Hoofdstuk 2 2.1t/m2.5

Rijkdommen uit het oosten

• De Europeanen kenden de rijkdommen uit het oosten al lang. Al in de oudheid kwam uit China en Zuidoost-Azië luxe koopwaar als zijde, parfum en peper.
• Deze oosterse producten werden met ezels en kamelen vervoerd door onherbergzame (ruige) streken als steppen en woestijnen.
• Oosterse koopwaar was in Europa extreem duur: peperduur.
• In de 13e eeuw reisden Europeanen voor het eerst naar het Verre Oosten. Ze schreven er ook boeken over, zoals Marco Polo in 1298.
• Maar vanaf de 15e eeuw versperden de Ottomanen de weg en konden Europeanen ook niet meer goed handeldrijven via de Middellandse Zee. Door hun zucht naar rijkdom gingen ze opzoek naar andere handelsroutes.

De verdeling van de wereld

• Terwijl de Portugezen langs Afrika naar Azië probeerden te varen, ging de Italiaan Columbus in Spaanse dienst opzoek naar een westelijke route. Daardoor ontdekte hij bij toeval Amerika.
• In 1494 sloten Spanje en Portugal het Verdrag van Tordesillas (1494). Ze trokken een denkbeeldige lijn van noord naar zuid door de Atlantische oceaan.
• Ten oosten gingen de Portugezen aan de gang (Afrika, Azië). En ten westen de Spanjaarden. (Amerika)

Portugezen in Azië

• De Portugees Vasco da Gama voer in 1498 als eerste om Afrika heen, naar Azië en bereikte India.
• Er woonden geen moslims. De Indiërs noemden hun god Krishna, een god uit het Hindoeïsme.
• Na 1498 drongen de Portugezen verder in Azië door en ontdekten in 1512 de Molukken, de Indonesische eilanden waar kostbare kruidnagelen en nootmuskaat vandaan kwamen.
• Daarna reisden de Portugezen door naar China en Japan.
• Langs de Aziatische kust stichtte ze handelsposten. Van waaruit ze oosterse producten naar Europa brachten (peper, kruidnagel en andere specerijen).

De route via het noorden

• In 1580 drongen de Engelsen in oost-Azië door.
• In 1594 gingen de Nederlanders het proberen.
• De Nederlanders zochten een noordelijke route.
• Maar ze liepen vast in het ijs.

De Houtman bereikt Java

• In 1594 probeerden Cornelis de Houtman de weg naar Oost-Azië via Afrika te vinden.
• Uiteindelijk kwam hij in Sumatra.
• Ze voerden via de kust verder naar Java. Ze bereikten in 1596 de havenstad Bantam, waar de Portugezen een handelspost hadden.
• De Portugezen konden niet voorkomen dat de Nederlanders aan land gingen.
• De Nederlanders kochten peper en keerden daarmee na een reis van 2,5 jaar naar Amsterdam terug.
• Daarna vertrokken meer schepen naar de Oost. Ze keerden volgeladen met specerijen terug.

2.3 Amerika vóór Columbus

• Vóór de komst van Columbus in 1492 leefden in Amerika veel volkeren in diverse soorten samenlevingen.
• 1 van die samenlevingen is het Incarijk, dat in 1438 was gesticht in Peru.
• Het rijk werd bestuurd door de Inca, een keizer die beweerden dat hij afstamde van de zon.
• Omdat Columbus dacht dat hij in Indië was, noemde hij de autochtone bevolking Indianen.  
• De eerste indianen kwamen uit Azië naar Alaska. Ze verspreidden zich over het hele continent, waardoor volkeren met verschillende culturen ontstonden.
• Omstreeks 8000v.C. vond de landbouwrevolutie plaats, waardoor een deel van de Indianen in dorpen gingen leven in landbouwsamenlevingen.
• De Indianen verbouwden gewassen die buiten Amerika niet voorkwamen, zoals mais, tomaten, tabak en aardappelen.
• De Indianen gebruikten lama’s als lastdieren. Als trekdieren waren ze ongeschikt.
• In Midden- en Zuid-Amerika ontstonden later landbouwstedelijke samenlevingen met hoogontwikkelde culturen.
• De Maya’s (200 tot 900 n.C.) en de Azteken (vanaf de 14e eeuw) waren hoogontwikkelde beschavingen.
• De Maya’s gebruikten hiërogliefenschrift, sterrenkunde en wiskunde.
• De Azteken geloofden vele goden en aanbaden vooral de zon.
• De hoofdstad Tenochtitlan had brede straten en kanalen vol boten, tempels en aquaducten.

2.4 Spanjaarden en Portugezen in Amerika

• Na zijn ontdekking van Amerika in 1492 stichtte Columbus de eerste Europese kolonie in dit werelddeel.
• Columbus liet een fort bouwen (La Navidad) waar 39 bemanningsleden moesten blijven.
• De kolonisten waren de eerste allochtone Amerikanen.
• Columbus moest een grote kolonie stichten en de indianen tot het christendom bekeren.
• De Italiaan Amerigo Vespucci maakte in Spaanse dienst in de jaren 1498-1501 verkenningstochten langs de kust van Brazilië.
• Hij kwam erachter dat Columbus een heel werelddeel had ontdekt, dat onbekend was in de Oude Wereld. Vespucci noemde het de Nieuwe Wereld.
• Later werd de nieuwe wereld Amerika genoemd om Vespucci te eren.
• In 1519 ging Magellaan vanuit Spanje via het westen op zoek naar Azië.
• Hij vond diep in het zuiden de zeestraat tussen de Atlantische en de Stille Oceaan. Later arriveerde hij bij de Aziatische kust, waar hij werd gedood.
• 1 schip keerde via Afrika terug naar Spanje. Na 3 jaar was de eerste reis om de wereld voltooid.
• Na de ontdekkers kwamen de Spaanse veroveraars naar Amerika, op zoek naar rijkdom en aanzien. In korte tijd namen zij grote delen van Midden- en Zuid-Amerika in bezit.
• Brazilië werd een Portugese kolonie.
• Enkele veroveraars (conquistadores) waren; Velázquez, Cortés en Pizarro.
• De veroveringen waren mogelijk doordat indianen verdeeld waren, geen stalen wapens, geen paarden en geen vuurwapens hadden, maar vooral stierven aan Europese ziektes.

§2.5 Kolonialisme en slavernij

• Na de ontdekking en verovering van gebieden in Amerika kwamen Europese kolonisten en begon het kolonialisme.
• Grote delen van Midden- en Zuid-Amerika werden door de Spanjaarden gekoloniseerd.
• De Spaanse koning stelde onderkoningen aan. Vanuit een speciaal ministerie in Madrid werden de kolonies gecontroleerd.
• Op plantages en in mijnen lieten ze indiaanse slaven werken.
• Vanaf de 16e eeuw haalden Europeanen miljoenen zwarte slaven uit Afrika voor het werk van kolonies in Amerika.
• Niet alleen de Spanjaarden maar ook Nederlanders, Fransen en Engelsen vestigden plantages in de West, het Caraïbisch gebied (West-Indië) en de landen er omheen.
• De trans-Atlantische slavenhandel was onderdeel van de driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika.
• De Europeanen verdienden kapitalen met de driehoekhandel.
• Door de Europese expansie ontstond ook een uitwisseling van planten en dieren tussen de werelddelen.