Hoofdstuk 2

2.1

in 1271 vertrok de 16 jarige Marco polo met zijn vader (handelaren uit venetie naar china
specerijen (peper,kaneel,kamfer,kruidnagel,nootmuskaat zeldzaam zeldzaam en gewild - peperduur
vanuit india en indonesie werden de specerijen naar de perzische golf 
vervolgens naar de havens aan de middellandse zee
na 1300 ging de handel door tussen arabieren en europeanen 
arabieren vervoerden hun handelswaar uit azie en afrika naar havens aan de middelandse zee
daar werden ze opgekocht dor handelaren uit venetie en genua
christenen en moslims dreven handel met elkaar er was ook oorlog het byzantijkse rijk 
(oost romeinse rijk ) werd steeds aangevallen door ottomanen vanaf 1300 rijk veroverd in klein-
azie het osmaanse rijk
rond 1350 trok het ottomaanse leger het zuidwesten van europa binnen byzantijkse rijk in gesloten
in 1453 stond keizer mehmet de 2 met azijn leger voor de deuren van constantinopel veroverd na rond de 1000
hield het byzantijkse rijk op met te bestaan

terwijl het ottomaanse rijk zich onwikkelde tot een grootmacht aan de oostkant van de middellandse-zee
aan de westkust een belangrijke gebeutenis plaats isabella (spanje ging met ferdinand trouwen (aragon
samen zelfde vijand de islamitische sultan granada in 1492 gaf granada zich over
het ottomaanse legerr bestond uit beroepsmilitairen ze namen grote delen van balkan over
in 1526 hongarije verslagen 3 jaar later stonden ze voor de poort van wenen de grote versterkte stad 
op weg naar mid-eu maar de stad sloeg de aanvallen af waardoor het ottomaanse leger stierf aanziekte,
voedseltekort en winterkou
in azie en afrika rukten de ottomanen zich op tussen 1516 en 1574 veroverden ze vrijwel de gehele 
oost-zuidkust van mid-zee spanje was in het westen een grootmacht in 1571 verzamelde spanje samen 
met venetie en de paus van rome een grote christelijke vloot voor de griekse oostkust 400 schepen 
ottomaanse rijk bleef beperkt tot oost-mid-zee

2,2
europeanen bang voor zee (zee van duisternis - voorraden op waterbederf
eerste die angst overwonnen portugezen door oorlog met arabieren handel stil
ze wilden hetzelf gaan halen onder leiding van prins-hendrik zakten ze steeds af aan
west-afrikaanse kust reizen niet zonde gevaar boten konden kapot slaan langs rotsen
portugezen bouwden langs de afrikaanse kust forten en handelsposten
in 1488 diaz beriekte het zuidelijkste punt van afrika - kaap de goede hoop
colombus uit genua zocht werk in lissabon men geloofde dat oost-azie ook te bereiken is met
de westelijke route in 1492 was hij in dienst van spanje hij ontdekte amerika
de portugese vasco da gama sloeg er wel in om azie te bereiken hij nam de route om afrika heen
in 1498 bereikte hij india calioet lissabon wed belangrijkste marktplaats voor aziatische spullen daar
in azie bouwden ze ook handelsposten ze vedreven de arabieren met hun vuurwapens en sloten handelsverdragen

2.3
1492 columbus ontdekt amerika hij noemde de bewnders indianen
n-amerika-poolvolken-jacht
ten z van n-amerika- madische volken- landbouw en jacht(bizons
m-amerika-vorstendommen akkerbouw en veeteelt
ten o  van m-amerika stammen -jacht en verzamelen
z-amerika-nomaden----------
30,000 jaar geleden keamen jagers-vezamelaars vanuit azie naar alaska via beringsstraat
omstreeks 8000 vc vnd de landbouwrevolutie plaats in mid-amerika eerste gewassen mais,pompoen en aardappels
sommige plaaten irrigatie-landbouw tempels en opslaghuizen
Maya's eerste millenium vc 
wis-sterrenkunde 
schrift 
mais
piramide vormige tempels
dreven handel met tetihuacan - grootste stad in dal van mexico
Azteken
1100 nc
volgenslegende bouw je stad waar je een adelaar op een cactus zit met een slang in zn bek
in 1325 bouwden ze hun hofdstad tenochtitlan 
1470 al  het omringende gebied ingenomen 
vorst
belasting - slaven,luxe goederen,landsbuwproducten
hoog aanzien -vorst,edelen,priesters,generaals
handelaren,ambachtlieden
boeren
slaven -krijsgevangen
alleen dochters edelen opleiding volgen
bouwwerken
irrigatielandbouw
schrift en gratis onderwijs
Incas
1200
nederzetting cuzco
in 15e eeuw heersden ze over huidige peru,equadr,bolivia en chili
keizer
blasting -katoen-voedsel
4000km harde wegen

