van de adel plunderen. Om een einde te maken aan de opstand besloot de nationale vergadering (4-5 augustus) dat de adel afstand moest doen van hun voorrechten. De koning werd gedwongen om met zijn gezin naar Parijs te verhuizen. Daar keurde de koning uit angst voor nieuwe problemen goed waar hij tot dan toe tegen was geweest.

De Nationale Vergadering gaat verder met hervormen (1789-1791)

Er kwam op 26 augustus 1789 een verklaring van de rechten van de mens. Daarin werden de ideeën van de verlichters over vrijheid en gelijkheid vastgelegd. Edelen mochten geen recht meer spreken op hun landgoederen , geen belasting heffen en geen speciale diensten meer vragen. Alle geestelijken moesten eed een van trouw aan de regering afleggen. Het grondbezit van de kerk werd afgenomen. Er kwam geen volledige gelijkheid. De bourgeoisie en rijke boeren konden de grond kopen dei van de kerk was afgenomen. De arme boeren hadden daar geen geld voor. Zakenlieden kregen meer vrijheid om te handelen. Arbeiders werden verboden om te staken en vakverenigingen op te richten. De grondwet beperkte de macht van de koning sterk, de rijke burgers hadden de meeste macht.

Er kwam op 26 augustus 1789 een verklaring van de rechten van de mens. Daarin werden de ideeën van de verlichters over vrijheid en gelijkheid vastgelegd. Edelen mochten geen recht meer spreken op hun landgoederen , geen belasting heffen en geen speciale diensten meer vragen. Alle geestelijken moesten eed een van trouw aan de regering afleggen. Het grondbezit van de kerk werd afgenomen. Er kwam geen volledige gelijkheid. De bourgeoisie en rijke boeren konden de grond kopen dei van de kerk was afgenomen. De arme boeren hadden daar geen geld voor. Zakenlieden kregen meer vrijheid om te handelen. Arbeiders werden verboden om te staken en vakverenigingen op te richten. De grondwet beperkte de macht van de koning sterk, de rijke burgers hadden de meeste macht.

Frankrijk raakt in oorlog met andere landen

In 1791 probeerde de koning het land uit te vluchten. Dit mislukte. De Franse revolutionaire regering besloot een oorlog te beginnen zodat de verdeeldheid onder de Fransen minder zou worden. Samen zouden ze vechten. In april 1792 verklaarde Frankrijk de oorlog tegen Oostenrijk. Pruisen hielp Oostenrijk. De koning en zijn gezin werden gevangen genomen door revolutionaire. In 1792 werd de koning afgezet en werd Frankrijk een republiek. In 1793 werd Frankrijk van alle kanten aangevallen.

Radicalen grijpen de macht in Frankrijk

Grote verdeeldheid onder de revolutionairen

Een groep edelen en hoge geestelijken vonden dat de hervormingen veels te ver waren gegaan. Zij worden reactionairen genoemd. Buitenlandse vorsten wilden geen revolutie in hun land. Ook kregen ze steun  van de boeren die niet in het buitenland wilden vechten, vonden dat Parijzenaars te veel macht hadden en vonden dat de regering teveel maatregelen tegen de kerk nam. Radicalen willen juist meer hervormingen. Zij kregen steun van de minder rijke burgers die stemrecht voor iedereen , loonverhoging en verlaging van prijzen wilden.

Radicalen veroverden de meerderheid in de Nationale Vergadering

De radicalen en arme Parijzenaars omsingelden onder leiding van Robespierre het parlementsgebouw. Zij wilden 29 gematigden gevangen nemen. Acht konden vluchten de rest werd snel terecht gesteld. Vanaf dat moment hadden de radicalen e meerderheid in de Nationale Vergadering.

radicalen beginnen de Terreur

de radicalen vonden dat de vijanden van de revolutie moesten worden gedood. De periode van massale executie wordt de Terreur genoemd.

