Hoofdstuk 2

2.3 – Joden en Christenen

• Het Christendom was ontstaan in een joodse omgeving
  • De joden hadden vanaf 1000 v.C. eigen koninkrijkjes in Palestina (huidige Israël)
  • Rond 100 n.C. waren de Romeinen de baas in Palestina.
  • De joden hadden zich toen al verspreid over andere delen van het Romeinse Rijk.
  • Het enige wat de joden in de Diaspora (verstrooiing) bond, was hun godsdienst
• De godsdienst van de joden verschilde in 3 opzichten vergeleken met de Romeinse godsdienst

1. Monotheïsme; het vereren van 1 God.
   - terwijl de Romeinen voor alles een eigen God hadden.
2. Het  belang van het heilige boek; de bijbel en de verhalen erin zijn heilig.
   - heilige teksten, liederen, wijsheden enzovoort.
3. Religieuze voorschriften; hoe ze zich moeten gedragen, aantal regels.
   - joodse mannen besnijdenis & varkensvlees verboden te eten.

• Maar in de loop van de tijd waren er veel opvattingen over hoe joden hun God moesten vereren.
• Veel joden dachten dat ooit een joodse koning zou opstaan
  • Deze ‘Messias’ zou een eind maken aan de onafhankelijkheid van de joden.
• Rond 30 n.C. bestond het idee dat er een nieuwe Messias was, Jezus (‘Christos’ in het Grieks)
  • Christos betekent gezalfde: iemand die met heilige olie tot koning is gemaakt.
  • Wat we over hem weten, komt uit 4 christelijke levensbeschrijvingen (evangeliën).
    • Deze zijn tientallen jaren na zijn dood geschreven, verzameld in Nieuwe Testament
    • Daaruit komt naar voren dat hij het joodse geloof een nieuwe inhoud wilde geven.
• Jezus had felle kritiek op de priesters, die niet opkwamen voor armen maar winst wilden maken.
• Leden van de joodse elite zagen geen Messias in hem, maar een lastpost die koning wilde zijn.
  • Het joodse gerechtshof sprak de doodstraf door kruisiging uit.
    • Dit werd door het Romeinse bestuur uitgevoerd.
  • Maar volgelingen van Jezus waren ervan overtuigd dat hij na 3 dagen was opgestaan.
  • Daarom wordt de dag dat hij opgestaan is ‘Goede Vrijdag’ genoemd.
• In afwachting van Jezus’ terugkomst bekeerde zijn volgelingen zo veel mogelijk mensen.
  • Paulus was een leider van zo’n beweging.
    • Hij zorgde dat voedselwetten en besnijdenisplicht niet gold voor christenen.
    • Mede dankzij hem raakte het christendom definitief los van het jodendom.
• Het christendom was een onopvallende sekte binnen de vele religies in het Romeinse Rijk.
  • Rond het jaar 400 was het christendom zelfs nog de enig toegestane godsdienst.
• Een belangrijke verklaring voor dit succes was de goede organisatie van de christelijke kerk.
  • Paulus bekeerde niet alleen mensen, maar stelden ook ‘oudsten’ en ‘opzichters’ aan.
    • Dit werden later priester en bisschop.
  • De opzichter zou zich ontwikkelen tot hoogste kerkleider, de paus.
• Een andere factor was hoe de Romeinen met het christendom om gingen.
• Romeinen maakten zich niet druk om de christenen tot ze weigerden hun goden te vereren.
  • Dat wekte wantrouwen, keizer Nero besloot dat ze vanaf nu werden vervolgd.
  • Met enige regelmaat werden christenen doodgemarteld of bij de leeuwen gegooid.
  • Omdat deze ‘helden’ voor het christendom zijn gestorven worden ze als helden beschouwd
    • Botten en andere stoffelijke overblijfselen werden zorgvuldig bewaard
• Door dit alles groeide het christendom tegen de verdrukking in.
• Keizer Constantijn de Grote (280-337) maakte een einde aan de christenvervolging.
  • Hij stimuleerde de bouw van de kerk en stelde zondag in als rustdag.
  • Op zijn sterfbed liet hij zich tot christen bekeren.
• Keizer Theodosius ging een stap verder, hij verbood alle andere godsdiensten.
  • Vanaf dat moment moest iedereen christen zijn.
  • Hiermee werd het christendom een staatsgodsdienst, de officiële van het Romeinse Rijk