2.4
In  1492 bereikte Columbus het eiland hispaniola Hier stichtte hij een nederzetting genaamd la navidad
 eerste Spaanse kolonie. Columbus zag op het eiland vele mogelijkheden en rijkdommen, namelijk:
-    slaven
-    goud
-    specerijen 
39 Spaanse bemanningsleden bleven vrijwillig achter in Amerika, hiermee waren zij de eerste allochtone van Amerika.
In 1494 sloten Koning verdinand  en koning johan de 2 het Verdrag van tordesillas  Zij spraken het volgende af:
1)    480 km ten westen van de kaapverdiche eilanden een denkbeeldige grens kwam te liggen
2)    Spanje mocht n het westen van die grens z’n gang gaan…
3)    Portugal in afrika en azie 
3. Vespucci en Magelhães
Columbus werd op de voet gevolgd door andere ontdekkers die hoopten rijk en beroemd te worden, één van hen was  amerigo vespucci (hij kwam uit Florence). 
Hij ondernam in 1500-1501 in spaanse dienst een aantal verkenningstochten  langs de amerikaanse  kust.  
Fernando maegelhaes bewees dat de aarde rond was. Hij is tot deze ontdekking gekomen omdat hij in 1519 aan zijn reis rond de aarde is begonnen. 
Hij kwam langs de volgende landen/continenten:
1)    Azië 
2)    Filipijnen 
3)    Indonesië 
Spanje was in oorlog met de moslims  Er was in Spanje een cultuur ontstaan waarin mannen die vochten voor hun eer en geloof  in hoog aanzien stonden. 
Na 1492 gingen deze mannen zich richten op de nieuwe mogelijkheden  naar Amerika. Deze mannen werden ook wel conquistadores  (veroveraars) genoemd. 
Spaanse veroveraars namen grote delen van midden en zuid en amerika in bezit. 
Een van die conquistadores was hernan cortes , hij kwam in 1519 in Mexico aan. Hij trok naar de hoofdstad tenochtitlan  en ontvoerde de grootgebieder Montezuma. 
Er brak een opstand  uit welke in het jaar 1521 de kop in werd gedrukt. 
Daarna zijn steden geplunderd en verwoest de Spanjaarden de Azteekse steden.
Een andere belangrijke veroveraar was fransico Zowel Cortés als Pizarro werden aangetrokken tot Amerika door de verhalen over dat goud voor het oprapen ligt  
In 1532 bereikte Pizarro de grens van het 1532 Ook Pizarro verwoestte de steden van de indianen. 
Hoe was het mogelijk dat Cortés en Pizarro in korte tijd en met weinig soldaten machtige rijken met miljoenen inwoners versloegen? Dit heeft de volgende redenen:
1)    wapens
2)    geharnste ruiters
3)    ziekteiemen
Eén eeuw na de komst van Columbus was meer dan 75% van de indianen gestorven.
Persoon    Jaar    Gebied/ontdekking
Columus     1492                    hispaniola
Vespucci    1500;1501               Amerika
Magelaes     Vanaf het jaar 1520    Aarde is rond!
Veroveringen: 
Persoon    Jaar    Gebied/volk
Cortés    1519    Azteken 
Pizarro     1532    Inca’s

2.5
katholieke kerk belangtelling in kolonies moninken en priester naar amerika gestuurd om indianen te bekeren
waar tempels werden vernietigd werden kerken gebouwd 
rooms-katholieke traditis werden gemengd met indiaanse tradities 
kolonialisme - gebieden veroveren om geld aan te verdienen
koloniseren-verkennen
arbeider indianen daarna afrikanen door priester las casas
zwarten minderwaardig en beter in zwaarder werk
afrikanen gevangen door slavenvangers die verkochtrn door aan slavenhandelaren
transatlantische mensenhandel-vervoer slaven
driehoekshandel
eu- eu producten wapens
afrika kochten ze slaven vervoerd naar u,s,u
uit u.s.a suiker katoen rum 
tabak en edelmetalen

2.6
tussen 1469 en 1475 lukten het de portugezen om langs degrote westelijke uitstulping van afika te varen
portugezen noemden de zuidkust van nw-afika naar meest aanbod goederen 
ze stichten handelsposten om met afrikanen te handelen
in zuid-eu nog steeds slavernij
vorsten vekochten slaven aan eu-handelaren
slavenvangers gingen zelf halen omdat de vraag naar slaven bleef groeien
slavenoorlogen zorgden voor nadeligheid landbouw,nijverheid.handel

moslims regels slaven moslimsgeen slaven christenen en joden hadden recht om zich vrij te kopen
noord-af leverden veel slaven op
in eygypte vanuit west-af slaven aangevoerd en vehandeld
sinds 10e eeuw gingen arabieren zelf slaven halen hiervoor stichten ze handelspostrn langs oost-af kust
meestal handelde ze met vorsten