Radicalen organiseren bestuur en leger in Frankrijk beter

• Overal in Frankrijk gingen afgevaardigden controleren of de bevelen van de regering goed werden uitgevoerd.
• Ze voerden in 1793 als eerst dienstplicht in. Zo kregen zij een groot en sterk leger.
• Het Franse leger werd beter georganiseerd. De regering stuurde afgevaardigden om het leger in de gaten te houden.

Buitenlandse vijanden worden verslagen

Het Franse leger behaalde successen. De buitenlanders legers en hun Franse medestanders weren het land uitgedreven.

Het einde van de Terreur

Tijdens de Terreur werden de mensen van zomer iets beschuldigd. Ook radicalen kwamen onder de guillotine. Toen vonden gematigden en radicalen dat er een einde moest komen aan de Terreur.

Paragraaf 5: Napoleon de nieuwe heerser van Frankrijk

Napoleon maakte een einde aan de periode van het Directoire

De bourgeoisie kreeg de macht weer in handen. Er waren vijf directeuren waar er jaarlijks een van werd vervangen. De periode waar zij aan de macht waren 1795-1999 heet de Directoire. De radicalen hadden plannen voor een nieuwe grondwet:

• Kiesrecht voor iedereen
• Recht op onderwijs voor iedereen
• Overheidszorg voor de armen

Er kwam niks terecht van deze plannen door de dood van Robespierre en zijn aanhangers. De bourgeoisie dachten vaak aan wat goed was voor hen en niet voor Frankrijk. Ze kregen te maken met moeilijk op te lossen problemen:

• Een grote hongersnood
• Buitenlandse vijanden die oorlog bleven voeren tegen Frankrijk
• De Franse adel probeerde met geweld de regering omver te werpen

De opstand van de adel werd neergeslagen door Napoleon Bonaparte. Hij besloot in 1799 zelf de macht in handen te nemen. Er kwam nu een bestuur van een man.

Napoleon verbreidt ideeën van de Franse Revolutie

In de landen die Napoleon veroverde, veranderde hij de wetgeving. Zijn nieuwe wetgeving heet Code Napoleon. Belangrijke punten van Code Napoleon:

• Iedereen was gelijk voor de wet. Iedereen die bekwaam genoeg was voor een bepaalde baan moest dei kunnen krijgen en iedereen moest voor dezelfde misdaad hetzelfde worden gestraft.
• Mensen mochten niet meer gevangen worden genomen zonder dat er een rechtspraak op volgde.

Toch bleef er veel ongelijkheid. Van andere idealen van de Franse Revolutie moest Napoleon niks hebben. Ook mocht je geen kritiek hebben op het bestuur van hem.

Napoleon komt ten val

De koningen in Europa waren bang hun macht kwijt te raken door de Franse Revolutie. Maar de burgers wilden dit wel. Hij benoemde familieleden en vrienden tot koning. Ook liet hij de onderworpen volken veel belasting betalen. Men was blij met Code Napoleon maar voor de rest wilden ze Napoleon liever kwijt. In 1814 werden Napoleon en zijn soldaten door de legers van een groot aantal staten verslagen. Hij werd in Elba gevangengezet maar wist te ontsnappen en weer aan de macht te komen. mij bij Waterloo werd hij voor de laatste keer verslagen. (1815)

Gevolgen: wat bleef er over van de Franse Revolutie?

• Hervormingen zoals Code Napoleon bleven bestaan.
• Er kwamen in de meeste Europese landen grondwetten, waardoor macht van koningen kleiner werd. Zij moesten hun macht delen met een parlement. Die volksvertegenwoordigen werden gekozen met beperkt kiesrecht. Alleen de adel en bourgeoisie waren vertegenwoordigd.
• De Verklaring van de rechten en plichten van de mens werd niet alleen een uitgangspunt voor grondwetten in veel staten, maar ook voor Verenigde Naties en de Europese Unie in onze tijd.
• In veel Europese landen kwam er scheiding tussen kerk en staat. Daardoor kwam er vrijheid van godsdienst voor alle inwoners.