2.4 – Het einde van het Romeinse Rijk

• De plundering van Rome was een signaal dat de keizer de grip kwijt was.
  • In de 2e eeuw n.C. had Rome zijn maximale omvang bereikt.
  • Na de Pax Romana begon een periode van wanorde, machtsgrepen en machtsverdelingen
• Toen keizer Theodosius I overleed, liet hij het westelijk deel over aan zijn zoon en het oostelijk deel aan zijn andere zoon.
  • Het oostelijke, Griekstalige deel met de hoofdstad Constantinopel
  • Het westelijke, Latijnsprekende deel werd het West-Romeinse Rijk.
• Het probleem was dat de keizer het gebied niet goed bij elkaar kon houden.
• Vanaf 375 trok een steppevolk uit Centraal-Azië, de Hunnen, plunderend naar het westen.
  • Deze nomaden bedreigden het leefgebied van de Germanen langs de grens van het West-Romeinse rijk.
  • Germanen waren verdeeld in stammen, zoals Visigoten, Ostrogoten, Vandalen, Franken en Bourgondiërs.
    • Zij zochten toevlucht in het Romeinse Rijk.
• De keizers waren niet in staat deze volksverhuizingen te beheersen.
  • De Vandalen zijn een goed voorbeeld. Ze trokken rond 400 naar Spanje
  • In 411 moesten de Romeinen een deel van Spanje aan hen geven.
  • In 429 staken de Vandalen de zee over naar Afrika, ook nu kon de keizer alleen accepteren
• Het gevolg was dat het rij compleet verbrokkelde.
  • Keizers konden daarom minder belasting innen.
• Toen de Vandalen Afrika innamen, waren ze inmiddels zo geromaniseerd dat zij het gebied op bijna Romeinse wijze gingen besturen.
  • Er was 1 verschil; Rome kon de opbrengsten niet langer als belasting opeisen.
• Het keizerrijk overleefde deze verbrokkeling niet.
• Romeinse leger onder leiding van Odoaker kwam in opstand, keizer Romulus Augustulus afgezet
• Odoaker werd keizer maar deed na een lange tijd afstand van de kroon.
  • Het West-Romeinse keizerrijk hield daardoor feitelijk op te bestaan.

• Daarentegen kon het oostelijk deel van het rijk nog 1000 jaar in stand blijven.
  • Het oosten bleek economisch zo belangrijk dat de hoofdstad Byzantium werd (Grieks)
  • Hij bouwde hier een heel nieuwe stad, het nieuwe Rome.
  • Het nieuwe bestuurscentrum lag tussen de Middellandse Zee en de Zwarte Zee.
• De stad was bedoelt als handels- en bestuurscentrum, bovendien als hoofdstad van christendom.
• Het Oost-Romeinse rijk werd vanaf nu ook wel het Byzantijnse Rijk genoemd.
  • Het Rijk verloor grote delen in het oosten aan het islamitische rijk.
• De ‘Romeinen’ dankten hun kracht vooral aan hun relatief grote welvaart.
  • Constantinopel lag aan belangrijke handelsroutes.
  • Ze haalden graan en huiden uit Rusland, zijde uit het Verre Oosten en allerlei producten uit Turkije.
  • Het leverde hoge belastinginkomsten op, hiermee aanvallen van buiten afgekocht
• Daarnaast beschikten de Byzantijnse keizers over een goed functionerend leger.
• Ook hadden ze een stevige greep op de organisatie van de kerk, eenheid van het rijk.
• Al deze factoren droegen eraan bij dat het rijk van deze ‘Romeinen’ tot 1453 bleef bestaan.
• Toen slaagde de Turkse sultan Mehmet II erin Constantinopel in te nemen.
  • Mehmet maakte een eind aan het Romeinse Rijk
  • Hij maakte Constantinopel tot hoofdstad van zijn Ottomaanse Rijk,
  • Hij veranderde de naam in Israël.

• De plundering van Rome was een signaal dat de keizer de grip kwijt was.
  • In de 2e eeuw n.C. had Rome zijn maximale omvang bereikt.
  • Na de Pax Romana begon een periode van wanorde, machtsgrepen en machtsverdelingen
• Toen keizer Theodosius I overleed, liet hij het westelijk deel over aan zijn zoon en het oostelijk deel aan zijn andere zoon.
  • Het oostelijke, Griekstalige deel met de hoofdstad Constantinopel
  • Het westelijke, Latijnsprekende deel werd het West-Romeinse Rijk.
• Het probleem was dat de keizer het gebied niet goed bij elkaar kon houden.
• Vanaf 375 trok een steppevolk uit Centraal-Azië, de Hunnen, plunderend naar het westen.
  • Deze nomaden bedreigden het leefgebied van de Germanen langs de grens van het West-Romeinse rijk.
  • Germanen waren verdeeld in stammen, zoals Visigoten, Ostrogoten, Vandalen, Franken en Bourgondiërs.
    • Zij zochten toevlucht in het Romeinse Rijk.
• De keizers waren niet in staat deze volksverhuizingen te beheersen.
  • De Vandalen zijn een goed voorbeeld. Ze trokken rond 400 naar Spanje
  • In 411 moesten de Romeinen een deel van Spanje aan hen geven.
  • In 429 staken de Vandalen de zee over naar Afrika, ook nu kon de keizer alleen accepteren
• Het gevolg was dat het rij compleet verbrokkelde.
  • Keizers konden daarom minder belasting innen.
• Toen de Vandalen Afrika innamen, waren ze inmiddels zo geromaniseerd dat zij het gebied op bijna Romeinse wijze gingen besturen.
  • Er was 1 verschil; Rome kon de opbrengsten niet langer als belasting opeisen.
• Het keizerrijk overleefde deze verbrokkeling niet.
• Romeinse leger onder leiding van Odoaker kwam in opstand, keizer Romulus Augustulus afgezet
• Odoaker werd keizer maar deed na een lange tijd afstand van de kroon.
  • Het West-Romeinse keizerrijk hield daardoor feitelijk op te bestaan.

• Daarentegen kon het oostelijk deel van het rijk nog 1000 jaar in stand blijven.
  • Het oosten bleek economisch zo belangrijk dat de hoofdstad Byzantium werd (Grieks)
  • Hij bouwde hier een heel nieuwe stad, het nieuwe Rome.
  • Het nieuwe bestuurscentrum lag tussen de Middellandse Zee en de Zwarte Zee.
• De stad was bedoelt als handels- en bestuurscentrum, bovendien als hoofdstad van christendom.
• Het Oost-Romeinse rijk werd vanaf nu ook wel het Byzantijnse Rijk genoemd.
  • Het Rijk verloor grote delen in het oosten aan het islamitische rijk.
• De ‘Romeinen’ dankten hun kracht vooral aan hun relatief grote welvaart.
  • Constantinopel lag aan belangrijke handelsroutes.
  • Ze haalden graan en huiden uit Rusland, zijde uit het Verre Oosten en allerlei producten uit Turkije.
  • Het leverde hoge belastinginkomsten op, hiermee aanvallen van buiten afgekocht
• Daarnaast beschikten de Byzantijnse keizers over een goed functionerend leger.
• Ook hadden ze een stevige greep op de organisatie van de kerk, eenheid van het rijk.
• Al deze factoren droegen eraan bij dat het rijk van deze ‘Romeinen’ tot 1453 bleef bestaan.
• Toen slaagde de Turkse sultan Mehmet II erin Constantinopel in te nemen.
  • Mehmet maakte een eind aan het Romeinse Rijk
  • Hij maakte Constantinopel tot hoofdstad van zijn Ottomaanse Rijk,
  • Hij veranderde de naam in Israël.